دیسک‌ها، صفحات نرمی هستند که در فاصله بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارند. این صفحات از سایش مهره‌ها بر روی یکدیگر جلوگیری کرده و اجازه چرخش یا تغییر حالت بدن را می‌دهند. اگر یکی از این صفحات به دلایل مختلفی چون فرسودگی ناشی از افزایش سن، ضربه خوردن، آسیب‌دیدگی، بیماری و … دچار پارگی شده و از جای خود خارج شود، دیسک کمر اتفاق می‌افتد. دیسک کمر یکی از رایج‌ترین عوارض مربوط به ستون فقرات است که منجر به درد، بی‌حسی و ضعف در اندام‌های حرکتی بدن می‌شود. این اختلال در اغلب موارد با تغییر سبک زندگی و درمان‌های ساده‌ای چون تجویز دارو و فیزیوتراپی بهبود می‌یابد و در موارد شدیدتر با استفاده از جراحی‌های کم‌تهاجمی قابل درمان است. اما اگر پارگی دیسک شدید بوده و به نخاع و ریشه‌های اعصاب آسیب برساند، چاره‌ای جز عمل جراحی وجود ندارد. ادامه مطلب را دنبال نمایید تا با زمان جراحی دیسک کمر و روش‌های موجود برای انجام این کار آشنا شوید.
زمان مناسب برای جراحی دیسک کمر
کمردرد یکی از شایع‌ترین دردها در بین مردم سراسر دنیاست که اغلب افراد در طول زندگی خود برای یک بار هم که شده، آن را تجربه می‌کنند. کمردرد دلایل متعددی دارد که یکی از رایج‌ترین آن‌ها دیسک کمر است. بسیاری از افراد دیسک کمر را عارضه‌ای بسیار جدی و خطرناک می‌دانند و تصور می‌کنند که تنها راه درمانی آن عمل جراحی است. اما این‌طور نیست!
دیسک کمر یک عارضه جدی است که باید مورد درمان قرار گیرد، اما جراحی تنها راه درمانی آن نیست. در ۹۹ درصد موارد دیسک کمر با تغییر سبک زندگی، استراحت، راه‌حل‌های ساده خانگی، دارودرمانی و فیزیوتراپی بهبود می‌یابد و نیازی به عمل جراحی ندارد. در این مواقع پزشک به بیمار توصیه می‌کند که وضعیت بدنی خود در حالت نشستن، ایستادن و خوابیدن را تغییر داده و این کار را به درستی انجام دهد تا به ستون‌مهره‌ها و دیسک‌های بین‌مهره‌ای فشاری وارد نشود. استراحت کردن، کنار گذاشتن فعالیت‌های سنگین، انجام نرمش‌های سبک، گرمادرمانی، سرمادرمانی، ماساژ و … از جمله راهکارهای دیگری است که به کاهش درد و التهاب ناشی از پارگی دیسک کمر کمک کرده و باعث بهبود آن می‌شود. در صورتی که این راهکارها پاسخگو نباشد و بیمار هم‌چنان درد داشته باشد، پزشک از دارودرمانی و جراحی‌های کم‌تهاجمی برای درمان بیمار استفاده می‌کند.
جراحی دیسک کمر آخرین راهکار درمانی این بیماری است. جراحی زمانی پیشنهاد می‌شود که تمامی راهکارهای موجود بی‌نتیجه مانده و فرد با علائم زیر مواجه باشد:
- درد به حدی باشد که فرد را در انجام کارهای روزانه خود ناتوان کند.
- پارگی دیسک باعث فشار بر روی اعصاب و نخاع شده و ضعف و بی‌حسی در اندام‌های حرکتی را به دنبال داشته باشد.
- فرد قادر به کنترل روده و مثانه خود نباشد.
- فرد مبتلا به دیسک کمر در راه رفتن دچار مشکل بوده و تعادل نداشته باشد.
در این شرایط پزشک ناچار به انجام جراحی برای رفع پارگی دیسک و بهبود وضعیت بیمار است. روش جراحی نیز به شرایط بیمار و شدت آسیب واردشده بستگی دارد که با توجه به نظر پزشک انجام می‌شود.
روش جراحی دیسککتومی
دیسککتومی یک روش جراحی با حداقل تهاجم است با هدف رفع فشار واردشده بر روی اعصاب انجام می‌شود. جراحی کم‌تهاجمی به روشی گفته می‌شود که حداقل آسیب را به بافت طبیعی بدن وارد می‌کند. در این روش تنها یک برش بسیار کوچک بر روی پوست ایجاد می‌شود و نیاز به کنار زدن عضلات نمی‌باشد. جراحی دیسککتومی به دو نوع میکرودیسککتومی و دیسکتومی آندوسکوپیک تقسیم می‌شود.
میکرودیسککتومی
در این نوع جراحی از میکروسکوپ استفاده می‌شود. برای انجام این کار یک برش بسیار کوچک با اندازه حدود ۲-۴ سانتی‌متر بر روی خط کمر بیمار ایجاد می‌شود. سپس جراح ماهیچه‌های راست‌کننده ستون مهره‌ها را از روی لامینا بلند کرده و با برداشتن غشای ریشه‌های عصبی، وارد ستون فقرات می‌شود. سپس با کنار زدن ریشه اعصاب، دیسک خارج شده را برمی‌دارد و از این طریق فشار واردشده بر روی عصب را کاهش می‌دهد.
دیسککتومی آندوسکوپیک
این جراحی با استفاده از ابزاری با نام آندوسکوپ انجام می‌شود. در ابتدا جراح یک برش بسیار کوچک به موازات خط وسط ایجاد کرده و از این طریق آندوسکوپ را وارد بدن بیمار می‌کند. سپس با کنار زدن عضلات و برداشتن لیگامان، دیسک خارج شده را برمی‌دارد.
همان‌طور که در بالا اشاره شد، پزشک در ابتدا سعی می‌کند تا مشکلات ایجادشده برای بیمار را با استفاده از روش‌های غیر جراحی برطرف سازد. از این رو، تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی را برای بیمار تجویز کرده و ۶ تا ۱۲ هفته به او فرصت می‌دهد تا نتیجه درمان را ببیند. ممکن است در این مدت برای کاهش درد بیمار از تزریق کورتون، داروهای استروئیدی خوراکی و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی نیز استفاده شود. در صورتی که در طول این مدت وضعیت بیمار بهتر نشود و درد غیرقابل تحملی داشته باشد، پزشک عمل کم‌تهاجمی دیسککتومی را توصیه می‌کند. نکته‌ای که در این مورد وجود دارد این است که توصیه به عمل جراحی باید در موقعیت مناسب انجام شود و نباید بیش از ۶ ماه طول بکشد، در غیر این صورت کاملا بی‌اثر خواهد بود.
روش جراحی لامینکتومی
لامینکتومی یکی از روش‌های جراحی مربوط به ستون فقرات است. از این روش زمانی استفاده می‌شود که پارگی دیسک باعث فشردگی نخاع شده و تنگی کانال نخاعی را ایجاد کرده باشد. در این حالت بیمار با علائمی چون ضعف، درد، بی‌حسی، خشکی اندام‌ها، ناهنجاری حرکتی و عدم تعادل مواجه می‌گردد. در روش جراحی لامینکتومی پزشک همه یا بخشی از استخوان لامینا را برمی‌دارد تا فشار واردشده بر نخاع و اعصاب را کاهش دهد. این کار به دو روش میکرولامینکتومی و جراحی باز انجام می‌شود.
میکرولامینکتومی
یک جراحی حداقل تهاجمی است که با استفاده از ابزاری با نام آرتروسکوپ انجام می‌شود و آسیب کمتری به بافت‌های بدن می‌رساند.
جراحی باز
در این نوع جراحی، پزشک برش بزرگی را بر روی ناحیه آسیب‌دیده ایجاد کرده و دسترسی مستقیم به مهره‌های کمر پیدا می‌کند. جراحی باز روش مطمئن‌تری است، اما آسیب بیشتری به بافت‌های بدن رسانده و باعث جابجایی عضلات و ماهیچه‌ها می‌گردد.
انتخاب روش جراحی بستگی به نظر پزشک دارد و با توجه به مواردی چون سن بیمار، وضعیت جسمانی و سوابق پزشکی او انجام می‌شود. گاهی اوقات پزشک پس از انجام عمل لامینکتومی، عمل فیوژن ستون فقرات را نیز انجام می‌دهد. در این روش دو یا چند مهره از ستون فقرات با استفاده از پیچ به هم متصل می‌شوند. این اتصال میزان حرکت ستون فقرات را کاهش داده و پایداری بیشتری ایجاد می‌کند و از این طریق درد بیمار را کاهش می‌دهد.
بعد از جراحی دیسک کمر
بیمارانی که جراحی دیسک کمر انجام داده‌اند، معمولا پس از یک شب از بیمارستان مرخص می‌شود. به این افراد توصیه می‌شود تا به مدت ۲ هفته فعالیت‌های خود را کنار بگذارند و استراحت کنند. گاهی اوقات نیز پزشک فیزیوتراپی و توانبخشی را برای بهبودی سریع‌تر بیمار تجویز می‌کند و از او می‌خواهد حرکاتی را زیر نظر متخصص انجام دهد تا ستون فقرات زودتر عملکردهای طبیعی خود را به دست آورد.
برخی از پزشکان محدودیت‌هایی را برای فعالیت‌های بیمار قائل شده و او را از بلند کردن اجسام سنگین، نشستن‌های طولانی‌مدت، خم شدن و چرخیدن، تا ۶ هفته پس از عمل جراحی، منع می‌کنند. بنابراین، اگر فعالیت‌های شغلی شما طوری است که منجر به انجام کارهای سنگین می‌شود، بهتر است ۶ تا ۸ هفته پس از عمل جراحی مرخصی بگیرید و منتظر بهبود وضعیت جسمی خود بمانید.
عوارض جراحی دیسک کمر
جراحی دیسک کمر نیز مانند هر عمل دیگری عوارضی دارد که عبارتند از:
- نشت مایع مغزی نخاعی : این عارضه در ۱ تا ۲ درصد عمل‌های جراحی رخ می‌دهد و معمولا مشکلی را برای بیمار ایجاد نمی‌کند. در این موارد به بیمار توصیه می‌شود که به مدت یک تا دو روز به صورت صاف دراز بکشد تا مایع نشتی جذب بدن شود.
- خون‌ریزی : خون‌ریزی یکی دیگر از عوارض جراحی است که ممکن است منجر به لخته شدن خون شود. این مورد معمولا برای افرادی اتفاق می‌افتد که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند. از این رو، از بیمارانی که آسپرین و کلوپیدروژل مصرف می‌کنند، خواسته می‌شود تا ۲ هفته قبل از عمل این داروها را کنار بگذراند. مصرف وارفارین نیز باید حداقل ۳ روز قبل از عمل متوقف شود تا هیچ خطری بیمار را تهدید نکند.
- عفونت : عفونت محل زخم از دیگر عوارض جراحی است که نگرانی در مورد آن وجود ندارد. این مسئله در صورت وقوع با آنتی‌بیوتیک برطرف می‌گردد.
- آسیب‌دیدگی ریشه عصب
- عدم کنترل روده یا مثانه
- ترومبوز سیاهرگی
جراحی دیسک کمر معمولا بی‌خطر است و مشکلی را برای بیمار ایجاد نمی‌کند. عوارض نام‌برده شده نیز در مواردی بسیار نادر اتفاق می‌افتند و جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. اگر دچار دیسک کمر هستید، پیشنهاد می‌کنیم بهترین متخصصین ستون فقرات را پیدا کرده و با او در مورد مشکل خود مشورت نمایید. در صورتی که تمامی راهکارهای غیرجراحی را انجام داده و نتیجه‌ای نگرفته‌اید، در صورت صلاح‌دید پزشک می‌توانید عمل جراحی را انجام دهید. دقت داشته باشید که قبل از انجام عمل با جراحان دیگر نیز صحبت کرده و بهترین تصمیم را در این مورد بگیرید.
نظرات
صمیمانه متشکرم لطفا من را به پزشک مغز و اعصاب راهنمایی کنید معرف دکتر ماهر متشکرم
سه ساله جراحی میکروسکوپیک کمر انجام دادم و واقعا راضی بودم