آنوریسم، یکی از خطرناک‌ترین عارضه‌های مغزی است که ممکن است در هر سنی رخ دهد. در این عارضه بخشی از دیواره‌ی رگ‌های خونی مغز متورم شده و نازک می‌شود. نازک شدن دیواره، نشت یا پارگی شریان‌ها را به دنبال داشته و در نهایت باعث خونریزی مغزی می‌گردد. آنوریسم مغزی معمولا به صورت کاملا ناگهانی رخ می‌دهد و تا زمانی پارگی شریان، هیچ‌گونه علائمی ندارد. باتوجه به اورژانسی بودن این عارضه و مشکلاتی که برای بیمار ایجاد می‌کند، در این بخش به معرفی آنوریسم مغزی و انواع آن می‌پردازیم و اطلاعاتی در این زمینه در اختیارتان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
آنوریسم مغزی و انواع آن
آنوریسم مغزی یک اختلال عروقی است که در اثر ضعف دیواره شریان‌های مغز رخ می‌دهد و باعث گشاد شدن بخشی از رگ‌های خونی می‌شود. در صورتی که آنوریسم دچار پارگی شود، خون درون آن نشت پیدا کرده و وارد بافت‌های اطراف می‌گردد. این مسئله باعث ایجاد خونریزی یا سکته مغزی در بیمار شده و مشکلات بسیار را برای او ایجاد می‌کند.
آنوریسم مغزی یک عارضه بسیار خطرناک است و اگر دچار پارگی شود فرد را در وضعیت اورژانسی قرار می‌دهد. طبق بررسی‌های انجام شده حدود ۴۰ درصد از پارگی‌های آنوریسم مغزی به مرگ ختم می‌شود. آنوریسم، حتی اگر پاره نشود نیز خطرناک است و باید در اسرع وقت درمان گردد. زیرا احتمال پاره شدن آن در آینده و آسیب مغزی بیمار وجود دارد.
آنوریسمهای مغزی از نظر اندازه و شکل با هم هستند و به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. انواع آنوریسم مغزی عبارتند از:
- آنوریسم ساکولار: بر اساس تحقیقات سازمان مراقبت‌هاى بهداشتى استنفورد، ۹۰ درصد آنوریسمهای مغزی از نوع ساکولار هستند. در این نوع آنوریسم، بخش متورم شریان، شکلی شبیه به توت دارد.
- آنوریسم فوزیفورم: فوزیفورم یک آنوریسم دوک مانند است که باعث متورم شدن کل شریان خونی می‌شود. این نوع آنوریسم چندان متداول نیست.
- آنوریسم دیسکتینگ: این نوع آنوریسم در اثر پارگى درونى در یکی از شریان‌ها اتفاق می‌افتد و باعث نشت خون به دیگر لایه‌ها و مسدود شدن شریان می‌گردد.
دلایل ایجاد آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی، علت مشخصی ندارد و ممکن است به دلایل مختلف در فرد اتفاق بیفتد. برخی از دلایل ایجاد آنوریسم مغزی عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: بیماری‌های ارثی از جمله مواردی هستند که باعث بروز آنوریسم مغزی می‌شوند. این نواقص یا بیماری‌ها به طور مادرزادی در کودک وجود دارند و از والدین به او به ارث می‌رسند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیمارى کلیوى پولی سیستیک غالب اتوزومال (ADPKD) اشاره کرد که یک بیماری ارثی است. بیماری پولی سیستیک باعث تشکیل کیسه‌هاى تار عنکبوتى شکل در بافت مغز می‌شود.
- آسیب‌های مغزی: حوادثی که باعث آسیب به مغز می‌شوند، بافت مغز را پاره کرده و آنوریسم نوع دیسکتینگ را ایجاد می‌کنند.
- عفونت: عفونت‌های شدید یکی از دلایل آسیب به شریان‌ها هستند که در نهایت منجر به آنوریسم مغزی می‌شوند.
- فشار خون بالا: افزایش فشار خون باعث تضعیف رگ‌های خونی مغز و دیگر نقاط بدن شده و احتمال ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد.
- مصرف دخانیات: افرادی که سیگار می‌کشند یا دخانیات مصرف می‌کنند نیز در معرض ابتلا به آنوریسم مغزی قرار دارند.
بیماری آنوریسم مغزی ممکن است در طول زندگی برای هر انسانی رخ دهد، اما مواردی وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش می‌دهد. این موارد عبارتند از:
- سن: بر اساس تحقیقات انجام شده، آنوریسم مغزی اغلب در سنین ۳۵ تا ۶۰ سالگی رخ می‌دهد و زنان را بیشتر از مردان درگیر می‌کند. این مسئله به دلیل یائسگی و کاهش سطح استروژن در زنان می‌باشد.
- آترواسکلروز: افرادی که دچار بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین هستند، بیشتر در معرض آنوریسم مغزى قرار دارند.
- سابقه بیماری در خانواده: افرادی که در خانواده خود سابقه این بیماری را دارند، مستعد ابتلا به آنوریسم مغزی می‌باشند.
- مشکلات مادرزادی: ناهنجاری شریانی مغزی و تنگی مادرزادی آئورت، از جمله عوامل ژنتیکی است که باعث بروز آنوریسم مغزی در سنین بالاتر می‌شود.
- آسیب به سر
- مصرف مواد مخدر و الکل
علاوه بر این، عواملی نیز وجود دارند که باعث پاره شدن آنوریسم مغزی می‌شوند. این موارد عبارتند از:
- عصبانیت شدید
- تمرینات ورزشى شدید
- مصرف قهوه یا سودا
- ایجاد تنش در حرکات روده
- ایجاد رابطه جنسی
- ترس و وحشت ناگهانی
علائم آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی تا زمان پاره شدن علائم خاصی از خود نشان نمی‌دهد. در این موارد فرد به دلایل دیگری به پزشک مراجعه کرده و پس از معاینه متوجه وجود آنوریسم می‌گردد. آنوریسم مغزی در صورتی که بزرگ شود یا پاره شود علائمی را از خود بروز می‌دهد که عبارتند از:
- سردرد در قسمت بالا یا پشت چشم که برخی اوقات شدید و گاهی نیز خفیف است.
- اختلال در بینایی که شامل تاری دید، دوبینی یا کاهش بینایی می‌باشد.
- سردرد شدید که به صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند. افرادی که دچار این عارضه بوده‌اند، سردرد ناشی از پاره شدن آنوریسم را بسیار آزاردهنده دانسته و گفته‌اند مانند آن را هیچ‌گاه تجربه نکرده‌اند.
- حساسیت به نور
- سرگیجه که باعث ایجاد اختلال در راه رفتن فرد می‌شود.
- تشنج که با تکان‌های شدید همراه است.
- حالت تهوع یا استفراغ
- افتادگی پلک
- خشکی و گرفتگی گردن
- اختلال در تکلم
- کاهش سطح هوشیاری و اختلالات ذهنی
در صورتی که یک یا چند نشانه بالا را مشاهده کردید، باید سریعا به اورژانس مراجعه کرده و مورد معاینه قرار گیرید.
عوارض و خطرات ناشی از آنوریسم مغزی
زمانی که آنوریسم مغزی پاره شود، خون وارد بافت مغز شده و فشار بسیاری را بر روی آن وارد می‌کند. در صورتی که فشار مغزی شدید باشد، فرد هوشیاری خود را از دست می‌دهد و حتی ممکن است باعث مرگ شود.
دیگر عوارض ناشی از آنوریسم مغزی عبارتند از:
- هیدروسفالی: بیماری هیدروسفالی که باعث افزایش غیرعادی مایع مغزی نخاعی شده و گردش آن را دچار مشکل می‌کند.
- هیپوناترمى: این مشکل به دلیل آسیب مغزی و کاهش سطح سدیم خون ایجاد می‌شود.
- خونریزی دوباره: آنوریسم حتی پس از یک بار درمان نیز ممکن است دوباره پاره شود و همان مشکلات را برای فرد ایجاد کند. توجه داشته باشید که خونریزی دوباره آسیب بیشتری به سلول‌های مغزی وارد می‌کند.
- وازوسپاسم: انقباض آنوریسم مغزی در برخی موارد باعث باریک شدن ناگهانی رگ‌های خونی مغز می‌شود که به این وضعیت وازوسپاسم می‌گویند. وازوسپاسم جریان انتقال خون به سلول‌های مغزی را محدود کرده و به سلول‌ها آسیب وارد می‌کند.
درمان آنوریسم مغزی
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، آنوریسم‌ها انواع مختلفی دارند و بر اساس اندازه، موقعیت قرارگیری و میزان شدت بیماری، در دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. درمان آنوریسم مغزی نیز بر اساس نوع آن انجام می‌شود. علاوه بر این، درمان آنوریسمی که پاره شده یا نشت پیدا کرده با آنوریسم پاره نشده متفاوت است. برخی از راه‌های درمان آنوریسم مغزی عبارتند از:
دارو درمانی: در صورتی که آنوریسم مغزی پاره نشده باشد، پزشک برای کنترل بیماری داروهایی را تجویز می‌کند. پزشک از بیمار می‌خواهد تا فشارخون خود را همیشه تحت کنترل داشته باشد و از مصرف سیگار و دخانیات پرهیز نماید. رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های منظم ورزشی از دیگر مواردی است که برای جلوگیری از پارگی آنوریسم توصیه می‌شود.
جراحی کلیپینگ (clipping): کلیپس‌های آنوریسم انواع مختلفی دارند و در شکل‌ها و اندازه‌های متفاوت ظاهر می‌شوند. جراحی کلیپینگ یک روش تهاجمی است که در طی آن آنوریسم با روش کرانیوتومی از شریان و بافت‌های مجاور آن جدا می‌شود و پس از آن یک کلیپس فلزی کوچک در قاعده آنوریسم قرار می‌گیرد. کرانیوتومی، روش جراحی باز است که در آن بخشی از جمجمه برای دسترسی به مغز برش داده می‌شود.
کوییلینگ اندوواسکولار (endovascular coiling): کوییلینگ یا کلاف‌پیچی روش دیگر درمان آنوریسم مغزی است. در این روش، یک لوله وارد شریان‌ها شده و درون آن با سیم‌هایی از جنس پلاتین یا لاتکس پر می‌شود. این کار از ورود خون بیشتر به آنوریسم و پاره شدن آن جلوگیری می‌کند. در این روش نیاز به باز کردن جمجمه نمی‌باشد. از این رو، کوییلینگ در زمان کوتاه‌تری نسبت به کلیپینگ انجام می‌شود و عوارض کمتری نیز دارد. البته این روش برای انواع آنوریسم مغزی مناسب نیست.
نکات مهم برای بیماران آنوریسم مغزی
- ترک کردن سیگار
- رژیم غذایی مناسب که شامل انواع میوه، سبزیجات، حبوبات، لبنیات کم‌چرب و گوشت بدون چربی می‌باشد.
- ورزش کردن منظم و روزانه که بهتر است با حرکات آرام انجام شود. فعالیت‌های ورزشی شدید برای این بیماران مناسب نمی‌باشد.
- افرادی که دارای فشار خون یا کلسترول بالا هستند باید همیشه وضعیت خود را تحت کنترل داشته باشند.
در این مقاله در مورد آنوریسم مغزی صحبت کردیم و ضمن بیان انواع آن، دلایل ایجاد، علائم و راه‌های درمانی آن را نیز معرفی نمودیم. همان‌طور که گفتیم، آنوریسم مغزی علت مشخصی ندارد اما مواردی وجود دارد که احتمال ابتلا به آن را در افراد افزایش می‌دهد. برای جلوگیری از این بیماری و دور ماندن از آن بهتر است رژیم غذایی کم‌چرب و سالمی داشته باشید و ورزش روزانه را فراموش نکنید. استعمال دخانیات عوارض بسیاری برای انسان دارد و خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید در اولین فرصت آن را ترک کنید و سبک زندگی خود را در جهت حفظ سلامتی، تغییر دهید.
نظرات