مبتلایان به تومور هیپوفیز با سوال آیا تومور هیپوفیز کشنده است روبرو می شوند ، برای پاسخ به یان سوال باید شرایط بیمار مورد بررسی قرار بگیرد . به طور معمول این تومور خوش خیم است و نمی تواند کشنده باشد اما با ایجاد شرایطی که در ادامه به شرح آن می پردازیم می تواند نگران کننده باشد.
غده هیپوفیز
این غده یکی از مهمترین غدد درون ریز بدن است که در قاعده مغز در پشت کیاسمای اپتیک چسبیده به کف بطن سوم در زین ترکی استخوان شب پره قرار گرفته است و توسط کپسولی از بافت همبندی فیبری احاطه می شود. غده هیپوفیز از دو قسمت نوروهیپوفیز (هیپوفیز عصبی) و آدنوهیپوفیز (هیپوفیز غده ای) تشکیل شده است.
آدنوهیپوفیز دارای سه نوع سلول ترشحی به نام های اسیدوفیل، بازوفیل، کروموفوب می باشد. سلول های اسیدوفیل، هورمون های رشد و پرولاکتین را می سازند. سلول های بازوفیل، سازنده هورمون های محرک فولیکولی(FSH)، لوتئینی(LH)، تیروئید و بخش قشر غدد فوق‌کلیوی هستند.
نوروهیپوفیز از سلول های گلیا مانندی به نام پیتوئی سیت یا سلول های هیپوفیزی تشکیل شده است. پیتوئی سیت ها هورمونی ترشح نمی کنند و نقش ساختمانی حمایت کننده را برای تعداد زیادی فیبر عصبی انتهایی و پایانه عصبی انتهایی ایفا می‌کنند.
نوروهیپوفیز دو هورمون پپتیدی مهمی به نامهای اکسی توسین که سبب انقباض رحم در زایمان و خروج شیر از غدد شیرساز پستان ها شده و هورمون آنتی دیورتیک که سبب جلوگیری از ترشح ادرار شده، ترشح می کند.
تومور های هیپوفیز
برای اطلاع از اینکه آیا تومور هیپوفیز کشنده است باید درباره این نوع تومور اطلاعات بیشتری کسب نمایید. مطالعات بیولوژیکی مولکولی نشان داده است که تغییر در DNA (جهش ژنتیکی) یک سلول هیپوفیز می تواند باعث رشد نامنظم آن سلول و در نتیجه تومور هیپوفیز گردد. تومور های هیپوفیز، تومور های غیرطبیعی هستند که در غده هیپوفیز رشد می کنند. برخی از این تومور ها در نتیجه تولید بیش از حد هورمون هایی که نقش تنظیم‌کننده دارند، ایجاد می‌شوند. تومور های هیپوفیز، روند تولید و ترشح برخی از هورمون ها را مختل می‌سازند.
عوامل خطر بسیار کمی برای تومورهای هیپوفیز شناخته شده‌اند. مهمترین عوامل خطر برای این بیماری، سابقه خانوادگی، سن و اضافه وزن می‌باشند.
علت ایجاد تومور های هیپوفیز ناشناخته بوده اما در برخی از موارد ممکن است ناشی از یک صفت ژنتیکی غالب باشند. در نتیجه افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری در آنها مشاهده شده است بیشتر در معرض خطر این بیماری بوده و می بایست بصورت مداوم تحت نظر پزشک و تست های پزشکی جهت بررسی و کنترل قرار گیرند که در بسیاری از موارد مراجعه به موقع به پزشک منجر به درمان تومور و کاهش عوارض ناشی از این بیماری می گردد.
بیشتر تومور های هیپوفیز خوش‌خیم یا آدنوم هستند که آدنوم در غده هیپوفیز یا بافت های اطراف باقی مانده و به قسمت های دیگر بدن سرایت نمی‌کند. آدنوم هیپوفیز شایع‌ترین ضایعه در درون سلاتورسیک می‌باشد.
آدنوم های هیپوفیز به روش های مختلف طبقه بندی می‌شوند؛ آدنوم هایی با قطر کمتر از ۱۰ میلی متر که به آنها میکرو آدنوم گفته می شود و آدنوم هایی با قطر بیشتر از ۱۰ میلی متر که به آنها ماکرو آدنوم گفته می شود.
روش درمان تومور هیپوفیزی به نوع تومور و همچنین اندازه و شکل آن بستگی دارد. به‌طورکلی، برای درمان تومور هیپوفیز به منظور کنترل یا از بین بردن تومور، ترکیبی از روش‌های درمانی مختلف استفاده می‌شود که عبارت اند از: دارو، پرتودرمانی و جراحی. آدنوم های هیپوفیز حتی در حالت ماکرو آدنوم قابل درمان بوده اما اگر این آدنوم بیش از حد بزرگ شود ممکن است سبب بروز اختلالاتی در غدد درون ریز و ایجاد بیماری کوشینگ ، فشار به اعصاب بینایی و در نتیجه ایجاد مشکلات جدی در بینایی فرد و همچنین آسیب به مغز گردد.
میکرو آدنوم
میکرو آدنوم ها یک تومور بسیار کوچک و غیر سرطانی خوش خیم بوده که در غده هیپوفیز ایجاد می شوند. بیشتر آدنوم های هیپوفیز که میکرو آدنوم های بدون علامت می باشند، بطور اتفاقی، در برخی از موارد در هنگام اتوپسی یا بررسی های تصویر برداری، مشاهده می‌شوند. در این هنگام انجام تست و آزمایش هایی مانند آزمایش خون و ادرار جهت بررسی سطح هورمون ها و قند خون، تست ام آر آی و سی تی اسکن، تست بینایی و همچنین تست IPSS ضروری می باشد.
ماکرو آدنوم
همانطور که گفته شد، ماکرو آدنوم ها، آدنوم های هیپوفیزی با قطر بیشتر از ۱۰میلی متر می باشند. ماکرو آدنوم هایی که بطور اتفاقی در اتوپسی ها کشف می شوند، نادر هستند که این کمیاب بودن بیانگر این موضوع است که رشد از میکرو آدنوم به ماکرو آدنوم، بسیار به ندرت رخ داده یا اینکه ماکرو آدنوم ها سریعاً توسط پزشکان معالج تشخیص داده شده و در نتایج حاصل از اتوپسی ذکر نمی گردند.
بیمارانی که مبتلا به ماکرو آدنوم هستند دارای علائمی مانند سر درد و سر گیجه، مشکلات بینایی و در مواردی از دست دادن دید محیطی، اختلال در دوران قاعدگی، ترشح شیر از پستان خانم ها، اختلاط نعوظ در آقایان، مشکلات جنسی و در مواردی از دست دادن هوشیاری می باشند که این کاهش هشیاری می تواند ناشی از خونریزی ناگهانی داخل تومور بوده که در مواقعی نیز منجر به مرگ بیمار می گردد.
همچنین ماکرو آدنوم ها سبب ایجاد اختلال در ترشح برخی از هورمون ها می شوند. بعنوان مثال افزایش هورمون رشد در بزرگسالان که منجربه بیماری آکرومگالی شده که قسمت هایی از بدن بخصوص دست، پا و فک به مرور زمان بزرگتر از حالت طبیعی می گردد.
سندرم کوشینگ نیز یکی دیگر از بیماری های ناشی از افزایش هورمون کورتیزول در بدن می باشد که در این حالت فرد دچار علائمی مانند افزایش بی دلیل وزن، ضعف عضلانی، خستگی مفرط، نازک شدن پوست، پوکی استخوان، افزایش فشار خون، افزایش قند خون و غیره می شود.
آدنوم های ژآنت هیپوفیزی
آدنوم های ژآنت هیپوفیزی دارای قطر مساوی یا بیشتر از ۳۰میلی متر می باشند که در حدود ۱۰% آدنوم های هیپوفیز را تشکیل می دهند. گرچه این تومورها نوع خاصی از تومورهای مغزی نیستند ولی تمایل زیاد آن ها به تهاجم و گسترش به ساختمان های مجاور، آن ها را از بقیه آدنوم ها متمایز ساخته است. این تومورها یافته های بالینی شدیدتر، عوارض نورو افتالمولوژیک بیشتر، عوارض هورمونی زیادتر و پاسخ ضعیف تر به درمان جراحی دارند. همچنین میزان عود، عوارض و مرگ و میر این تومورها نسبت به آدنوم های دیگر هیپوفیز بیشتر می باشد.
این احتمال وجود دارد که یک بیمار با تومور هیپوفیز که علامت دار نبوده و بطور اتفاقی توسط پزشک تشخیص داده شده است، برای ارزیابی عمل جراحی به یک جراح مغز و اعصاب ارجاع داده شود. از این رو برای دست یافتن به یک راه حل بالینی جهت درمان اینگونه بیماران با عارضه آدنوم هیپوفیز، لازم است که این دسته از بیماران همواره تحت نظر پزشک بوده و آزمایش های لازم در مورد آنها صورت پذیرد و همچنین بدون در نظر گرفتن اندازه ضایعه هیپوفیز، می بایستی مورد بررسی آندوکرینولوژیک نیز قرار گیرند.
اقدام به جراحی برای درمان این بیماران در مراحل نخست لازم نمی باشد، بخصوص آنهایی که میکرو آدنوم داشته و بطور کامل و مورد قبولی تحت مراقبت دائم قرار دارند. اما بیمارانی که به درمان پزشکی پاسخ نمی دهند و یا در روند بیماری، افزایش اندازه تومور در آنها مشاهده می گردد، می بایستی تحت عمل جراحی قرار گیرند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که آیا تومور هیپوفیز کشنده است یا خیر ،بستگی به شرایط بیمار دارد و این موضوع در همه یکسان نیست ، اما دراغلب موارد قابل درمان است. در چنین شرایطی بهتر است حتما به بهترین جراح تومور هیپوفیز مراجعه نمایید.
نظرات