نمونه برداری از تومور مغزی ، که در زبان علمی به آن بیوپسی گفته می‌شود، راهکاری است که با استفاده از آن پزشک به بررسی سلول‌های تومور پرداخته و نوع تومور، بافت تومور و بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن را مشخص می‌کند. این کار با استفاده از روش‌های متفاوتی انجام می‌شود که در ادامه به معرفی هریک از آن‌ها می‌پردازیم. با ما همراه شوید.
تومور مغزی
تومور مغزی در واقع یک توده غیرعادی در بافت مغزی می‌باشد که در نتیجه رشد غیرطبیعی سلول‌ها ایجاد می‌شود. توموهای مغزی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. تومورهای مغزی اولیه در بافت مغز ایجاد می‌شوند و اغلب خوش‌خیم هستند. تومورهای ثانویه، که به آن‌ها تومورهای متاستاز نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهند که سلول‌های سرطانی از بخش‌های دیگر بدن مانند سینه یا ریه به مغز برسند و بافت مغز را تحت تاثیر قرار دهند.
تومورهای مغزی بر اساس موقعیت قرارگیری و اندازه‌ای که دارند، به درجات مختلفی تقسیم می‌شوند و عوارضی را برای بدن ایجاد می‌کنند. برخی از آن‌ها مستقیما به بافت‌های سالم آسیب می‌رسانند و برخی دیگر بافت‌های مجاور را درگیر می‌کنند. میزان خطرناک بودن تومور مغزی، بر اساس پارامتری با عنوان نرخ بقا تعیین می‌شود. نرخ بقا به نوع تومور، موقعیت قرارگیری، اندازه و شکل، شرایط بیمار و روش درمانی تومور بستگی دارد.
در کل می‌توان گفت بیش از ۱۰۰۰ نوع تومور مغزی وجود دارد که برخی از آن‌ها رایج‌تر بوده و برخی دیگر به ندرت دیده می‌شوند. پزشک برای درمان تومور ابتدا باید نوع آن را تشخیص بدهد تا بتواند عملکرد تومور در بدن را بررسی نموده و از خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن آگاهی یابد تا بتواند درمان درستی را در پیش بگیرد. پزشک برای دریافت این اطلاعات نیاز به نمونه‌برداری از تومور مغزی دارد. نمونه تومور به متخصص آسیب‌شناسی سپرده می‌شود تا اطلاعات لازم در مورد آن به دست آید.
انواع تومورهای مغزی
تومورهای مغزی به دو دسته کلی تومورهای اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. تومورهای مغزی اولیه در خود مغز یا در بافت‌های نزدیک به آن، مانند غده هیپوفیز، اعصاب جمجمه، غشاهای پوشش دهنده مغز یا غدد پینه آل ایجاد می‌شوند. تومورهای ثانویه، که به آن‌ها متاستاز نیز گفته می‌شود، تومورهایی هستند که از سرطان بخش‌های دیگر بدن به مغز می‌رسند.
تومورهای مغزی اولیه: این تومورها زمانی ایجاد می‌شوند که در دی‌ان‌ای (DNA) سلول‌های طبیعی مغز جهش رخ داده باشد. این جهش‌ها باعث رشد و تقسیم شدن سلول‌ها، بدون مرگ سلولی، شده و تعداد آن‌ها را به طور غیر طبیعی افزایش می‌دهد. در نتیجه توده‌ای از سلو‌ل ایجاد می‌شود که در واقع همان تومور مغزی می‌باشد. تومورهای مغزی اولیه انواع مختلفی دارند که عبارتند از: نوروم آکوستیک، استروسیتوم، متاستاز مغزی، تومورهای هیپوفیز، کارسینوم عضله کورئید، کرانیوفارنژیوما، اﻣﺒﺮﯾﻮﻧﺎل، اپاندیموم، گلیوبلاستوما، گلیوما، مننژیوم، مدولو بلاستوما، الیگودندروگلیوما، پینه بلاستوما و تومورهای مغزی کودکان.
تومورهای مغزی ثانویه: تومورهای مغزی ثانویه از سرطان بخش‌های دیگر بدن گسترش پیدا کرده و خود را به مغز می‌رسانند. این نوع تومور اغلب باعث ایجاد سرطان مغز می‌شود. سرطان‌هایی که می‌توانند به مغز برسند عبارتند از: سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه و سرطان پوست.
علائم تومور مغزی
همان‌طور که گفتیم، برخی از تومورها مستقیما به بافت مغزی آسیب وارد می‌کنند و برخی دیگر بافت اطراف مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در هر حال، تومورها از هر نوعی که باشند، علائمی را از خود بروز می‌دهند و فرد را متوجه این بیماری می‌کنند. علائم تومور مغزی با توجه به نوع و اندازه تومور متفاوت است، اما شایع ترین علائم تومور مغزی عبارتند از:
- سردرد یکی از مهم‌ترین علائم تومور مغزی است که معمولا از زمانی که فرد در خواب است، شروع شده و با بیدار شدن او بدتر می‌شود. سرفه، عطسه یا ورزش کردن بر روی این نوع سردرد تاثیر داشته و آن را تشدید می‌کند.
- حالت تهوع و استفراغ
- تاری دید و دوبینی
- تشنج
- سرگیجه
- تغییر در عملکرد ذهنی
- ضعف در اندام‌های مختلف بدن یا بخشی از صورت
- از دست دادن حافظه
- مشکل در نوشتن یا خواندن یک مطلب
- تغییر در حواس پنج‌گانه بدن مانند شنوایی، چشایی یا بویایی
- تغییر رفتار، احساسات و خلق‌وخوی فرد
- ایجاد مشکل در صحبت کردن
- کاهش هوشیاری
- مشکل در بلعیدن غذا
- مشکلات چشمی شامل پلک زدن مداوم یا افتادگی پلک
- حرکات غیرقابل کنترل
- لرزش دست
- مشکل در راه رفتن و از دست دادن تعادل
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- بی‌حسی یا سوزش در یک طرف بدن
انواع نمونه برداری از تومور مغزی
بیوپسی یا نمونه‌برداری از تومور مغزی توسط جراحان مغز و اعصاب انجام می‌شود. در این موارد جراح بخشی از سلول‌های بافت مغز را به عنوان نمونه خارج کرده و به یک نوروپاتولوژیست تحویل می‌دهد تا آزمایشات مربوطه بر روی آن انجام شود. انجام این کار و اعلام نتیجه نهایی بین ۵ تا ۷ روز طول می‌کشد. نمونه‌برداری از تومور مغزی به دو روش انجام می‌شود که عبارتند از:
- نمونه‌برداری از طریق جراحی باز (کرانیوتومی): در صورتی که پزشک تشخیص دهد تومور مغزی قابل درمان است، جراحی را به بیمار پیشنهاد می‌کند. در این‌جا پزشک در حین جراحی، تکه‌ی کوچکی از تومور یا همه آن را خارج کرده و آن را به پاتولوژیست می‌دهد تا مورد بررسی قرار گیرد. نتیجه این نمونه‌برداری تاثیر بسیاری در روند درمان بیماری دارد.
- نمونه‌برداری سوزنی (استریوتاکتیک): در صورتی تومور در نقاط حساس مغز قرار داشته باشد و جراحی برای بیمار خطرناک باشد، پزشک قبل از شروع درمان، اقدام به نمونه‌برداری از تومور مغزی می‌کند. در این‌جا برای انجام نمونه‌برداری از روش سوزنی استفاده می‌شود. در این روش، بیمار به طور کامل بی‌هوش شده یا بخشی از جمجمه بی‌حس می‌گردد. پس از تعیین نقطه هدف، برش کوچکی را بر روی پوست ایجاد شده و در راستای آن جمجمه بیمار سوراخ می‌شود. سپس پزشک با استفاده از دستگاهی به اسم استریوتاکسیک، چند نمونه از تومور مغزی را خارج می‌نماید. در این‌جا ممکن است از ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن برای تشخیص محل درست تومور و هدایت سوزن استفاده شود.
خطرات احتمالی نمونه برداری از تومور مغزی
نمونه برداری از تومور مغزی عملی کم‌خطر است که با رضایت خود بیمار و پس از بررسی سابقه پزشکی و وضعیت جسمانی بیمار انجام می‌شود. بیمار پس از انجام عمل نمونه‌برداری از تومور مغزی احساس خواب‌آلودگی و کسالت دارد که کاملا طبیعی است. پزشک پس از هوشیاری بیمار او را به بخش منتقل کرده و چند ساعتی تحت مراقبت پرستار قرار می‌گیرد تا وضعیت او به طور کامل چک شود. پس از هوشیاری کامل بیمار از بیمارستان مرخص می‌گردد و از او خواسته می‌شود در صورت بروز هرگونه مشکلی با پزشک تماس بگیرد. مشکلاتی که ممکن است بیمار با آن مواجه شود، عبارتند از:
- خونریزی مغزی: ممکن است بیمار در حین عمل نمونه برداری از تومور مغزی یا پس از آن، دچار خونریزی مغزی شود. البته مقدار این خونریزی کم است و معمولا توسط تیم جراحی به طور کامل بررسی می‌گردد.
- عفونت: در صورتی که بیمار عفونت داشته باشد و علائمی چون تب از خود بروز دهد، پزشک برای او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند و بیمار ملزم به مصرف این دارو می‌باشد.
- کبودی و تورم: در صورتی که بیمار در اطراف ناحیه نمونه‌برداری کبودی یا تورم مشاهده نماید، پزشک داروهای استروئیدی را برای او تجویز می‌نماید. بیمار از چند روز قبل از عمل نیز این داروها را مصرف می‌کند.
تشخیص نوع تومور مغزی بدون نمونه‌برداری
در اغلب موارد، برای تشخیص نوع تومور مغزی و میزان پیشرفت آن، نیاز به نمونه‌برداری از بافت می‌باشد، اما روشی نیز وجود دارد که بدون نیاز به نمونه‌برداری از تومور مغزی نیز می‌توان نوع آن را تشخیص داد. در این روش که طیف بینی رزونانس مغناطیسی (MRS) نامیده می‌شود، مواد شیمیایی تولید شده از تومورها مورد آزمایش قرار گرفته و از این طریق نوع آن مشخص می‌گردد. این مواد به طور خاص در تومورها ایجاد می‌شود و نحوه توزیع آن نیز در تومورهای مختلف، متفاوت است.
نظرات