جراحی معمولی که برای از بین بردن یا برداشتن تومورها به کار می رود جراحی مغز بار است که در آن یک قسمتی از جمجمه شکافته می شود و بعد از پیدا کردن محل دقیق تومور جراح مغز اعصاب با ابزارهای تخصصی آن را تخلیه می کند. یکی از روش های دیگری که برای از بین بردن بافت های سرطانی تومورهای در مغز استفاده می شود، به کار بردن روش جراحی آندوسکوپی مغز است. با استفاده از این روش جراح می تواند تومور های بدخیم را از بافت مغز خارج کند بدون اینکه نیاز به شکافت یا آسیب به جمجمه باشد که در ادامه به آن می پردازیم.
تومور مغزی یک مجموعه یا توده ای از سلول های غیر طبیعی مغز است که در اثر تقسیم بی رویه سلول های مغزی ایجاد شده اند. این تومورها می توانند سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی باشند. هنگامی که یک تومور خوش خیم یا بدخیم رشد می کند ، باعث فشار زیاد در جمجمه می شود و می تواند به آسیب مغزی منجر شود و تهدید کننده زندگی باشد.
نشانه ها و علائم تومور مغزی به اندازه و محل تومور بستگی دارد. برخی از تومورها با تهاجم به بافت مغز می توانند به طور مستقیم تاثیر بگذارند در حالی که برخی باعث فشار بر بافت و اندام های اطراف مثل شبکیه چشم می شوند. علائم عمده تومور مغز عبارتند از: سردرد، استفراغ، تاری دید یا بینایی، تغییر در عملکرد ذهنی، تشنج، ضعف اندام یا بخشی از صورت، مشکل در حرکات بدنی. تومورهای مغزی انواع مختلفی دارد.
تومور اولیه مغزی ، توموری است که مغز به وجود می آید و قابل جا به جایی نیست و فقط در بافت مغز می ماند و اغلب از نوع خوش خیم هستند. تومور های ثانویه به دلیل قابلیت جا به جایی به سایر بافت و اندام جز تومور های بدخیم شناخته می شوند و باید هر چه سریعتر از بین روند.
جراحی آندوسکوپی مغز چیست؟
جراحی آندوسکوپی مغز یکی از جدیدترین روشی هایی است که برای درمان تومورهای مغزی مورد استفاده قرار می گیرد. این یک عمل جراحی است که با کمترین حالت تهاجمی به جراحان مغز و اعصاب اجازه می دهد شرایطی را که در اعماق مغز قرار دارد شناسایی و درمان کنند. همچنین جراحی آندوسکوپی مغز به جراحان این امکان را می دهد تا تومورهای مغزی را بدون جراحی سنتی باز مغز درمان کنند.
در این روش ، لوله های نازکی می توانند با استفاده از دوربینی که به آنها متصل است، تصاویر و ویدئویی از مغز را منتقل کنند، این لوله ها از طریق یک یا دو برش کوچک در جمجمه یا از طریق مجرای تنفسی وارد مغز می شوند. این ابزار های لوله مانند، به نام آندوسکوپ ، حاوی یک دوربین کوچک است که به جراح مغز و اعصاب اجازه می دهد تصاویر دقیقی از ناحیه مشخص در مغز را مشاهده کند. جراحی آندوسکوپی مغز رویکردی جدیدی در نحوه درمان تومورهای مغزی به شمار می رود.
در این نحوه درمان نیاز نیست با شکاف جمجمه به بافت مغز دسترسی پیدا کرد بلکه می توان از طریق مسیرهایی مثل بینی و سینوس ها به بافت مغز دسترسی پیدا کرد. جراح مغز و اعصاب از تصاویر منتقل شده توسط آندوسکوپ به عنوان راهنما برای از بین بردن تومور یا ترمیم ناحیه آسیب دیده مغز بیمار استفاده می کند. برداشتن تومور یا ناحیه آسیب دیده با ابزارهای تخصصی جراحی مغز انجام می شود.
خطرات جراحی آندوسکوپی
هر عمل جراحی ممکن است دارای خطر یا عوارض جانبی باشد و جراحی آندوسکوپی مغز نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین آشنایی با خطرات احتمالی حاصل از جراحی آندوسکوپی مغز میتواند بیمار را برای شرایط احتمالی بعد از عمل جراحی آماده کند. این خطرات ممکن است شامل این موارد باشد :
- اختلال موقتی یا دائم در عملکردهای حسی و حرکتی مانند گفتار ، بینایی ، حافظه ، تعادل ، هماهنگی و غیره
- ایجاد لخته خون
- خونریزی
- تورم
- عفونت
- تشنج
- سکته
- کما
گرچه احتمال ابتلا بیماران به این وضعیت ها بسیار نادر است اما بیمار و پزشک هر دو باید راجع به خطرات احتمالی آگاهی پیدا کنند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود. نکته دیگری که درباره جراحی آندوسکوپی مغز می توان بیان کرد اینست که این روش به طور کلی در مقایسه با جراحی مغز باز دردناک تر است. زیرا در جراحی مغز باز فرد بیهوش شده و قسمتی از جمجمه و پوست سر شکافته می شد که بعد از عمل ممکن است احساس درد کمی در آن ناحیه داشته باشد. حال آنکه در روش جراحی آندوسکوپی مغز وارد کردن لوله از طریق بینی به مغز بیمار ممکن است احساس درد و ناخوشایندی را بعد از عمل برای فرد به وجود آورد که گذرا و موقتی است. اما چون روند بهبود در روش جراحی آندوسکوپی مغز سریعتر اتفاق می افتد به این دلیل که نیاز به جوش خوردن یا بخیه خوردن منطقه وسیعی از جمجمه و پوست سر نیست، گفته می شود در این روش بیمار احساس درد کمتری را در طول دوره ی درمان تجربه می کند.
مزایای جراحی آندوسکوپی مغز
جراحی آندوسکوپی مغز مزایای بسیاری برای بیماران به همراه دارد. این نوع جراحی نسبت به سایر روشهای جراحی های باز که تهاجمی تر هستند کمتر حالت تهاجمی دارد و بافت یا بدن کمتر مورد شکافت یا برش قرار می گیرد. از این رو دارای دوره بهبودی سریعتری برای بیمار است. در حالی که شرایط پزشکی ، سن ، وضعیت بیمار و سایر عوامل در نتیجه جراحی آندوسکوپی مغز نقش دارند ، در اینجا برخی از مزایای رایج مربوط به این روش اشاره شده است :
- حداقل حالت تهاجمی که منجر به درد کمتری برای بیمار می شود را دارد
- زمان بهبودی سریعتر از جراحی باز مغز
- کاهش خطر آسیب مغزی
- کاهش خطر عوارض جانبی و همچنین کاهش زمان بستری در بیمارستان و چک کردن علائم و وضعیت بیمار
- روش کوتاه و ساده ولی به اندازه جراحی باز دارای عملکرد و تاثیر است
- در این روش بافت های اطراف محل آسیب دیده نیز کمتر دچار اختلال یا صدمه می شوند.
یکی دیگر از نکات مربوط به زیبایی است. در واقع هنگامی که قرار نیست در جمجمه شکاف یا سوراخ ایجاد گردد نیازی به تراشیدن موی سر نیست و همچنین رد شکافت نیز بر روی جمجمه به وجود نمی آید.
جراحی آندوسکوپی مغز چگونه انجام می شود؟
در جراحی آندوسکوپی مغز، پزشک از طریق مجراهای طبیعی مانند سوراخ بینی یا ایجاد برش های کوچک در نواحی سر، با حداقل آسیب یا بدون صدمه به مغز تومور را خارج یا درمان می کند. لوله آندوسکوپی از طریق این مجراها وارد شده تا و رسیدن به مغز هدایت می شود. پس از قرارگیری در محل مورد نظر تصویر از طریق دوربین روی مانیتور نشان داده می شود. در واقع این روش جراحی مغز در حالی انجام می شود که جراح به یک مانیتور نگاه می کند و و ویدئویی بزرگنمایی شده را از طریق آندوسکوپ می بیند.
بقیه مراحل و روند عمل جراحی همان روش های مشابه عمل باز مغز انجام می شود ، اما به استفاده از ابزارهای ویژه نیاز دارد و احتمال صدمه کمتر به مغز را فراهم می آورد. از همین اصول برای عملکرد ستون فقرات نیز استفاده می شود. به بیان دیگر جراحی آندوسکوپی مغز تکنیک استفاده از لوله متصل به لنز و منبع نور است که از طریق یک حفره وارد مغز می شود و آسیب ها و تومور ها را از طریق دوربین روی مانیتور نمایش می دهد.
اندازه تصویر بافت در مانیتور بیش از ۱۰۰ بار بزرگنمایی می شود. هدف از جراحی آندوسکوپی مغز این است که با حداقل رساندن آسیب به بافتهای اطراف به درمان آسیب یا تومور مورد نظر بپردازند. از این روش همچنین برای سایر اندام ها و قسمت های مختلف بدن نیز استفاده می شود.
کاربرد ها
جراحی آندوسکوپی مغز برای درمان هیدروسفالی انسدادی ، بیوپسی ( نمونه گیری آزمایشگاهی ) تومورهای عمیق ، برداشتن کیست های مایع و تومورهای پایه جمجمه مانند تومورهای هیپوفیز ، مننژیوما و کرانیوفارنژیوما و خارج کردن آنها از طریق بینی استفاده می شود. این یک عمل جراحی با حداقل تهاجم مغز در نظر گرفته می شود که به جراحان مغز و اعصاب اجازه می دهد که آسیب ها و تومورهایی را که در اعماق مغز قرار دارد شناسایی و درمان کنند.
علاوه بر این ، جراحی با کمک آندوسکوپ می تواند به صورت کامل برای برداشتن تومور در زیر میکروسکوپ مورد استفاده قرار گیرد زیرا آندوسکوپ می تواند در گوشه های کوچک و نقاط کور وارد شود و با استفاده از بزرگنمایی آنها را برای جراحان نمایان کند، کاری که در جراحی باز مغز دشوار به نظر می رسد.
علاوه بر موارد گفته شد، با پیشرفت های اخیر فناوری در حوزه پزشکی ، آندوسکوپ ها با وضوح بالاتر و منبع نور قوی تر و همچنین سایز کوچک تر تولید شده اند که باعث افزایش کارایی بیشتر جراحی آندوسکوپی مغز گردیده است. این پیشرفت ها باعث ایجاد تغییرات قابل توجهی در جراحی آندوسکوپی مغز، جراحی ستون فقرات و مشکلات داخل جمجمه در بزرگسالان و کودکان شده است. به همین دلیل امروزه روش جراحی آندوسکوپی مغز در بسیاری از موارد جایگزین جراحی باز مغز شده است و بیشتر جراحان و متخصصان مغز و اعصاب برای درمان بیماران خود از این روش استفاده می کنند.
نظرات