متاستازهای مغزی سلول‌های سرطانی هستند که از تومورهای اولیه در سایر اندام‌های بدن به مغز منتشر و گسترش می‌یابند. تومور متاستاتیک مغز یکی از شایع ترین ضایعات توده‌ای در مغز هستند. حدود %۴۵-۲۴ از همه‌ی بیماران سرطانی متاستاز مغزی دارند.
سرطان‌های متاستاتیک ممکن است در بخش‌های مختلف مغز باشند!
سرطان می‌تواند در هر بخشی از مغز گسترش یابد. شایع‌ترین محل متاستاز مغزی، مغز پیشین است که بزرگترین قسمت‌های مغز و بالای مغز است. کم‌تر سرطان به مخچه و ساقه مغز منتشر می‌شود. گاهی اوقات تنها یک تومور مغزی وجود دارد، اما در اکثر افراد متاستازهای مغزی زیادی گسترش پیدا می‌کند.
تومورهای متاستاتیک مغز
تومورهای متاستاتیک مغز (که همچنین تومورهای ثانویه مغز نامیده می‌شوند) ناشی از گسترش سلول‌های سرطانی (متاستاز) از قسمت‌های مختلف بدن به مغز است.
سلول‌های سرطانی از تومور اولیه جدا شده و معمولا از طریق جریان خون به مغز منتقل شده، سپس معمولا به قسمتی از مغز به نام نیمکره مغز یا مخچه منتقل می‌شوند. سرطان همچنین می‌تواند در ستون فقرات (تومورهای متاستاتیک ستون فقرات) گسترش یابد.
تومورهای متاستاتیک مغزی پنج برابر بیشتر از تومورهای مغزی اولیه رایج هستند (تومورهایی که از مغز استخراج نشات می‌گیرند). تومورهای متاستاتیک مغز به سرعت رشد کرده و موجب انسداد یا از بین بردن بافت‌های مغزی مجاور می‌شوند. گاهی اوقات بیمار ممکن است تومورهای متاستاز چندگانه را در چندین ناحیه مغز داشته باشد.
زمانیکه سرطان در مغز گسترش می‌یابد، چه اتفاقاتی می‌افتد؟
شایع‌ترین انواع سرطان‌ها که باعث تومورهای متاستاز مغزی می‌شوند، سرطان ریه ، سینه ، پوست (ملانوم)، روده بزرگ، کلیه ، تخمدان و غده تیروئید هستند.
برخی تومورهای متاستاتیک مغز سال‌ها بعد از سرطان اولیه ظاهر می‌شوند. دیگر انواع متاستازها به سرعت قبل از سرطان اولیه تشخیص داده می‌شوند. در موارد دیگر، بدن قادر است سرطان اولیه را از بین ببرد، اما تومور مغزی متاستاز را خیر. زمانیکه این اتفاق می‌افتد، سرطان اولیه ناشناخته می‌باشد.
در چه بخش‌هایی از مغز متاستاز بیشتر اتفاق می‌افتد؟
بخش قشر مغزی : این بخش از دو نیمکره بزرگ است که در آن سطح بالای عملکردها مانند آگاهی، حافظه، زبان و ادراک حسی وجود دارد. بیشتر تومورهای متاستاز مغزی در قشر مغزی گسترش پیدا می‌کنند.
مخچه : بخشی از مغز است که حرکات ارادی عضلات را نظارت می‌کند. حدود ۱۵ درصد از تومورهای متاستاتیک مغزی در این بخش ایجاد می‌گردند.
ساقه مغز : حدود ۵ درصد متاستازها در ساقه مغز ایجاد می‌شوند، این بخش مسئول هماهنگی بصری، بلعیدن، تعادل و کنترل و تنظیم است.
منشا اولیه ناشناخته : در تعداد کمی از مردم متاستازهای مغزی بدون اینکه پزشکان سرطان اولیه را تشخیص دهند، ایجاد و گسترش می‌یابند.
علائم و نشانه‌های تومور متاستاتیک مغز چیست؟
علائم و نشانه‌های رایج عبارتند از:
- سردرد
- تشنج
- ضعف در دست‌ها و پاها
- از دست دادن تعادل
- از دست دادن حافظه
- اختلالات گفتاری
دیگر علائم:
- تغییرات رفتاری و شخصیتی
- تاری دید،اختلالات بینایی
- بی‌حسی
- از دست دادن شنوایی
عوامل خطرناک برای تومور متاستاتیک مغز چیست؟
در حدود یک سوم از بیماران با نوع دیگری از سرطان یک یا چند تومور متاستاتیک مغز ایجاد می‌گردد. خطر ابتلا به تومورهای متاستاتیک مغز بعد از ۴۵ سالگی افزایش می‌یابند و بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتد.
تشخیص تومور متاستازیک مغز
آزمایشات زیر ممکن است برای تشخیص متاستازهای مغز استفاده شوند. بسیاری از آزمایشات مشابه می‌توانند به برنامه‌ی درمان تیم مراقبت‌های بهداشتی و کنترل متاستازهای مغز کمک کنند.
سابقه بیماری و معاینه فیزیکی
سابقه بیماری : ثبت علائم، عوامل خطر و تمام وقایع و مشکلات پزشکی است که در گذشته داشته‌اید. برای بدست آوردن تاریخچه سلامت یا همان سابقه‌ی پزشکی، پزشک در مورد سابقه‌ی علائم شخصی که متاستازهای مغزی را نشان می‌دهد، سؤال می‌کند.
معاینه فیزیکی به پزشک این امکان را می‌دهد که بدنبال هر گونه علائم متاستازمغزی باشد. در طول معاینه‌ی فیزیکی، پزشک ممکن است عکس‌العمل شما را آزمایش کرده و حس و نیروی دستان و پاهایتان را بررسی کند. پزشک همچنین با استفاده از ابزار ویژه‌ای که با نور کار می‌کند و افتالموسکوپ نامیده می‌شود به چشمان نگاه می‌کند تا ببیند آیا عصب پشت چشم متورم شده است یا خیر.
آزمایشات خون
آزمایش‌های خون معمولا برای بررسی سلامت عمومی و فهمیدن اینکه برخی از اندام‌ها چگونه کار می‌کنند، انجام می‌شود. آزمایشات خون انجام شده در طول تشخیص شامل: شمارش کامل خون(CBC)، الکترولیت پانل و آزمایش عملکرد کبدی است.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI)
MRI یک آزمایش تصویربرداری است که برای بررسی تومورهای مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا اولین آزمایش است که برای بررسی دلیل علائمی مانند سردرد و تشنج انجام می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند تعداد، محل و اندازه متاستاز را شناسایی کند.
اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT)
اگر MRI نتواند انجام شود، برای بررسی تومورهای مغز، CT scan استفاده می‌شود. MRI ، زمانیکه دستگاه‌های فلزی خاصی در داخل بدن مانند دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب وجود دارد، نمی‌تواند انجام شود.
بیوپسی( بافت برداری)
بیوپسی برداشتن سلول‌ها یا بافت‌ها است تا بتوان آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی کرد. اگر سابقه سرطان دارید، پزشکان اغلب می‌توانند متاستاز مغزی را براساس نتایج آزمایشات تصویربرداری تشخیص دهند، بنابراین معمولا بیوپسی مورد نیاز نیست. اگر هرگز سرطان نداشته‌اید یا اگر پزشک فکر کند که متاستازهای مغزی وجود نداشته باشد، ممکن است بعد از آزمایشات تصویربرداری، بیوپسی انجام شود. اگر نیاز به انجام بیوپسی مغزی دارید، معمولا به یک جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوید. جراح مغز و اعصاب تصمیم می‌گیرد که انجام چه نوع بیوپسی برای وضعیت شما مناسب است. بیوپسی برشی یا بیوپسی استریوتاکتیک ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
آزمایشات دیگر
اگر متاستازهای مغزی قبل از تشخیص سرطان اولیه تشخیص داده شوند، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین محل سرطان تجویز کند. سایر آزمایش‌ها همچنین می‌توانند برای بررسی سرطان متاستاتیک در سایر قسمت‌های بدن مورد استفاده قرار گیرند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- بررسی سرطان ریه با انجام اشعه ایکس قفسه سینه
- اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
گزینه‌های درمان تومورهای متاستاتیک مغز
این گزینه ها شامل موارد زیر می باشند :
عمل جراحی
جراحی علاوه بر رادیوتراپی کل مغز، نشان داده شده که برای بیماران مبتلا به تومور متاستاتیک ثانویه که رادیوترواپی تنها انجام می‌دهند، بسیار موثرتر است. حتی در بیماران با تومورهای متعدد مغزی، جراحی برشی(رزکشن) منجربه زنده ماندن آن‌ها نسبت به بیماران با ضایعات مجزا شده می‌شود. جراحان اعصاب بطور معمول با استفاده از تکنیک‌های بروز و در دسترس به برداشتن یک یا چند تومور متاستاتیک با حداقل میزان گسترش بیماری و بستری شدن کوتاه مدت در بیمارستان می‌پردازند.
برای بیماران مبتلا به تومورهای متاستاز عود کننده یا جدید پس از انجام پرتودرمانی، جراحی همراه با قرار دادن ویفرهای کرموستین در حفره تومور ممکن است از عود مجدد تومور جلوگیری کند. همچنین، محققان بالینی نقش پرتو درمانی داخل حفره (اینتراکاویتری) یا براکی‌تراپی مایع پس از برداشت را با غیر ضروری کردن نیاز به انجام کل رادیوتراپی مغز بررسی می‌کنند.
امروزه جراحی برای متاستازهای مغزی ممکن است بخشی از یک برنامه جامع مدیریت مغز باشد که در آن تکنیک‌های دیگر برای تومورهای اضافی که نمی‌توانند تحت درمان با رادیوتراپی قرار گیرند، می‌آیند. علاوه‌بر پرتودرمانی، گزینه‌های درمان مرحله‌ای شامل رادیوسرجری( جراجی توسط تابش) استریوتاکسی، شیمی‌درمانی داخل شریانی به همراه یا بدون اختلال سد خونی مغزی و شیمی درمانی سیستمیک به روزتر می‌باشند.
رادیوسرجری
به طرق مختلف، تومورهای متاستاتیک بطور ایده‌آل برای درمان با رادیوسرجری استریوتاکسی مانند تحویل توسط تکنولوژی Gamma Knife مناسب هستند. ضایعات بطور معمول کوچک (به عنوان مثال، ۳ سانتی‌متر در هنگام ارائه)، کروی، و جایگزین، نفوذ زیاد در مغز طبیعی هستند. نتایج جراحی رادیوسرجری مشابه آنچه است که در جراحی با رادیوتراپی بدست می‌آید، و حتی برای تومورهای مغزی ثانویه غیرقابل دسترس به جراحی امکان پذیر است.
یک آزمایش تصادفی چند ساله اخیر نشان داد که رادیوسرجری علاوه‌بر رادیوتراپی کل مغز، منجربه بهبود بقا یا افزایش کیفیت زندگی بیماران با یک یا چند تومور متاستاز مغزی می‌شود. همچنین، رادیوسرجری ممکن است موجب کاهش گسترش سرطان لپتومنژینال در نتیجه جراحی برای انواع خاصی از تومورها شود.
نوع رادیو رزیستنت تومورها (به عنوان مثال، ملانوم، کارسینوم سلولی کلیوی) نیز به خوبی به رادیوسرجری استریوتاکسی تومورهای حساس رادیویی( رادیوسنستیو) پاسخ می‌دهند. میزان گسترش دوز عصبی برای مقادیری که توسط گروه درمانی رادیولوژی انکولوژی تعیین شده، کم است. عوارض جانبی شناخته شده کم است، زیرا درمان تومور به بخش‌های کوچک مغز محدود می‌شوند.
یکبار دیگر، رادیوسرجری ممکن است با سایر درمان‌های سرطان مغز همراه باشد تا متاستازهای مغز را مدیریت جامع کند، از جمله استفاده مجدد تحقیقاتی از رادیوسنسیتیزر یا شیمی درمانی.
شیمی درمانی
سرطان سیستمیک که حساس به شیمی درمانی است، اغلب در مغز، علیرغم کنترل سیستمیک، پناه می‌گیرند، زیرا شیمی درمانی اغلب استفاده می‌شود که نفوذ ضعیفی از طریق سد خونی مغزی دارد. مدیریت تومورهای متاستاتیک ممکن است چندین فرم داشته باشند. بیماران مبتلا به سرطان متاستاتیک پستان به مغز با تومورهایی که دارای گیرنده مثبت استروژن هستند، ممکن است به دوزهای بالا تاموکسیفن پاسخ دهند، در نتیجه جبران محدودیت نفوذ دارو به مغز را می‌کنند.
همچنین، Temozolomide، یک عامل methylating خوراکی، دارای نفوذ بسیار خوبی در مغز است و ممکن است برای برخی از بیماران تجویز شود. درمان شدیدتر شامل استفاده از شیمی درمانی است که بطور مستقیم به شریان‌های کاروتید یا فقراتی تزریق می‌شود، در برخی موارد با استفاده از مانیتول هیپرتونیک از سد خونی مغزی که از بسیاری از عوامل فعال در رسیدن به غلظت‌های کافی در متاستاز مغز جلوگیری می‌کند.
تست مولکولی
قسمت هیجان انگیز تحقیق استفاده از مولکول‌های کوچک هدف برای درمان انواع بدخیمی‌ها است. بعنوان مشخصه مولکولی تومورهای مختلف بهبود می‌یابند، داروهای تحقیقاتی که مسیرهای مولکولی خاصی را هدف قرار می‌دهند، می‌توانند نقش مهمی در مدیریت تومورهای متاستاتیک و حتی بیماری لپتومنژیال داشته باشند.
زندگی با متاستاز مغز
تشخیص متاستازهای مغزی اغلب می‌تواند مقدار زیادی ترس و اضطراب ایجاد کند. فرد مبتلا به متاستاز مغزی ممکن است نگران موارد زیر باشد.
مشکلات عصبی
متاستاز مغزی اغلب با عملکرد و حرکات بدن همراه است. نوع مشکلات عصبی که اتفاق می‌افتند بستگی به بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار می‌گیرد، دارد. این مشکلات عبارتند از:
- اشکال در راه رفتن
- ضعف عضلانی
- تعادل و هماهنگی ضعیف
- از دست دادن حافظه و تمرکز
- گیجی
- تغییر در حالت و رفتار
- اشکال و اختلال در گفتار، بلع یا بینایی
مشکلات عصبی می‌توانند منجربه استرس و نگرانی در مورد از دست دادن احساس واستقلال فرد شود. برخی از درمان‌ها و درمان‌های حمایتی می‌تواند به مدیریت و کنترل مشکلات عصبی کمک کنند. تیم مراقبت‌های بهداشتی فرد، شامل یک درمانگر شغلی و کارمند اجتماعی، می‌توانند از شما برای مقابله با مشکلات عصبی حمایت و حفاظت کنند.
بقا
تشخیص سرطان پیشرفته می‌تواند منجربه سوالات در مورد بقا و زنده ماندن فرد شود. هیچ راهی برای دانستن اینکه دقیقا فردی با متاستازهای مغزی چه مدت زنده می‌ماند، وجود ندارد. و بستگی به بسیاری از عوامل، از جمله نوع سرطان، تعداد تومورهای مغز و درمان‌های مورد استفاده، دارد.
بقا در متاستازهای مغزی اغلب برای ماه‌ها اندازه‌گیری می‌شود، اما برخی افراد می‌توانند برای چندین سال زنده بمانند. برخی افراد ممکن است خیلی طولانی‌تر از انتظار زنده بمانند، در حالیکه دیگر افراد ممکن است زودتر از حد انتظار بمیرند. پزشک، بهترین فرد برای صحبت در مورد بقا است. پزشک براساس آنچه که در مورد فرد و نوع سرطان می‌داند، زنده بودن فرد را برآورد می‌کند، اما باز هم دقیق نیست.
نظرات