آیا بزرگ شدن غده هیپوفیز خطرناک است ؟

غده هیپوفیز یکی از مهمترین و حساس ترین غدد موجود در در بدن است که وظیفه ترشح هورمونها و ارسال آن به جریان خون را بر عهده دارد، این غده بر روی سایر اعضای بدن و غددی مانند تیروئید، آدرنال و رشد استخوان ها اثر می گذارد. با توجه به اهمیت بالای غده هیپوفیز در مغز از آن به عنوان رئیس قدرت نیز یاد می شود، اینقدر نیز مانند هر عضو دیگری دچار اختلال می شود که یکی از آنها بزرگ شدن غیرعادی غده هیپوفیز است در این مقاله می خواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا بزرگ شدن غده هیپوفیز خطرناک است یا خیر ؟

بررسی روند بزرگ شدن غده هیپوفیز

غده هیپوفیز از زمان کودکی تا زمان نوجوانی پیوسته در حال رشد است و پس از رسیدن به اندازه خاصی روند رشد آن کامل شده و متوقف می‌شود. اما در برخی موارد این غده نیز هر عضو دیگری بیش از اندازه واقعی خود رشد پیدا میکند که اصطلاحاً به آن بیماری آدنوم یا تومور هیپوفیز گفته می شود. بیماری آدنوم یا بزرگ شدن غیر عادی غده هیپوفیز به مرور زمان و در طول سالیان اتفاق می‌افتد، خوشبختانه بزرگ شدن غده هیپوفیز در بیشتر موارد تحت عنوان تومور خوش خیم و غیر سرطانی شناخته می شود و توسط جراحی به راحتی قابل درمان است. اما در مواردی نیز بدخیم بوده و عوارض بیشتری را در پی خواهد داشت، تومور های رشد یافته ممکن است هورمون نیز ترشح کنند. 

آیا بزرگ شدن غده هیپوفیز خطرناک است؟ طبیعتاً هر عضوی از بدن که دچار اشکال شود عوارض و علائمی را به همراه خواهد داشت، پس بزرگ شدن غده هیپوفیز نیز بدون علامت نبوده و خطرات و‌ عوارض خود را خواهد داشت که از جمله مهمترین آنها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم : 

1. سردرد داشتن در قسمت پیشانی
2. داشتن حالت تهوع و استفراغ
3. بروز تشنج
4. آبریزش مداوم از بینی
5. تشنگی بیش از اندازه معمول
6. تغییرات در دوره قاعدگی (قابل توجه خانم ها)
7. افزایش غیر عادی وزن
8. بروز عقب افتادگی در کودکان
9. قند و فشار خون پایین
10. ریزش مو در بدن
11. یبوست
12. خشکی پوست
13. عدم تحمل سرما
14. اختلال در دید و دوبینی
15. افتادگی پلک در اثر فشار تومور روی اعصاب چشم
16. تولید شیر در سینه دختری که تاکنون بچه دار نشده
17. بزرگ شدن بیش از اندازه دست و پا
18. ناباروری
19. مشکل عدم نعوظ
20. تغییر در خلق و خو و شخصیت فرد

تحقیقات دانشمندان نشان داده که از هر ۶ نفر یک نفر در طول زندگی خود به بزرگ شدگی غده هیپوفیز مبتلا می شوند، در حالیکه این آدنوم ها در بیشتر مواقع بدون علائم و خطر خاصی بوده و از هر هزار نفر یک نفر، علائم ناشی از بزرگ شدگی غده هیپوفیز را در بدن خود مشاهده می‌کنند.

پس باید به این نکته توجه کنید که اگر علائم فوق را در بدن خود مشاهده می کنید، بزرگ شدن غده هیپوفیز نه تنها خطرناک خواهد بود بلکه باید هرچه سریعتر جهت درمان آن اقدام شود. اگر بزرگ شدگی غده هیپوفیز کمتر از یک سانتیمتر باشد به آن میکروآدنوم گفته می شود اما اگر بیشتر از یک سانتیمتر باشد، ماکروآدنوم نام خواهد گرفت.

چرا غده هیپوفیز بیش از اندازه بزرگ می شود؟

زمانی که گفته می شود غده هیپوفیز بزرگ شده است، در واقع به نوعی تومور مبتلا شده است که هنوز دلیل مشخص آن یافت نشده و در برخی موارد وراثت در این امر دخالت دارد.

روش های تشخیص تومور غده هیپوفیز

در صورتی که بیمار یک یا چند عدد از علائم فوق را داشته باشد بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند تا علت اصلی عارضه پیگیری شود، استفاده از شیوه های تصویربرداری مانند ام آر آی و سی تی اسکن ، آزمایش مایع مغزی نخاعی ، آزمایش خون ، رادیوگرافی جمجمه ، آنژیوگرافی و …. در تشخیص بزرگ شدگی غده هیپوفیز کاربرد دارند.

درمان تومور هیپوفیز

با توجه به شکل و اندازه تومور، شرایط جسمی و روحی فرد بیمار و … پزشک روش های مختلف را در پیش خواهد گرفت، به منظور درمان بزرگ شدگی غده هیپوفیز باید به بهترین جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. 

همانطور که اشاره شد علائم مربوط به بزرگ شدگی غده هیپوفیز از هر هزار نفر در یک نفر بروز پیدا می‌کنند و و در این صورت نیاز به درمان خواهد داشت. در صورتی که تومور از نوع خوش خیم باشد و مشکلات جدی برای فرد به وجود نیاورد، نیازی به عمل جراحی نیست و باد مصرف داروهای خاصی میتوان سطح ترشح هورمون ها را کنترل کرد.

اما اگر تومور غده هیپوفیز به عصب های بینایی فرد بیمار فشار آورده باشد و یا تومورهای رشد پیدا کرده به خودی خود ترشح کننده هورمون هایی به جز انواع پرولاکتینوما باشند باید با استفاده از عمل جراحی تومور را از بین برد.

به طور کلی سه روش جهت درمان تومور غده هیپوفیز کاربرد دارند که عبارت زیر هستند : 

الف – استفاده از شیمی درمانی ؛ پزشک با تجویز داروهایی نسبت به از بین بردن تومور اقدام می کند همانطور که می دانید استفاده از داروهای شیمیایی عوارض جانبی خود را خواهد داشت که یکی از آنها ریزش مو می باشد.

ب – استفاده از پرتو درمانی ؛ جمجمه بیمار تحت اشعه های خاصی قرار خواهد گرفت که مرکز برخورد تمامی این پرتوها غده هیپوفیز می باشد، انجام پرتو درمانی در چندین جلسه سبب کوچک شدن و یا حتی از بین رفتن تومور غده هیپوفیز می شود، از عوارض پرتو درمانی می توان به سردرد شدید، اختلال در خواب و بینایی، عدم تعادل در حرکت، تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، خستگی شدید و غیره اشاره کرد که این عوارض موقتی بوده و به مرور زمان از بین خواهند رفت.

ج – انجام عمل جراحی؛ در صورتی که هیچ یک از روشهای فوق در درمان غده هیپوفیز تاثیر گذار نباشند، پزشک جراح مجبور به عمل جراحی خواهد بود که در این صورت جراح با استفاده از وسیله هایی مانند میکروسکوپ یا آندوسکوپ از راه بینی به جمجمه فرد و تومور هیپوفیز دست پیدا کرده و اقدام جراحی آن می کند، لازم است بدانید که غده هیپوفیز در پشت و بالای سینوس اسفنوئید در کف جمجمه قرار دارد.