گرفتگی عضلات یا اسپاسم، یک عمل غیرارادی است که در واکنش به کشیدگی عضلات، کار بیش از اندازه، فعالیت‌های سنگین ورزشی، آسیب به ماهیچه‌ها، رباط‌ها یا اعصاب ایجاد می‌شود. اسپاسم ممکن است در هر بخشی از بدن رخ دهد، اما گرفتگی عضلات کمر اغلب در نزدیکی نخاع رخ می‌دهد که در این صورت به اعصاب کمر فشار وارد کرده و درد شدیدی را به دنبال دارد. با توجه به این‌که کمردرد یکی از رایج‌ترین مشکلات در سراسر دنیاست، در این بخش قصد داریم در این مورد اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم. ادامه مطلب را دنبال نمایید تا با دلایل گرفتگی عضلات کمر، علائم و نشانه‌ها، زمان مراجعه به پزشک و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
گرفتگی عضلات کمر
گرفتگی عضلات کمر یکی از شایع‌ترین مشکلات در بین مردم سراسر دنیاست. این درد در واقع یک واکنش غیرارادی است که معمولا به صورت ناگهانی و بسیار شدید رخ می‌دهد. درد ناگهانی دلیل بر وقوع یک اتفاق تازه نیست، بلکه ممکن است از مدت‌ها قبل به دلایل مختلفی چون فشار کاری زیاد، صدمه به ستون فقرات، فعالیت‌های سنگین و … رخ داده باشد و به تدریج در ناحیه نخاع و اعصاب پیشروی کند. تحریک اعصاب و در برخی مواقع التهاب آن‌ها باعث انقباض عضلات کمر شده و گرفتگی و درد را به دنبال دارد. این درد ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد که اصلا جای نگرانی نیست و با استراحت و راه‌حل‌های ساده خانگی برطرف می‌گردد.
کته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که، درد کمر همیشه به معنای گرفتگی عضلات نیست. دلایل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث کمردرد شود. تنگی کانال نخاعی، التهاب مفصل فاست و دیسک کمر، از جمله دلایلی هستند که می‌توانند اسپاسم عضلانی و درد شدید کمر را به همراه داشته باشند. از این رو، در صورتی که دچار گرفتگی عضلات در ناحیه کمر و درد شدید هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا با ریشه‌یابی درد، آسیب و صدمات وارده بر کمر و ستون فقرات را تشخیص داده و درمان لازم را انجام دهد. دقت داشته باشید که اگر ضربه‌ای به کمر شما وارد شده باشد یا درد همیشگی بوده و بیش از چند روز طول بکشد، مراجعه به پزشک .الزامی است
دلایل گرفتگی عضلات کمر
گرفتگی عضلات کمر اغلب به دلیل کشیدگی عضلات، تورم یا التهاب رخ می‌دهد. هر فعالیتی که فشار بیش از اندازه به کمر فشار وارد کند می‌تواند باعث پاره شدن تاندون‌ها یا ماهیچه‌ها شده و اسپاسم را به دنبال داشته باشد. یکی از شایع‌ترین علل گرفتگی عضلات، انجام ورزش‌هایی چون فوتبال، بسکتبال، بیس‌بال، گلف و وزنه برداری است. در کل ورزش‌هایی که فشار سنگینی را به کمر وارد کرده یا با چرخیدن‌های سریع و کشیدن عضلات همراه باشد، خطر ابتلا به اسپاسم را افزایش می‌دهند. دلایل دیگر گرفتگی عضلات کمر عبارتند از:
- ضعف عضلات ناحیه شکم
- ضعف عضلات اطراف ستون فقرات
- انحنای بیش از حد ستون فقرات به سمت جلو
- کم‌آبی یا عدم تعادل الکترولیت در بدن
- تنگی کانال نخاعی
- پارگی دیسک کمر یا فتق دیسک کمر
- لغزش مهره‌ها
- آرتروز
- اسپوندیلوز یا بیماری‌های تخریب‌کننده ستون فقرات
- تومور نخاعی
- ورزش نکردن یا ورزش بیش از اندازه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گرفتگی عضلات کمر دلایل مختلفی دارد. گاهی اوقات این درد مشکلی را برای فرد ایجاد نمی‌کند و با کمی استراحت و انجام درمان‌های خانگی در عرض چند ساعت یا چند روز، کاهش می‌یابد. اگر گرفتگی عضلات کمر دلیل خاصی داشته باشد، باید سریعا ریشه‌یابی شده و درمان گردد. بنابراین، در صورتی که درد با موارد زیر همراه باشد، حتما باید به پزشک مراجعه شود.
- اگر روش‌های درمان خانگی مانند استراحت، کمپرس گرم، کمپرس سرد و … تاثیری بر کاهش درد نداشته باشد.
- اگر گرفتگی و درد به دلیل وارد شدن ضربه به کمر باشد.
- اگر درد کمر با تب، حالت تهوع و استفراغ، احساس ضعف، تعرق و درد شکمی همراه باشد.
- اگر گرفتگی عضلات با درد و بی‌حسی در پاها و کشاله ران همراه باشد.
- اگر درد طولانی شود و بیش از دو هفته ادامه داشته باشد.
- در صورتی که فرد سابقه مصرف مواد مخدر داشته باشد.
- در صورتی که فرد دچار بیماری‌های سخت مانند سرطان باشد.
- در صورتی که فرد دچار پوکی استخوان باشد.
- فرد دچار کاهش وزن سریع شده باشد.
- فرد اختیار شکم و مثانه خود را نداشته باشد.
در این موارد فرد بیمار حتما باید به پزشک مراجعه نموده و تحت درمان قرار گیرد.
تشخیص
در این موارد، پزشک ابتدا سوابق پزشکی بیمار را مطالعه کرده و سوالاتی را از او می‌پرسد. مرحله بعدی معاینه فیزیکی بیمار است که برای انجام آن بخش‌های مختلف کمر را تحریک کرده و ناحیه درد را به طور دقیق مشخص می‌کند. گاهی اوقات نیز از بیمار می‌خواهد تا خم شود یا کمی راه برود تا نقاط درد و نواحی اسپاسم مشخص گردد
راه‌های درمان گرفتگی عضلات کمر
اگر دلیل خاصی برای گرفتگی عضلات کمر وجود نداشته باشد و این مشکل چندان جدی نباشد، با چند راهکار ساده به زودی بهبود می‌یابد. این راهکارها عبارتند از:
استراحت: اولین راهکاری که بسیاری از پزشکان و متخصصان برای درمان اسپاسم عضلانی و کاهش درد پیشنهاد می‌کنند، استراحت است. هر فعالیتی که باعث ایجاد اسپاسم در عضلات کمر شده است، باید متوقف گردد. اگر دلیل اسپاسم جراحت ماهیچه‌ای باشد، فرد به ۲ تا ۳ روز استراحت نیاز دارد. در این چند روز فقط دراز بکشید و حتی فعالیت‌های روزانه خود را نیز کنار بگذارید. برای جلوگیری از خشک شدن عضلات بهتر است کمی راه بروید، اما این کار را بسیار آرام و با قدم‌های کوتاه انجام دهید. توجه داشته باشید که حرکاتی چون خم شدن، چرخیدن و … فشار بیشتری به کمر شما وارد کرده و باعث افزایش گرفتگی عضلات کمر خواهد شد.
کمپرس گرم: گرما یکی از آسان‌ترین روش‌های کاهش درد عضلانی است. اگر می‌خواهید سریع‌تر به نتیجه برسید، بهتر است گرما را با رطوبت همراه کنید. برای این کار یک حوله را در آب گرم خیس کرده و بر روی محل درد قرار دهید. این کار را هر ۴ ساعت یک بار به مدت ۱۵ دقیقه انجام دهید. می‌توانید به جای استفاده از حوله، دوش آب گرم بگیرید. به این نکته توجه داشته باشید که گرما گاهی اوقات باعث افزایش درد می‌گردد. در صورتی که با چنین مسئله‌ای مواجه شدید، کمپرس گرم را متوقف کرده و به جای آن از کمپرس سرد استفاده نمایید.
کمپرس سرد: در صورتی که گرفتگی در اثر یک جراحت رخ داده باشد، بهترین راهکار استفاده از کمپرس سرد است. در روز اول گرفتگی، هر دو ساعت یک بار و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه کیسه یخ را بر روی ناحیه موردنظر قرار دهید تا التهاب و درد ناشی از گرفتگی کاهش یابد. از روز دوم به بعد، ابتدا از کمپرس گرم استفاده کرده و سپس کمپرس سرد را روی کمر قرار دهید.
بالا بردن پا: یکی از راهکارهایی که باعث تسکین درد ناشی از گرفتگی عضلات کمر می‌شود، قرار دادن کمر در موقعیت‌های خاص است. بنابراین، در این شرایط سعی کنید همیشه پاهای خود را بالاتر از لگن قرار دهید. اگر در حالت نشسته قرار دارید، حتما زیر پاهای خود یک چهارپایه بگذارید. در حالت خوابیده نیز چند بالش در زیر پای خود قرار دهید تا بالاتر بیاید. در واقع زانوهای شما باید زاویه ۹۰ درجه داشته باشند
نرمش ملایم: همان‌طور که گفتیم، بهترین راه کاهش درد گرفتگی عضلات کمر، استراحت است. تا زمانی که درد و گرفتگی کمتر شود، هیچ فعالیتی انجام ندهید. اما پس از آن حرکات و نرمش‌های ملایم را شروع کنید. کمر خود را صاف نگه داشته و به آرامی قدم بردارید. بازوهای خود را به بالای سر خود ببرید و عضلات پشتی کمر را به آرامی بکشید. این حرکات را چند بار در روز انجام دهید تا گرفتگی عضلات کمر برطرف گردد.
دارو درمانی: اگر روش‌های بالا پاسخگو نبوده و درد هم‌چنان ادامه دارد، می‌توانید از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای کاهش درد استفاده نمایید. این داروها در دو نوع با نسخه و بدون نسخه در داروخانه‌ها موجود هستند. شل‌کننده‌های عضلانی نیز از جمله مواردی هستند که به بهبود سریع‌تر گرفتگی عضلات کمک می‌کنند.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست‌ها از جمله افرادی هستند که می‌توانند در این مواقع به شما کمک کنند. آن‌ها از روش‌های شل کردن عضلات و گرم کردن برای کاهش درد استفاده کرده و با آموزش تمرینات نرمشی مناسب به افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمک می‌کنند.
تنس (TENS): تنس یا تحریک الکتریکی عصب از روی پوست، از جمله مواردی است که به کاهش درد بیمار کمک می‌کند. برای انجام این کار پدهایی بر روی ناحیه درد قرار داده می‌شود که باعث تحریک اعصاب شده و پیام درد را به مغز منتقل می‌کند. از این روش معمولا در زمان خواب استفاده می‌شود تا فرد بتواند بدون درد استراحت کند.
ماساژ درمانی: یکی از روش‌هایی که در خانه برای کاهش درد عضلات خود انجام می‌دهیم، ماساژ است. ماساژ درمانی باعث شل شدن عضلات و گردش جریان خون شده و در نهایت به کاهش درد کمک می‌کند. البته این در صورتی است که عضلات شما آسیبی ندیده باشد. اگر گرفتگی عضلات کمر به دلیل آسیب‌دیدگی است، به هیچ عنوان از ماساژ استفاده نکنید، زیرا باعث تشدید عصب‌های آسیب‌دیده و درد مفاصل می‌شود.
تزریق کورتیزون و اوزون: هنگامی که گرفتگی عضلات کمر باعث درد پا شود و این درد به مدت طولانی ادامه داشته باشد، از تزریق کورتیزون برای کاهش درد استفاده می‌شود. گاز اوزون نیز از جمله مواردی است که در کاهش التهاب، خصوصا در بیماران مسن و دیابتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاز اوزون در بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شود و هیچ ضرری برای بیمار ندارد.
طب سوزنی: طب سوزنی از جمله درمان‌های دوران باستان است که امروزه نیز کاربرد زیادی دارد و برای انواع بیماری‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این‌جا از سوزن‌های نازکی استفاده می‌شود که در نقطه‌ای خاص در پوست وارد می‌شوند. متخصص طب سوزنی برای پیدا کردن نقطه دقیق درد، معایناتی را بر روی بیمار انجام داده و سوالاتی را از او می‌پرسد و در نهایت سوزن را وارد بدن می‌کند. در شیوه‌های مدرن امروزی، روش تحریک الکترونیکی نیز به طب سوزنی اضافه شده است. برای این کار سیم‌های کوچکی را به سوزن‌ها وصل می‌کنند تا میکرو جریان‌های الکتریکی به عضله ارسال شده و آن‌ها را آرام سازد. طب سوزنی هیچ دردی برای بیمار ندارد و حتی باعث آرامش او نیز می‌شود.
پیشگیری از گرفتگی عضلات کمر با ورزش
گرفتگی عضلات کمر دوره خاصی دارد که پس از آن التهاب و درد کمتر شده و به تدریج برطرف خواهد شد. اما این امکان وجود دارد که فرد دوباره دچار گرفتگی و اسپاسم شود. برای این‌که از بروز مجدد این مشکل جلوگیری کنید، کارهای زیر را انجام دهید:
انجام تمرینات کششی: تمرینات کششی ملایم برای عضلات بسیار مفید هستند. این تمرینات را در برنامه روزانه خود بگنجانید و در کلاس‌های پیلاتس یا یوگا شرکت کنید. به طور مداوم تمرینات خود را انجام داده و اندامتان را همیشه متناسب نگه دارید.
انجام تمرینات قدرتی: حرکات ورزشی قدرتی باعث تشکیل ماهیچه شده و نامتعادلی‌های عضلانی را کاهش می‌دهند. بنابراین، حرکات تقویت‌کننده کمر را در برنامه ورزشی روزانه خود بگنجانید و برای متعادل کردن آن تمرینات شکم را فراموش نکنید.
در نهایت پیشنهاد می‌کنیم ورزش‌ها و فعالیت‌هایی را انتخاب نمایید که از انجام آن لذت می‌برید. انتخاب یک کار لذت‌بخش باعث می‌شود تا به صورت منظم آن را انجام داده و آن را در الویت برنامه روزانه خود قرار دهید.
نظرات
فوق‌العاده عالی
ممنونم از توضیحات خوبتون. مفید بود واقعا
بسیار عالی و کاربری
عالی بود مطالبتون