تومورهای نخاعی یکی از خطرناک‌ترین اختلالات مربوط به دستگاه عصبی هستند. این تومورها بر روی نخاع یا ستون فقرات ایجاد می‌شوند و با رشدشان به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کنند. فشار بر روی نخاع و ریشه‌های آن باعث بروز اختلالات و مشکلات عصبی می‌گردد که گاها خطرات جبرانناپذیری چون فلج شدن کل بدن را به دنبال دارد. تومورها انواع مختلفی دارند و بر اساس خوش‌خیم یا بدخیم بودنشان، علائم متفاوتی را از خود بروز داده و مشکلاتی را برای فرد مبتلا ایجاد می‌کنند. در ادامه این بخش با ما همراه باشید تا با انواع تومور نخاعی گردن، علائم و روش‌های جراحی آن آشنا شوید.
تومور نخاعی گردن چیست؟
تومور نتیجه ایجاد اختلال در روند تولید و تکثیر سلول‌های بدن است که ممکن است در بخش‌ها و ارگان‌های مختلف اتفاق بیفتد. تومور معمولا به شکل توده در نقطه‌ای از بدن خود را نشان می‌دهد که به مرور رشد می‌کند و بزرگ‌تر می‌شود. تومور نخاعی، توده‌ایست که در نخاع، ریشه‌های عصبی، استخوان‌ها یا رباط‌های ستون مهره‌های بدن ایجاد می‌شود. این تومور می‌تواند در هرکدام از مهره‌ها اتفاق بیفتد، اما اغلب مهره‌های گردنی و کمری را درگیر می‌کند. در صورتی که تومور در قسمت بیرونی یا درونی نخاع ناحیه گردن رشد کند به آن تومور نخاعی گردن گفته می‌شود.
تومور نخاعی گردن علت شناخته‌شده‌ای ندارد. در برخی موارد این تومور در نتیجه گسترش سلول‌های سرطانی بخش‌های دیگر بدن مانند کلیه‌ها، ریه‌ها، سینه‌ها و … به ستون فقرات می‌رسد و گاهی نیز ناشی از نقایص ژنتیکی می‌باشد. قرار گرفتن در معرض تشعشعات و مواد شیمیایی نیز از دیگر دلایل ابتلا به تومور نخاعی گردن است.
انواع تومور نخاعی گردن
تومورهای نخاعی گردن بر اساس محل قرارگیری‌شان به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
تومور استخوان
تومور استخوان، همان‌طور که از نامش پیداست، بر روی استخوان‌های ستون مهره‌ها یا بافت‌های اطراف آن ایجاد می‌شود. این نوع تومورها به دو دسته تومورهای اولیه و تومورهای ثانویه طبقه‌بندی می‌شوند.
تومورهای اولیه: منشا تومورهای اولیه قسمت استخوانی، بافت یا دیسک ستون فقرات می‌باشد. این نوع تومورها معمولا غیرسرطانی هستند و به کندی رشد می‌کنند، اما در برخی موارد نیز می‌توانند برای بیمار خطرات جدی داشته باشند. از جمله شایع‌ترین تومورهای اولیه می‌توان به استئوما، استئوبلاستوما، کوردوما، سارکوم استئوژنیک، کندروسارکوم و سارکوم اوینگینگ اشاره کرد.
تومورهای ثانویه: تومورهای ثانویه یا متاستاتیک، تومورهایی هستند که در بخش‌های دیگر بدن ایجاد شده و پس از گسترش به ستون مهره‌ها می‌رسند. این انتقال معمولا از طریق جریان خون صورت می‌گیرد. سرطان‌های ریه، سینه یا پروستات از جمله مواردی هستند که می‌توانند باعث ایجاد تومور ثانویه شوند. این نوع تومورها تهاجمی‌تر بوده و رشد سریع‌تری دارند. از این رو، در کنار جراحی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز برای بیمار استفاده می‌شود.
تومورهای اکسترادورال
اکسترادورال، تومورهایی هستند که در داخل ستون مهره‌ها و در کانال نخاعی رشد می‌کنند، اما خارج از نخاع و ریشه‌های عصبی آن قرار دارند. این تومورها معمولا خوش‌خیم هستند و با سرعت کمتری رشد می‌کنند. از جمله تومورهای اکسترادورال می‌توان به مننژیوما، شوانوماها و نوروفیبروماها اشاره کرد. تومور مننژیوما از جمله شایع‌ترین تومورهای اکسترادورال می‌باشد که اغلب در زنان میانسال و سالخورده ایجاد می‌شود. شوانوماها و نوروفیبروماها نیز از جمله تومورهای غلاف عصبی هستند که از ریشه‌های عصبی خارج شده از نخاع ایجاد می‌شوند.
تومورهای اینترادورال
اینترادورال، تومورهایی هستند که درون نخاع ایجاد می‌شوند و به نخاع و ریشه‌های عصبی آن آسیب می‌رسانند. از این رو، عوارض خطرناکی برای بیمار داشته و ممکن است باعث بی‌حسی اندام‌ها یا حتی فلج شدن کامل بیمار شوند. آپاندیموما، آستروسیتوما و آنژبلاستوما در این دسته از تومورها قرار دارند.
علائم تومور نخاعی گردن
علائم تومور نخاعی گردن بسته به این‌که تومور از چه نوعی باشد و چه میزان فشاری را به نخاع و اعصاب وارد آورد، متفاوت است. رایج‌ترین علائم تومور نخاعی گردنی عبارتند از:
- فرد در ناحیه گردن خود احساس درد شدید دارد. در برخی موارد این درد از گردن به سمت دست‌ها، بازوها و باسن نیز کشیده می‌شود.
- فرد در ناحیه گردن احساس بی‌حسی یا ضعف دارد.
- فرد بیمار در ناحیه کتف و شانه‌ها احساس درد یا بی‌حسی دارد.
- اختلال در عملکرد روده و مثانه از دیگر علائم بروز تومور نخاعی گردن است که در برخی از افراد دیده می‌شود.
- در صورتی که تومور فشار زیادی را به نخاع وارد آورد، فرد از ناحیه گردن به پایین فلج می‌شود.
- حساسیت بدن نسبت به گرما و سرما کاهش می‌یابد.
تشخیص تومور نخاعی گردن
زمانی که فرد علائمی را مشاهده نماید و احساس درد یا بی‌حسی در بخش‌هایی از بدن خود داشته باشد، به پزشک مراجعه می‌کند. پزشک در اولین برخورد، پرونده پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار داده و ضمن معاینه فیزیکی و عصبی، سوالاتی را از او می‌پرسد. در مرحله بعد، پزشک با عکس‌برداری و انجام آزمایشات مرتبط، موقعیت تومور و نوع آن را تشخیص می‌دهد. گزینه‌هایی که برای تشخیص تومور نخاع گردن مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از:
- اسکن هسته‌ای استخوان
- رادیوگرافی ستون فقرات
- ام آر آی و سی‌تی‌اسکن
- آزمایش مایع مغزی نخاعی
- توموگرافی با نشر پوزیترون
- میلوگرام برای ارزیابی نخاع، فضای اطراف و سایر ساختارهای ستون فقرات
- بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت تومور
علاوه بر این موارد، پزشک آزمایشاتی را برای قفسه سینه، دستگاه گوارش و … نیز تجویز می‌کند تا امکان وجود تومور در دیگر بخش‌های بدن را نیز مورد مطالعه قرار دهد.
جراحی تومور نخاعی گردن
با توجه به این‌که نخاع یکی از حساس‌ترین بخش‌های دستگاه عصبی بدن می‌باشد، وجود تومور در این ناحیه خطرات بسیاری را برای بیمار به دنبال دارد. تومور نخاعی گردن از جمله تومورهای پیش‌رونده است که باید هرچه سریع‌تر مورد درمان قرار گیرد. درمان تومور نخاعی گردن با عمل جراحی انجام می‌شود و روش‌های مختلفی نیز دارد.
جراحی میکروسکوپی: در این روش، یک برش بسیار کوچک در موقعیت قرارگیری تومور انجام می‌شود و پزشک با استفاده از میکروسکوپ اقدام به خارج کردن تومور از روی نخاع می‌کند. استفاده از این روش عوارض جراحی را کاهش داده و از آسیب به اعصاب گردن جلوگیری می‌کند.
جراحی دکمپرشن: زمانی که تومور بزرگ شده باشد و فرد دچار علائم حسی – حرکتی باشد، از روش جراحی دکمپرشن استفاده می‌شود. دکمپرشن جراحی باز نخاع است که در آن پس از برش پوست، بخش‌هایی از ستون فقرات فرد خارج می‌گردد تا جراح دسترسی خوبی به نخاع و تومور ایجاد شده بر روی آن پیدا کند. پزشک پس از مشاهده تومور آن را به طور کامل خارج کرده و مهره‌های بازشده را به حالت اولیه برمی‌گرداند.
جراحی بازسازی مهره‌ها: اگر تومورها استخوانی باشند، علاوه بر ریشه‌های عصبی، به مهره‌ها نیز آسیب می‌رسانند و آن‌ها را تخریب می‌کنند. در این مواقع پزشک پس از خارج کردن تومور، عمل بازسازی مهره‌ها را انجام می‌دهد که این کار با روش ورتبرپلاستی یا کایفوپلاستی صورت می‌گیرد. در این روش از تزریق سیمان مخصوص جراحی برای تثبیت استخوان استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
در صورتی که تومور غیر قابل دسترسی باشد یا پزشک نتواند تمامی آن را از بدن خارج کند، از روش‌های شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان سرطان است که با استفاده از تزریق داروهای شیمیایی انجام می‌شود. این داروها باعث کوچک‌تر شدن سلول‌های سرطانی شده و از گسترش آن به بافت‌های مجاور جلوگیری می‌کنند.
پرتودرمانی: در این نوع درمان، پرتوهای بسیار قوی بر روی نقطه موردنظر تابانده شده و باعث کوچک‌تر شدن یا نابودی تومور می‌شوند.
در این مقاله به بررسی تومور نخاعی گردن پرداخته و روش‌های جراحی آن را بیان کردیم. همان‌طور که گفتیم این تومورها در نقطه حساسی از بدن وجود دارند و نیازمند دقت بسیار بالایی در جراحی می‌باشند و حتی ممکن است عوارضی را برای بیمار به همراه داشته باشند. تومور هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان آن راحت‌تر و عوارض آن بسیار کمتر خواهد بود. معمولا بیماران تا چند روز پس از جراحی در بیمارستان می‌مانند و پس از آن باید دوره استراحت خود را به طور کامل طی کنند. اغلب بیماران پس از جراحی نیاز به توانبخشی و فیزیوتراپی دارند که پس از استراحت و بهبود جای زخم انجام می‌شود. بیمار پس از بهبودی کامل می‌تواند به راحتی به فعالیت‌ها و کارهای خود برسد و هیچ محدودیتی ندارد.
نظرات