غده هیپوفیز یکی از مهم‌ترین غده‌های بدن است که در بخش زیرین مغز و در حفره استخوان پروانه‌ای قرار دارد. این غده، هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که عملکردهای حیاتی بدن را بر عهده داشته و کم یا زیاد شدن آن‌ها اختلالات و بیماری‌های مختلفی را برای انسان ایجاد می‌کند. خونریزی هیپوفیز، از جمله عوارضی است که ممکن است در اثر بروز یک مشکل در این غده رخ دهد. خونریزی غده هیپوفیز یک اختلال اورژانسی است که اگر به موقع پیگیری نشود، منجر به افت قند، افت فشارخون، خونریزی دستگاه عصبی مرکزی و در نهایت مرگ می‌شود. در ادامه به معرفی غده هیپوفیز پرداخته و دلایل خونریزی این غده، علائم و راه‌های تشخیص آن را بیان می‌کنیم. با ما همراه باشید.
غده هیپوفیز
غده هیپوفیز، یکی از اصلی‌ترین غده‌های بدن است که مسئولیت ترشح هورمون‌های حیاتی بدن را بر عهده دارد. این هورمون‌ها عبارتند از:
- هورمون رشد: این هورمون در افزایش رشد طولی و قطری استخوان‌های بدن موثر بوده و باعث افزایش قد افراد می‌شود. هورمون رشد توسط سوماتوتروف‌ها ترشح می‌شود و افزایش متابولیسم سلول‌های بدن را نیز بر عهده دارد.
- هورمون پرولاکتین: هورمونی است که رشد پستان‌ها در دوران بارداری بانوان و ترشح شیر پس از زایمان را بر عهده دارد. این هورمون توسط ماموتروف‌ها ترشح می‌شوند.
- هورمون کورتیکوتروپین: این هورمون توسط کورتیکوتروف‌ها ترشح می‌شود و در افزایش سطح ترشح هورمون‌های قشر غدد فوق کلیوی، موثر است.
- هورمون محرک فولیکول و لوتئین‌زا: دو هورمون محرک فولیکول (FSH) و لوتئین‌زا (LH) در رشد و بلوغ اندام‌های جنسی موثر می‌باشند و توسط گونادوتروف‌ها ترشح می‌شوند.
- هورمون محرک تیروئید: این هورمون باعث تحریک غده تیروئید و ترشح هورمون‌های مربوط به آن غده می‌شود.
- هورمون اندورفین: از جمله هورمون‌های تسکین‌دهنده در بدن است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود.
- هورمون اِنکفالین: اِنکفالین مانند اندروفین عمل کرده و ویژگی تسکین‌دهندگی دارد. این هورمون با بخش نشاط‌آور مغز در ارتباط است.
- هورمون محرک ملانوسیت: این هورمون زمانی عمل می‌کند که پوست در مواجهه با اشعه‌ی فرابنفش قرار گیرد که در آن صورت باعث تحریک رنگ‌دانه‌ها می‌شود.
مشکلات غده هیپوفیز
همان‌طور که گفتیم، هورمون‌هایی که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند بسیار حیاتی بوده و هرگونه اختلال در افزایش یا کاهش میزان آن، مشکلاتی را برای انسان ایجاد می‌کند. از جمله اختلالات رایج غده هیپوفیز عبارتند از:
تومورهای هیپوفیز: تومورهای هیپوفیز اغلب خوش‌خیم هستند و تنها بر روی میزان ترشح هورمون‌ها تاثیر میگذارند. این تومورها با نام آدنوم شناخته می‌شوند.
ضربه مغزی: یکی از مواردی که ممکن است باعث آسیب به غده هیپوفیز شده و هورمون‌های ترشح شده از این غده را تحت تاثیر قرار دهد، ضربه مغزی است.
هیپوفونکسیون: هیپوفونکسیون در واقع کم‌کاری غده هیپوفیز است که باعث کاهش میزان هورمون‌های این غده می‌شود. کاهش میزان هورمون‌ها در عملکرد بخش‌های مختلف بدن از جمله سیستم رشد و تولیدمثل اختلال ایجاد می‌کند.
آکرومِگالی: این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که هورمون رشد بیش از اندازه ترشح شود. در نتیجه استخوان‌ها دست و پا بیش از حد رشد داشته و مشکلاتی را برای فرد ایجاد می‌کنند.
دیابت بی‌مزه: این عارضه هیچ ارتباطی با افزایش قندخون بدن ندارد، بلکه در اثر آسیب به غده هیپوفیز ایجاد می‌شود. در واقع این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بخش خلفی هیپوفیز اقدام به ترشح بیش از حد واسوپرسین نماید.
سندروم کوشینگ: این اختلال در اثر افزایش تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپین رخ می‌دهد. افزایش فشار خون، ضعف، اضافه وزن و کبودی بدن از جمله علائم سندروم کوشینگ است.
هایپرپرولاکتینمی: هایپرپرولاکتینمی مشکلی است که در اثر ترشح بیش از حد پرولاکتین ایجاد می‌شود و فرد را با کاهش میل جنسی و ناباروری مواجه می‌کند.
خونریزی غده هیپوفیز
خونریزی غده هیپوفیز در واقع یکی از علائم وجود اختلال در این غده یا تومورهای هیپوفیزی است. در صورتی که غده هیپوفیز دچار خونریزی شود، بیمار در وضعیت اورژانسی قرار گرفته و باید سریعا به پزشک مراجعه نماید. خونریزی غده هیپوفیز وضعیت بسیار خطرناکی است و اگر به موقع پیگیری نشود، منجر به افت قند، افت فشارخون، خونریزی دستگاه عصبی مرکزی و در نهایت مرگ می‌شود.
علائم خونریزی غده هیپوفیز
همان‌طور که در بالا اشاره شد، خونریزی غده هیپوفیز عارضه بسیار خطرناکی است که باید سریعا تحت درمان قرار گرفته و معالجه شود. علائم خونریزی غده هیپوفیز عبارتند از:
- اختلال بینایی دوطرفه: یکی از عوارضی که در اثر اختلالات غده هیپوفیز ایجاد می‌شود، کم‌بینایی یا نابینایی است. در این حالت فرد در بینایی خود دچار مشکل می‌شود که این حالت در هر دو چشم اتفاق می‌افتد.
- افتالموپلوژی: افتالموپلوژی یا فلج چشمی، نوعی بیماری است که تعدادی از عضلات چشم را درگیر می‌کند. در این حالت، عضلات درگیر شده کنترل خود را از دست داده و نمی‌توانند چشم را در حالت عادی خود نگه دارند. در این‌جا عناصر چشمی از جای طبیعی خود خارج می‌شوند.
- علائم تحریک مننژ: این علائم شامل سفتی گردن، تست کرنیگ، برودزینسکی مثبت و … می‌باشند.
- کلاپس قلبی عروقی: در واقع به معنای از بین رفتن و افت رگ‌های قلبی عروقی است. تا جایی که دیگر توانایی نگهداری خون را نداشته و بیمار را دچار مرگ می‌کند.
- عدم هوشیاری: کاهش سطح هوشیاری از جمله علائم بیماری‌های مغزی است. در این حالت هیچ پاسخی به محرک‌ها داده نمی‌شود.
تشخیص خونریزی غده هیپوفیز و درمان
پزشک پس از معاینه و بررسی علائم بیمار، سی‌تی اسکن و ام‌آرآی را برای او تجویز می‌کند تا خونریزی غده هیپوفیز را تشخیص دهد. در این حالت اگر بیمار دچار افتالموپلوژی یا مشکلات بینایی باشد، باید سریعا مورد عمل جراحی قرار گیرد.
در این بخش در مورد غده هیپوفیز، بیماری‌ها و عوارضی چون خونریزی صحبت کردیم و اطلاعاتی در مورد هریک از آن‌ها در اختیارتان قرار دادیم. غده هیپوفیز یکی از مهم‌ترین غده‌های بدن است که عملکردهای حیاتی را برعهده دارد. از این رو، در صورت بروز هرگونه مشکل و اختلال در کاهش و افزایش هورمون‌ها، باید سریعا مورد معالجه قرار گیرد تا منجر به اتفاقات ناگوار نگردد.
نظرات