سیرنگومیلی، اختلالی نادر در ستون فقرات است که در اثر آن شکاف‌هایی در داخل نخاع ایجاد میشود. این شکاف‌ها، که به آن اصطلاحا کیست گفته میشود، از مایعاتی پر شده‌اند. کیست نخاعی به مرور زمان بزرگ‌تر و بلند‌تر شده و بخش بیشتری از کانال نخاعی را در برمیگیرد و به نخاع فشار وارد می‌کند. سیرنگومیلی در برخی موارد هیچ مشکلی را برای بیمار ایجاد نمی‌کند و نیاز به درمان ندارد، اما گاهی اوقات بزرگ شدن کیست آسیب شدیدی را به نخاع وارد کرده و مشکلاتی را برای بیمار به وجود می‌آورد که باید مورد درمان قرار گیرد. در این مقاله به معرفی بیماری سیرنگومیلی پرداخته و علل ایجاد، علائم و نشانه‌های بیماری و راه‌های درمان آن را بیان می‌کنیم.
سیرنگومیلی
اطراف مغز و نخاع توسط یک مایع احاطه شده است که به آن مایع مغزی نخاعی گفته میشود. مایع مغزی نخاعی در یک کانال بسیار باریک قرار داشته و سراسر کانال نخاعی را فرا گرفته است. این کانال از همان دوران کودکی از مایع پر میشود و هرچه سن انسان افزایش پیدا می‌کند، بخش پایینی کانال به سمت بالا تنگ‌تر میشود تا در نهایت به طور کامل بسته شود. در صورتی که بخش‌هایی از کانال زودتر از موعد مقرر بسته شوند یا تنگ شوند، مایع مغزی نخاعی در آن قسمت جمع شده و تشکیل کیست مایع را می‌دهد. به این کیست سرینیکس گفته میشود که اغلب در مهره‌های ناحیه گردنی یا سینه‌ای بروز پیدا می‌کند.
هرچه حجم شکاف ایجادشده بیشتر باشد، فشار بیشتری بر روی نخاع و اعصاب وارد شده و اختلالاتی را برای بیمار ایجاد می‌کند. درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی از جمله علائم این بیماری است که در ابتدای بیماری به طور محدود مشاهده میشود و با پیشرفت بیماری افزایش می‌یابد. سیر پیشرفت بیماری سیرنگومیلی چندان قابل پیش‌بینی نیست. در برخی موارد این بیماری به تدریج شدت پیدا می‌کند و حتی ده‌ها سال طول می‌کشد تا خود را نشان دهد، اما اگر به مراحل پیشرفته‌تر برسد، اختلالات و عوارض جدی را برای بیمار به دنبال دارد که از بین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انحنای غیرعادی ستون فقرات یکی از عوارض بیماری سیرنگومیلی می‌باشد که در اصطلاح به آن اسکولیوز گفته میشود.
- درد شدید و مزمنی که در اثر آسیب دیدن نخاع ایجاد میشود.
- ضعف، خشکی، گرفتگی عضلات و بروز مشکلات حرکتی که در نهایت باعث تغییر در راه رفتن بیمار میشود.
علل ایجاد اختلال سیرنگومیلی
بیماری سیرنگومیلی و تشکیل کیست مایع در کانال نخاعی دلیل مشخصی ندارد و ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد. بیماری‌هایی که احتمال بروز سیرنگومیلی را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- بدشکلی کیاری: عارضه‌ایست که در آن بافت مغزی گسترش یافته و وارد کانال نخاعی میشود.
- مننژیت: نوعی بیماری مغزی است که در آن غشاهای اطراف مغز و نخاع دچار التهاب می‌شوند.
- تومور نخاعی: تومورهایی که در داخل کانال نخاعی یا بر روی استخوان‌های ستون فقرات ایجاد می‌شوند، از دیگر دلایل ابتلا به بیماری سیرنگومیلی هستند. این تومورها گردش طبیعی مایع مغزی نخاعی را مختل می‌کنند و از این طریق باعث ایجاد کیست می‌شوند.
- عارضه‌های مادرزادی: برخی از عارضه‌های مادرزادی نیز باعث ایجاد بیماری سیرنگومیلی می‌شوند. اختلال طناب نخاعی گیر افتاده یکی از این عوارض است که باعث محدودیت حرکت نخاع در کانال میشود.
- آسیب نخاعی: آسیب‌های نخاعی از دیگر دلایل ابتلا به بیماری سیرنگومیلی هستند که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا برای بیمار مشکل ایجاد کنند.
علائم بیماری سیرنگومیلی
علائم و نشانه‌های بیماری سیرنگومیلی به میزان بزرگی کیست و مکان آن بستگی دارد. مهم‌ترین علائم عبارتند از:
- درد
- بی‌حسی یا گزگز در عضلات
- ایجاد ضعف و ناتوانی حرکتی در دست‌ها و پاها
- خشکی و سفتی در ناحیه گردن، شانه، بازو، کمر و پاها
- سردرد
- عدم تعادل
- از دست دادن کنترل روده و مثانه
- از دست دادن حساسیت بدن نسبت به سرما و گرما به خصوص در ناحیه دست‌ها
- ایجاد اختلال در عملکرد جنسی فرد بیمار
- انحنای غیرعادی ستون فقرات
راه‌های تشخیص بیماری
پزشک برای تشخیص بیماری ابتدا پرونده پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار داده و معایناتی را انجام می‌دهد. دانستن علائم بیماری و مشکلات و اختلالاتی که برای بیمار ایجاد شده است در تشخیص بیماری بسیار موثر می‌باشد. در صورتی که پزشک احتمال بیماری سیرنگومیلی را بدهد، آزمایشات زیر را برای بیمار تجویز می‌کند:
سی تی اسکن: سی تی اسکن مجموعه‌ای از پرتوهای اشعه ایکس است که بر روی نقطه موردنظر تابیده و تصاویری از ستون فقرات و نخاع را به نمایش می‌گذارد. از این روش برای تشخیص تومور یا دیگر اختلالات نخاعی استفاده میشود.
ام آر آی ستون فقرات: ام آر آی تصاویری دقیق از نخاع و اجزای داخلی ستون فقرات را به پزشک نشان می‌دهد. از این رو، در صورتی که کیست مایع یا سیرنگومیلی در کانال نخاعی وجود داشته باشد، در تصاویر دیده شده و به راحتی قابل تشخیص است. در واقع این روش مطمئن‌ترین روش برای تشخیص بیماری سیرنگومیلی است.
روش‌های درمانی بیماری سیرنگومیلی
روش درمانی سیرنگومیلی بسته به شدت بیماری و علائمی که از خود نشان می‌دهد، متفاوت است. گاهی اوقات بیمار هیچ علامتی از این بیماری ندارد. برخی بیماران زمانی که برای مشکلات دیگر خود به پزشک مراجعه می‌کنند در تصویربرداری و ام آر آی متوجه کیست می‌شوند. در صورتی که بیمار در چنین وضعیتی قرار داشته باشد و هیچ‌گونه نشانه‌ای از بیماری در او نباشد، طبق دستور پزشک باید به صورت دوره‌ای مورد معاینه قرار گیرد تا در صورت پیشرفت بیماری، درمان آغاز گردد.
در صورتی که بیماری سیرنگومیلی علائمی را از خود نشان دهد و مشکلاتی را در زندگی روزمره فرد ایجاد کند، پزشک عمل جراحی را به او پیشنهاد می‌کند تا جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. هدف از جراحی سیرنگومیلی، برداشتن فشار کیست از روی نخاع و به جریان انداختن دوباره‌ی مایع مغزی نخاعی است. جراحی سیرنگومیلی با روش‌های مختلفی انجام میشود که نوع آن نیز بستگی به علت ایجاد کیست، اندازه و محل آن دارد.
درمان بدشکلی کیاری: زمانی که جمجمه به صورت غیرعادی کوچک باشد یا بد شکل گرفته باشد، بافت مغز تحت فشار قرار گرفته و به سمت پایین حرکت می‌کند. این مسئله باعث فشار بر روی نخاع شده و در نهایت منجر به بیماری سیرنگومیلی می‌گردد. اگر بیماری سیرنگومیلی به دلیل بدشکلی کیاری اتفاق افتاده باشد، جراح دهانه جمجمه را بزرگ کرده و قسمت سخت‌شامه را گسترش می‌دهد تا مغز به راحتی درون پوشش خود جا شود.
عمل تخلیه کیست: تخلیه کیست با استفاده از روش شانت‌گذاری انجام میشود. در این روش یک لوله باریک و منعطف وارد کیست شده و مایع درون کیست را به سمت بخش دیگری از بدن، مانند شکم، هدایت می‌کند. در واقع جراح با این کار مایع درون کیست را تخلیه کرده و با کوچک کردن اندازه آن، فشار وارد شده بر نخاع را کاهش می‌دهد.
برداشتن مانع: همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، سیرنگومیلی زمانی رخ می‌دهد که جریان مایع مغزی ـ نخاعی مختل شده باشد. در صورتی که این اختلال به دلیل وجود تومور یا ضایعات دیگر ایجاد شده باشد، پزشک این موانع را برمی‌دارد تا مایع دوباره به جریان بیفتد و از درون کیست خارج شود.
مراقبت‌های پس از جراحی
عمل جراحی تنها راه درمانی بیماری سیرنگومیلی است که با توجه به پیشرفت بیماری و دلیل ایجاد آن به بیمار پیشنهاد میشود و روش‌های مختلفی نیز دارد. نکته‌ای که در مورد درمان این بیماری وجود دارد این است که سیرنگومیلی ممکن است پس از عمل جراحی نیز دوباره عود کند یا بهبودی کامل بیمار سال‌ها به طول بینجامد. در واقع بیمار باید به نوعی با این بیماری کنار بیاید و همیشه تحت نظر پزشک باشد تا در صورت رشد دوباره کیست، درمان‌های تکمیلی برای او انجام شود. اگر به این بیماری دچار هستید نکات زیر را مدنظر داشته باشید:
- دوران بهبودی سیرنگومیلی در تمامی بیماران یکسان نیست. برخی از کیست‌ها هرگز از بین نمی‌روند و برخی دیگر سال‌ها طول می‌کشد تا بهبود یابند.
- برخی از افراد در اثر این بیماری دچار آسیب‌های نخاعی شدیدی می‌شوند که به طور دائمی در آن‌ها وجود دارد و حتی پس از عمل نیز بهبود نمی‌یابد.
- در برخی از بیماران کیست به صورت موقتی بهبود می‌یابد، اما مدتی بعد دوباره ایجاد شده و رشد می‌کند. بنابراین، بیمار باید پس از عمل نیز تحت نظر پزشک باشد و با انجام آزمایشات و عکس‌برداری‌ها از رشد مجدد کیست آگاهی یابد.
- افرادی که دارای بیماری سیرنگومیلی هستند باید بر روی فعالیت‌های خود دقت بیشتری داشته باشند و از بلند کردن اجسام سنگین و ایجاد فشار بر روی ستون فقرات خودداری نمایند.
- در صورتی که بیماری سیرنگومیلی باعث ایجاد مشکلات عصبی مانند درد، ضعف عضلانی، گرفتگی، خشکی و خستگی شود، پزشک از بیمار می‌خواهد تا ورزش‌هایی را انجام دهد و از این طریق برخی از اختلالات ایجادشده را برطرف نماید. ممکن است پزشکتان برای انجام این کار یک متخصص طب فیزیکی را به شما معرفی نماید.
در این مقاله اطلاعاتی در مورد بیماری سیرنگومیلی در اختیارتان قرار دادیم و در مورد علائم و راه‌های درمانی آن صحبت کردیم. به یاد داشته باشید که در صورت دچار شدن به این بیماری باید به طور مداوم تحت نظر پزشک باشید و وضعیت سلامتی‌تان را همیشه چک کنید تا در صورت عود دوباره کیست، مورد درمان قرار گیرید.
نظرات
پسری ۲۶ ساله هستم که در سن ۱۰ روزگی یک غده در کمرم جراحی شده! که در آن ادرار در آن جمع میشذه! و بعد از جراحی در حال حاضر دچار مشکل بی اختیاری ادرار شده ام! که دکتر ها گفتند قابل درمان نیست!! و حالا در انزال خودم احساس مشکل میکنم، گاهی بر اثر اضطراب دچار انزال میشوم، و بیشتر اوقات برای انزال نیازی به دست زدن به الت نیست، ودر طول ۳۰ ثانیه با تنها با مشاهده یا فکر کردن به یک جنس مخالف بدون دست ردن به الت ارضا میشوم، ایا این مشکل همان زود انزالی محسوب میشود، یا از عوارض جراحی است؟؟؟