ستون فقرات انسان دارای ۲۶ مهره است که هر مهره با صفحه‌ای با نام دیسک از مهره دیگر جدا می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌ها باعث حرکت ستون فقرات می‌شوند. این دیسک‌ها شکلی شبیه به یک حلقه دارند که دور هسته مرکزی را می‌پوشانند. پارگی دیسک زمانی ایجاد می‌شود که حلقه دیسک به دلایلی شکاف بردارد و محتویات حلقه از آن بیرون بزند. این اتفاق باعث ایجاد درد در ناحیه پایینی کمر می‌شود و مشکلات جدی را برای انسان ایجاد می‌کند. در این مطلب در مورد علت پارگی دیسک کمر، علائم و راههای درمان آن صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
علت پارگی دیسک کمر
مهم ترین علت پارگی دیسک کمر شامل ضعف عضلات پشتی ، بارز شدن دیسک ، جابجایی یا ضربه مستقیم ، فشار طولانی مدت و رفتار های غلط در برخورد با اشیاء سنگین است . پارگی دیسک اغلب در سنین بالا رخ می‌دهد و معمولا از دهه سوم زندگی انسان شروع می‌شود.
۳۵ تا ۵۰ سالگی شایع‌ترین سن ابتلا به پارگی دیسک کمر است. در برخی موارد نادر، این مشکل در سنین حدود ۲۰ نیز دیده شده است که به آن دیسک جوانی گفته می‌شود. در این حالت معمولا مهره‌های بخش پشت بیمار، بالاتر از مهره‌های کمر، دچار آسیب می‌شوند که در اغلب موارد علت آسیب، ضربه است.
بیشترین عواملی که باعث پارگی دیسک می‌شوند عبارتند از:
کهولت سن: دیسک‌های بین‌مهره‌ای با افزایش سن مایع خود را از دست داده و خشک می‌شوند. این خشکی باعث ترک خوردن حلقه دیسک می‌شود. شکاف روی دیسک کم‌کم بزرگ‌تر شده و پارگی را ایجاد می‌کند.
آسیب‌دیدگی: ضربه‌های ناگهانی یکی از علل پارگی دیسک کمر و درد در این ناحیه است. این مشکل اغلب در اثر تصادف، زمین خوردن سخت، سقوط از ارتفاع و … رخ می‌دهد. در این حالت فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌شود که ممکن است شکستگی مهره‌ها یا پارگی دیسک را به دنبال داشته باشد.
فعالیتهای سنگین: افرادی که کارهای سنگین انجام می‌دهند، بافت دیسک کمرشان در درازمدت ضعیف می‌دهد. ضعیف شدن بافت احتمال ابتلا به پارگی دیسک را افزایش می‌دهد.
ایستادن یا نشستن ناصحیح: یکی از مواردی که خطر ابتلا به پارگی دیسک را به دنبال دارد، عدم نشستن درست است. بسیاری از افراد با این مشکل درگیر هستند و طریقه درست نشستن را نمی‌دانند. اگر مجبورید ساعات زیادی را در طول روز بر روی صندلی بنشینید، حتما صندلی راحت و مناسبی را انتخاب کنید و بدن خود را به درستی بر روی آن قرار دهید. عدم انجام این کار در درازمدت بافت دیسک را تضعیف کرده و باعث پارگی آن می‌شود. ایستادن ناصحیح نیز می‌تواند فشار زیادی را به ناحیه کمر وارد نماید.
علائم پارگی دیسک کمر
فردی که دچار پارگی دیسک می‌شود در ناحیه کمر خود احساس درد می‌کند. این درد ممکن است در بخش بالایی یا پایینی کمر رخ دهد. درد کمر گاهی اوقات به بخش‌های دیگر نیز وارد شده و تا باسن و پاها ادامه پیدا می‌کند. افرادی که دچار پارگی دیسک کمر می‌شوند، علاوه بر کمردرد علائم دیگری نیز دارند که عبارتند از:
- احساس درد در پاها
- احساس گزگز کردن یا بی‌حسی در پاها
- تیر کشیدن بخش آسیب‌دیده
- اسپاسم یا گرفتگی عضلانی در بخش آسیب‌دیده
- تیر کشیدن پشت باسن، ران و ساق پا
- فلج شدن پاها
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
دقت داشته باشید که علائم دیسک کمر با توجه به آسیبی که وارد می‌شود، متفاوت است. در برخی موارد ممکن است فرد در ناحیه کمر خود هیچ دردی را احساس نکند، اما دیگر علائم را داشته باشد. پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که هریک از علائم بالا را مشاهده نمودید، حتما به پزشک مراجعه نمایید. دیسک کمر اگر به موقع و به درستی درمان نشود، ممکن است فلج شدن فرد را به دنبال داشته باشد. در این حالت فرد هیچ حسی در پاهای خود احساس نمی‌کند و با بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع مواجه می‌شود. اگر چنین موردی را مشاهده کردید، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
جالب است بدانید که گاهی اوقات فرد دارای پارگی دیسک می‌باشد اما هیچ‌یک از علائم عنوان شده را ندارد. مواردی دیده شده که فرد برای بیماری غیرمرتبط به پزشک مراجعه می‌کند و در عکس رادیولوژی او پارگی دیسک دیده می‌شود.
راههای درمان دیسک کمر
ترمیم دیسک کمر به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. تشخیص روش درمان به نظر پزشک معالج بستگی دارد. پزشک در ابتدا بیمار را معاینه کرده و از علت درد و سابقه پزشکی او آگاه می‌شود. سپس با کمک عکس رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن یا ام ارآی، ناحیه آسیب‌دیده را مورد بررسی قرار داده و شدت آن را برآورد می‌کند. آن‌گاه درمان مناسب را برای بیمار انجام می‌دهد. راههای درمان دیسک کمر به سه دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
درمان‌های غیرتهاجمی
درمان پارگی دیسک کمر بستگی به علت بروز آن دارد. گاهی اوقات به سادگی با رعایت برخی موارد می‌توان دیسک را به حالت اولیه خود برگرداند. در این حالت پزشک توصیه‌هایی را به بیمار خود می‌کند و درمان‌های ساده‌ای را در نظر می‌گیرد. داشتن رژیم غذایی سالم، انجام ورزش‌های ملایم و استفاده از آب سرد یا گرم بر روی محل موردنظر، از جمله توصیه پزشکان برای رفع درد و کاهش التهاب در ناحیه کمر می‌باشد. شاید لازم باشد با یک فیزیوتراپ مشورت کنید و از او برای انجام حرکات مناسب کمک بخواهید. در برخی موارد نیز از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی برای کاهش تورم و داروهای شل کننده عضلات برای کاهش اسپاسم استفاده می‌شود.
درمان‌های تهاجمی
در صورتی که روش‌های بالا جواب ندهد و بیمار همچنان در ناحیه کمر احساس درد داشته باشد، درمان‌های دیگری انجام می‌شود. این گزینه‌ها اغلب زمانی پیشنهاد می‌شود که بیماری گسترش پیدا کرده و فرد دچار ضعف در ناحیه پا شده باشد. این درمان‌ها عبارتند از:
- تزریق مستقیم در ستون فقرات: زمانی که بیمار درد شدیدی داشته باشد، پزشک مستقیما استروئید را در نخاع فرد تزریق می‌کند یا از مواد بی‌حس کننده برای کاهش التهاب و درد استفاده می‌کند. این نوع تزریقات معمولا امن هستند و عوارض جانبی بسیار کمی دارند.
- تحریک نخاعی: گاهی اوقات پزشک برای کاهش درد از روش تحریک نخاعی و قطع ریشه اعصاب استفاده می‌کند. برای این کار دستگاه کوچکی را در ناحیه درد قرار داده و با القای ضربان الکتریکی ضعیف، سیگنال‌های دردی که رشته‌های اعصاب به مغز می‌رسانند را قطع می‌کند.
- فیزیوتراپی: یکی دیگر از روش‌های درمان پارگی دیسک کمر، فیزیوتراپی است که با دستور پزشک انجام می‌شود. در این حالت فیزیوتراپ حرکات کششی را برای بیمار تجویز می‌کند که به انعطاف‌پذیری و کاهش درد کمک می‌کند. این حرکات معمولا به همراه کارهای دیگری چون ماساژ‌درمانی، گرما درمانی و سرما درمانی انجام می‌شود.
در این نوع درمان بیمار پس از ۴ تا ۶ هفته بهبود می‌یابد و هیچ دردی را در ناحیه کمر احساس نمی‌کند.
جراحی دیسک پاره شده
اغلب بیمارانی که دچار پارگی دیسک می‌شوند با روش‌های معرفی شده در بالا درمان می‌شوند و نیازی به جراحی ندارند. اما اگر روش‌های قبلی نتیجه‌ای نداشته و بیمار همچنان درد داشته باشد، عمل جراحی تنها گزینه موجود است. جراحی پارگی دیسک معمولا دو بخش دارد:
- لامینوتومی: در این مرحله پزشک استخوانی که عصب را پوشانده است، برمی‌دارد.
- دیسککتومی: بخشی از دیسک که پاره شده است، برداشته می‌شود. جدا کردن بافت آسیب‌دیده فشار را از روی بافت و رشته‌های عصبی برداشته شده و درد از بین می‌رود.
جراحی دیسک یک عمل جراحی است که اغلب نتایج موفقیت‌آمیزی را به دنبال دارد. در جراحی دیسککتومی، پزشک سعی می‌کند برش‌های کوچکی را بر روی ناحیه مورد نظر انجام دهد و ابزارهای کوچکی برای خارج کردن دیسک آسیب‌دیده استفاده نماید. اغلب بیماران پس از انجام عمل طی چند هفته بهبود می‌یابند و علائمی مشاهده نمی‌کنند.
با این‌که جراحی دیسک کمر، عمل رایجی است و اغلب اوقات نتیجه مثبتی دارد، اما به هر حال ریسک‌های خود را نیز دارد. توصیه می‌کنیم زمانی ریسک عمل جراحی را بپذیرید که روش‌های قبلی را امتحان کرده و جواب نگرفته‌اید. اگر پزشکتان همان ابتدا پیشنهاد جراحی دیسککتومی را داد، حتما در مورد پیشنهادش خوب فکر کنید و در صورت امکان با پزشکان دیگر نیز مشورت نمایید.
مراقبت‌های پس از درمان پارگی دیسک کمر
اگر دچار دیسک کمر هستید، توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
- نشستن خود را زمانبندی کنید و هیچ‌گاه به مدت طولانی در یک مکان ننشینید. توصیه می‌کنیم پس از هر ۴۵ دقیقه نشستن، بایستید و کمی راه بروید یا دراز بکشید. در هنگام نشستن بر روی صندلی نیز طریقه درست نشستن را رعایت نمایید.
- همیشه یک تکیه‌گاه مناسب برای کمر خود در نظر بگیرید. نشستن بر روی زمین یا صندلی بدون تکیه‌گاه، فشار زیادی را به کمرتان وارد می‌کند.
- با انجام حرکات ورزشی، لگن خاصره خود را تقویت کنید.
- در هنگام خوابیدن بدنتان را در وضعیت مناسبی قرار دهید. خوابیدن به پشت و پهلو، بهترین نوع خوابیدن است. هیچ‌گاه بر روی شکم نخوابید.
- پوشیدن کفش پاشنه بلند می‌تواند آسیب جدی به مهره‌های کمر و ستون فقراتتان وارد نماید. سعی کنید کفش‌های راحت بپوشید و کمتر از کفش پاشنه‌بلند استفاده نمایید.
- تا جایی که می‌توانید استرس و فشارهای روحی خود را کاهش دهید.
راههای پیشگیری
حتما شنیده‌اید که می‌گویند، پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. شما با انجام کارهایی بسیار ساده می‌توانید از پارگی دیسک کمر پیشگیری کنید تا از مشکلات و دردهای ناشی از آن در امان بمانید. برای جلوگیری از پارگی دیسک کمر:
ورزش کنید: ورزش روزانه و انجام حرکات کششی و سبک، وضعیت بدن را در حالت طبیعی قرار می‌دهد و از بروز مشکلاتی چون پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. اگر مجبورید ساعت‌های زیادی را در طول روز بر روی صندلی بنشینید، ورزش روزانه را به صورت مداوم انجام دهید.
تغذیه مناسب: خوردن غذاهای سالم و مغذی، تاثیر بسیار زیادی بر روی سلامتی انسان دارد. تا جایی که می‌توانید سبزیجات و میوه‌جات را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید و از خوردن غذاهای ناسالم پرهیز کنید. به یاد داشته باشید که لبنیات برای سلامتی استخوانها بسیار مفید هستند و باید به صورت روزانه مصرف شوند.
کاهش وزن: چاقی و وزن بالا فشار بسیار زیادی را به کمر و پاهای شما وارد می‌کند. اگر دچار اضافه وزن هستید، با ورزش و رژیم غذایی مناسب وزن خود را کاهش دهید.
ویتامین دی: یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های برای سلامتی بدن، ویتامین دی است. در طول روز حداقل به مدت ۱۵ دقیقه در زیر نور مستقیم خورشید قرار بگیرید تا ویتامین دی مورد نیاز بدنتان تامین شود.
قرار دادن بدن در وضعیت مناسب: در هنگام نشستن، ایستادن یا خوابیدن بدن خود را در وضعیت مناسبی قرار دهید. خم شدن روی کتاب در هنگام مطالعه، لم دادن بر روی مبل، کج نشستن، روی شکم خوابیدن و … باعث ایجاد فشار بر روی مهره‌های کمر و دیسک بین آن‌ها می‌شود.
از بلند کردن اجسام بسیار سنگین که در سطح توانایی شما نیست، خودداری نمایید. بلند کردن یا حرکت دادن وسایل سنگین تکنیک‌های خاصی دارد و کار هرکسی نیست. هل دادن اجسام سنگین نیز می‌تواند به مهره‌های کمر آسیب برساند. توصیه می‌کنیم به هیچ عنوان این کار را انجام ندهید.
در این بخش اطلاعاتی در مورد پارگی دیسک کمر در اختیارتان قرار دادیم و علل ایجاد آن را نیز عنوان کردیم. اگر پارگی به علت کهولت سن باشد، کاری از دست شما برنمی‌آید. اما این به این معنی نیست که هیچ‌کاری برای پیشگیری نمی‌توان کرد. همیشه راهکارهایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند زندگی سالم‌تری داشته باشید و کمتر دچار بیماری شوید. امیدواریم مطالب عنوان شده در این پست اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار داده و به شما کمک کند از این آسیب در امان بمانید. در صورت بروزاین مشکل نیز با شماره های موجود در سایت جهت معاینه توسط دکتر فهیم باغبان تماس بگیرید.از انجام درمان‌های خودسرانه بپرهیزید. به یاد داشته باشید که پارگی دیسک ممکن است آسیب‌های جدی به شما برساند، پس درمان را به تعویق نیندازید. آرزو می‌کنیم همیشه سالم و سلامت باشید.
نظرات
خیلی عالی بود ممنون از زحمات شما🙏🙏🙏
عالی ….ممنون که وقت میذارید و توضیحات کافی و جامع در اختیارمان قرار میدید …سلامت باشید انشاالله