کیست آراکنوئید کیسه‌ای پر از مایع مغزی نخاعی است که در فضای بین مغز یا نخاع و غشای آراکنوئید وجود دارد. آراکنوئیدها شایع‌ترین نوع کیست مغزی هستند که اغلب به صورت مادرزادی وجود دارند و در برخی مواقع نیز در اثر ضربه به سر ایجاد می‌شوند. آراکنوئیدها معمولا بدون علامت هستند و نیاز به درمان خاصی ندارند، اما اگر فشاری را بر مغز یا نخاع وارد سازند، مشکلاتی را برای انسان ایجاد می‌کنند که درآن صورت باید تخلیه شوند. در واقع میزان خطرناک بودن کیست آراکنوئید بستگی به اندازه و مکان آن دارد. در ادامه این مطلب به معرفی کیست آراکنوئید پرداخته و در مورد علائم، درمان و مشکلاتی که ممکن است برای انسان ایجاد کند صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
کیست آراکنوئید
آراکنوئید (Arachnoid)، یکی از سه غشای اطراف مغز و نخاع است که در میان دو غشای سخت‌شامه و نرم‌شامه قرار دارد. کیست آراکنوئید بین دو غشای آراکنوئید و سخت‌شامه ایجاد می‌شود. آراکنوئیدها تومور مغزی نیستند، بلکه یک کیسه پر از مایع مغزی نخاعی هستند که به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند.
- کیست آراکنوئید اولیه: در اغلب موارد کیست‌های آراکنوئید مادرزادی هستند و از همان بدو تولد در مغز یا نخاع نوزاد وجود دارند. به این نوع کیست، آراکنوئید اولیه گفته می‌شود.
- کیست آراکنوئید ثانویه: در برخی موارد کیست آراکنوئید در اثر مواردی چون ضربه به سر، تومور مغزی، مننژیت و … ایجاد می‌شود که به آن کیست ثانویه گفته می‌شود.
آراکنوئیدها معمولا بدون علامت هستند و تا وقتی که مشکلی را برای فرد ایجاد نکنند، نیاز به درمان ندارند. این کیست‌ها زمانی دردسرساز می‌شوند که بزرگ شوند یا در محل نامناسبی قرار گیرند. رشد بیش از اندازه کیست آراکنوئید باعث تغییر شکل سر شده یا لوب‌های محیطی مغز را جابجا می‌کند که در این صورت خطرناک بوده و نیاز به درمان دارد.
علائم کیست آراکنوئید
همان‌طور که در بالا عنوان شد، آراکنوئیدها اغلب به صورت مادرزادی در غشای اطراف مغز یا نخاع وجود دارند و هیچ علامتی را از خود نشان نمی‌دهند. اما در برخی مواقع بزرگ شده و با فشار بر مغز، نشانه‌هایی را از خود بروز می‌دهند که عبارتند از:
- سردرد و سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- تشنج
- تاخیر در رشد
- بیماری هیدروسفالی
- اختلال در راه رفتن و حفظ تعادل
- اختلالات شنوایی و بینایی
- خستگی بیش از اندازه
- ایجاد اختلال در غدد درون ریز و بلوغ زودرس کودک
- سستی و بی‌حالی
- عقب‌ماندگی ذهنی
- اختلالات روانی
کیست‌هایی که در ستون فقرات و غشای اطراف نخاع وجود دارند نیز علائم زیر را از خود نشان می‌دهند:
- کمر درد
- انحنای طرفین در ستون فقرات یا اسکولیوز
- اسپاسم عضلانی و ضعف ماهیچه‌ها
- بی‌حسی دست و پا
- عدم کنترل ادرار
تشخیص کیست آراکنوئید و درمان آن
در صورتی که بیمار یکی از علائم بالا را در خود مشاهده نماید، به پزشک مراجعه می‌کند تا علت اختلالات ایجاد شده را دریابد. در این زمان پزشک پس از انجام معاینات بالینی و مطالعه پرونده پزشکی بیمار، با انجام آزمایش و تصویربرداری‌های پیشرفته وضعیت مغز و ستون فقرات را مورد بررسی قرار می‌دهد. سی‌تی‌اسکن و ام ار آی به پزشک در تشخیص کیست و اندازه و مکان آن کمک کرده و اطلاعات لازم را به او می‌دهد. پزشک با بررسی تمامی موارد درمان لازم را برای بیمار در نظر گرفته و برای بهبودی او همه تلاش خود را به کار می‌گیرد.
هدف از درمان کیست، تخلیه مایع مغزی نخاعی و کاهش فشار وارد شده بر مغز می‌باشد که این کار با روش‌های مختلفی انجام می‌شود. برای این کار پزشک با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته و ابزارهای آندوسکوپی، کیست را باز کرده و مایع درون آن را تخلیه می‌کند. در برخی موارد نیز کیست به طور کامل از بدن بیمار خارج می‌گردد. روش‌های درمانی کیست آراکنوئید عبارتند از:
- کرانیوتومی : در این روش بخشی از جمجمه برداشته می‌شود تا پزشک دسترسی کاملی به کیست داشته باشد. سپس چند سوراخ بر روی کیست ایجاد می‌شود تا مایع درون آن تخلیه گردد. این مایع توسط بافت‌های اطراف جذب می‌شود.
- شانت‌گذاری: شانت‌گذاری یکی از ساده‌ترین روش‌های جراحی کیست است که در آن از یک لوله برای تخلیه مایع استفاده می‌شود. در این‌جا یک سر لوله به کیست و سر دیگر آن به حفره شکمی فرد متصل می‌گردد تا مایع درون کیسه به سمت شکم روانه شده و تخلیه گردد.
- آندوسکوپی: استفاده از ابزار آندوسکوپ یکی از جدیدترین روش‌های جراحی است که مورد توجه بسیار زیادی قرار داشته و معمولا در جراحی‌های مغز و اعصاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش پزشک باید دقت و تجربه بسیار بالایی داشته باشد تا بتواند دستگاه را به درستی تا محل کیست هدایت نماید. آندوسکوپی کم تهاجمی‌تر بوده و عوارض کمتری نسبت به روش‌های سنتی دارد.
خطرات کیست آراکنوئید
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، کیست آراکنوئید به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. آراکنوئیدهای اولیه مادرزادی بوده و رایج‌تر از آراکنوئیدهای ثانویه می‌باشند. این کیست‌ها در پسران بیشتر از دختران دیده می‌شوند و رشد آن‌ها در مردان نیز بالاتر است.
کیست آراکنوئید معمولا هیچ علامتی ندارد. در اغلب موارد زمانی که فرد برای مشکل دیگری به پزشک مراجعه می‌کند، کیست در تصویر ام آر آی با سی‌تی اسکن فرد دیده می‌شود. در صورتی که کیست هیچ علامتی نداشته باشد، فرد می‌تواند به راحتی به زندگی عادی خود مانند سایر افراد ادامه دهد و پزشک نیز درمانی را برای او در نظر نمی‌گیرد. البته توصیه می‌شود که به صورت دورهای مورد معاینه قرار گیرد تا در صورت رشد، درمان به موقع آغاز گردد.
کیست آراکنوئید زمانی خطرناک می‌شود که رشد کند و به مغز، نخاع یا اعصاب اطراف آن‌ها فشار وارد نماید. در این صورت اگر درمان به موقع انجام نشود، آسیب‌های جدی به اعصاب وارد شده و منجر به مشکلات دائمی می‌گردد.
نظرات
به پسر من گفتن که یک کیست در غده هیپوفیزش قرار داده ایا خطر ناکه احتمال دادن خطر ناک هست؟