میگرن، یک عارضه‌ی عصبی پیچیده است که توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان هفتمین بیماری ناتوان‌کننده در جهان و چهارمین بیماری ناتوان‌کننده برای خانم‌ها، مطرح می‌شود. میگرن، شایع‌ترین بیماری عصبی در جهان است، که تقریباً ۱۲- ۱۵% افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. میگرن در خانم‌ها سه برابر بیشتر از آقایان وجود داشته و معمولاً به ارث می‌رسد. میگرن، یک بیماری کاملاً فردی است. برخی افراد تنها یک یا دو حمله در سال را تجربه می‌کنند در حالی که دیگران ممکن است از حملات هفتگی رنج ببرند. یک حمله می‌تواند بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول بکشد.
واقعیت این است که این عارضه در ۶۰% از خانم‌های مبتلا و ۷۰% از آقایان مبتلا، به درستی تشخیص داده نمی‌شود. انجام تشخیص درست، یک گام حیاتی در درمان صحیح است. به عنوان مثال، برخی داروها واقعاً برای افرادی که مبتلا به میگرن با اورا هستند، خطرناک است. برای تشخیص دقیق نوع میگرن و انتخاب بهترین روش درمان و کنترل دردهای میگرنی لازم است ابتدا حتما با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب در ارتباط باشید تا از تشدید سردردها جلوگیری نمایید
چه چیزی میگرن را از یک سردرد عادی متمایز می‌کند؟
میگرن ، عموماً به شکل سردرد نبض‌زننده‌ی در یک طرف سر است که اپیزودیک بوده و ساعت‌ها و حتی روزها طول می‌کشد. میان حملات میگرنی، هیچ دردی احساس نمی‌شود. این سردرد معمولاً با حرکت کردن یا انجام فعالیت‌های فیزیکی معمولی، بدتر می‌شود. میگرن مانند قطع توانایی بدن است از این رو که به نظر می‌رسد تمام بدن تا زمان اتمام حمله، خاموش می‌شود. هرچند، سردرد حتماً تنها یکی از علائم این بیماری می‌باشد.
عوامل شروع میگرن
علت بروز میگرن تا به امروز ناشناخته است. این تردید وجود دارد که این عارضه ، حاصل فعالیت غیرنرمال در مغز باشد. این حالت می‌تواند بر ارتباطات اعصاب و همچنین مواد شیمیایی و رگ‌های خونی موجود در مغز اثر بگذارد. ژنتیک ممکن است فردی را نسبت به تحریک‌کننده‌های میگرن، آسیب‌پذیرتر کند. به هرحال، عوامل زیر احتمالاً باعث بروز این بیماری می‌شوند:
- تغییرات هورمونی: به دلیل تغییرات سطح هورمون، خانم‌ها ممکن است علائم میگرن را در هنگام قاعدگی تجربه کنند.
- تحریک‌کننده‌های احساسی: استرس، افسردگی، اضطراب، هیچان و شوک می‌توانند باعث بروز میگرن شوند.
- علت‌های فیزیکی: خستگی و خواب ناکافی، تنش در شانه‌ها یا گردن، حالت بد بدن و فعالیت فیزیکی بیش از حد، همگی با میگرن مرتبط هستند. قند خون پایین و پرواززدگی نیز می‌توانند به عنوان عوامل شروع عمل کنند.
- عوامل موجود در رژیم غذایی: الکل و کافئین می‌توانند با شروع میگرن در ارتباط باشند. بعضی غذاهای خاص نیز دارای چنین تأثیری هستند. این غذاها شامل شکلات، پنیر، مرکبات و غذاهای شامل تیرامین می‌باشند. وعده‌های غذایی غیر طبیعی و کم آب شدن بدن نیز به عنوان عوامل بالقوه مطرح می‌شوند.
- داروها: بعضی قرص‌های خواب‌آور، داروهای درمان جایگزینی هورمون (HRT) و قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، همگی به عنوان عوامل احتمالی بیان می‌شوند.
• تحریک‌کننده‌های محیطی: صفحات نمایش چشمک‌زن، بوهای قوی، دود دخانیات و صداهای بلند می‌توانند باعث بروز میگرن شوند. اتاق‌های خفه، تغییرات دمایی و چراغ‌های روشن نیز از عوامل محتملی هستند که بیش از همه شناخته شده می‌باشند.
انواع مختلف میگرن
میگرن انواع مختلفی دارد که با تشخیص و روش درمان پزشک، دسته‌بندی می‌شوند.
میگرن بدون اورا (که قبلاً میگرن معمولی نامیده می‌شد)
این نوع ، رایج‌ترین شکل است. علائم آن شامل سردرد نبض‌زننده‌ی متوسط تا شدید است که بدون هشدار آغاز شده و معمولاً در یک طرف سر احساس می‌شود. این سردرد با حالت تهوع، گیجی، تاری دید، تغییرات خلق، خستگی و حساسیت فزاینده به نور، صداها یا بوها همراه است. حملات معمولاً بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و چندین بار در سال تا چندین بار در هفته تکرار می‌شود. حرکت کردن معمولاً حمله را شدیدتر می‌کند. نکته‌ی مهم این است که میگرن بدون اورا، همان نوعی است که احتمالاً با استفاده‌ی مکرر از داروهای دارای نشانه‌ی بیماری، بدتر می‌شود.
میگرن با اورا (که قبلاً به نام میگرن کلاسیک یا پیچیده شناخته می‌شد)
این نوع مگیرن شامل اختلالات بینایی و دیگر علائم عصبی است که تقریباً ۱۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از سردرد واقعی شروع شده و معمولاً بیشتر از یک ساعت طول نمی‌کشند. ممکن است شما به صورت موقت بخشی از بینایی خود یا تمام آن را از دست بدهید. اورا ممکن است بدون سردرد رخ بدهد و این سردرد می‌تواند در هر زمانی حمله کند. علائم کم‌تکرارتر اورا شامل احساسات غیر نرمال، بی‌حسی، ضعف عضلات در یک طرف بدن، احساس سوزش در دست‌ها یا صورت، صحبت کردن دشوار و گیجی می‌باشند. حالت تهوع، بی اشتهایی و حساسیت فزاینده به نور، صداها یا نویز ممکن است پیشتر از سردرد واقع شوند.
بسیاری از افرادی که به حملات میگرن با اورا مبتلا هستند، به حملات میگرن بدون اورا و سردردهای تنشی نیز مبتلا می‌باشند، بنابراین محتمل است که یک مورد میگرنی دقیقاً در یکی از انواع میگرن قرار نگیرد.
میگرن بدون سردرد
میگرن بدون سردرد ویژگی‌های مشکلات بینایی یا دیگر علائم اورا، حالت تهوع، استفراغ و یبوست و اما عدم وجود سردرد را دارد. از نظر فنی، این بیماری به نام اورای معمولی بدون سردرد شناخته می‌شود. متخصصان سردرد بیان می‌کنند که تب، سرگیجه و یا درد غیر قابل توضیح در بخش‌های خاصی از بدن می‌توانند انواع ممکنی از میگرن بدون سردرد باشند. این نوع، متفاوت از فرم متفاوتی از عوارض جانبی است که به نام میگرن شکمی و سندروم استفراغ سیکلی شناخته شده و معمولاً در بچه‌ها اتفاق می‌افتد.
میگرن با اورای ساقه‌ی مغز (که قبلاً به نام میگرن قاعده‌ای شناخته می‌شد)
این نوع میگرن بیشتر بر بچه‌ها و نوجوانان اثر می‌گذارد و شامل علائم میگرن با اورا است که از ساقه‌ی مغز شروع شده و ضعف حرکتی را ندارد. این بیماری بیشتر در نوجوانان دختر رخ داده و ممکن است با دوره‌های قاعدگی آنها در ارتباط باشد. علائم آن شامل فقدان بخشی از بینایی یا تمام بینایی یا دو بینی، گیجی و فقدان تعادل (سرگیجه)، هماهنگی ضعیف عضلات، خطا در صحبت کردن، صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) و بروز ضعف باشد. درد طپشی ممکن است ناگهان واقع شده و در دو طرف پشت سر احساس شود.
میگرن همیلیگاری (یک زیرمجموعه از میگرن با اورا)
میگرن همیلیگاری یک نوع نادر اما شدید از میگرن است که باعث فلج شدن موقتی (که گاهی اوقات تا چند روز طول می‌کشد) در یک طرف بدن می‌شود. این فلج شدن ممکن است پیش از سردرد یا در طول آن اتفاق بیفتد. علائمی مانند سرگیجه، احساس خراش یا زخم چاقو، وجود مشکل در دیدن، صحبت کردن یا قورت دادن است که ممکن است پیش از سر درد شروع شده و معمولاً کمی بعد از آن متوقف می‌شود. زمانی که این اختلال در خانواده‌ها وجود داشته باشد، به نام میگرن همیلیگاری فامیلیال (FHM) نامیده می‌شود. با وجود نادر بودن، اما دست کم سه شکل ژنتیکی FHM تشخیص داده شده اند. این جهش‌های ژنتیکی، باعث حساسیت یا تحریک‌پذیری بیشتر مغز، به احتمال زیاد به دلیل سطح افزایش یافته‌ی ماده‌ی شیمیایی به نام گلوتامات در مغز می‌شود.
میگرن شبکیه
میگرن شبکیه یک شکل نادر از میگرن است که با حملات از دست رفتن بینایی یا بروز اختلال در یک چشم همراه است. این حملات، مانند اوراهای بینایی معمول، غالباً با سردردهای میگرنی همراه هستند.
میگرن مزمن
میگرن مزمن با سردردهایی شناخته می‌شود که در ۱۵ روز یا بیشتر در هر ماه و بیش از سه ماه، تکرار شده و دارای ویژگی‌های سردرد میگرنی در حداقل هشت روز هر ماه باشد. این بیماری ممکن است با اورا همراه باشد یا نباشد و معمولاً به داروها و رفتارهای پیشگیرانه برای کنترل نیاز داشته و معمولاً ناتوان کننده است. پس از ترک مواد مخدر، تقریباً نیمی از بیماران میگرن مزمن به میگرن اپیزودیک برمی‌گردند و نیمی بازنمی‌گردند. عادت‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و تبدیل آن از اپیزودیک به مزمن، به شدت توصیه می‌شوند.
میگرن قاعدگی
میگرن‌های قاعدگی به دلیل فوران هورمون‌ها در طول قاعدگی ایجاد می‌شوند. معمولاً علائم می‌توانند در طول قاعدگی یا قبل از آن رخ دهند.
میگرن‌های شکمی
میگرن‌های شکمی، همانطور که نام آنها نشان می‌دهد، با درد در شکم توصیف شده و معمولاً در نوجوانان رخ می‌دهد. علائم آن می‌تواند تا سه روز طول بکشد. علائم شامل تهوع و استفراغ و گیجی می‌باشد. بچه‌هایی که میگرن را تجربه می‌کنند غالباً با تأخیر در رشد مواجه می‌شوند.
علائم
علائم سردردهای میگرنی ممکن است ترکیب‌های مختلفی داشته باشند و شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد متوسط تا شدید (که معمولاً به عنوان درد طپشی یا کوبشی توصیف می‌شود) که می‌تواند بر تمام سر اثر گذاشته یا از یک سمت سر به طرف دیگر تغییر مکان بدهد.
- وجود حساسیت به نور، نویز یا بوها
- تاری دید
- تهوع یا استفراغ، ناراحتی معده و درد شکمی
- بی اشتهایی
- حساسیت نسبت به گرما یا سرمای شدید
- رنگ‌پریدگی
- ضعف و خستگی
- گیجی
- تب (ندرتاً)
- چشمک زدن نقطه‌های یا نورهای سبک، لکه‌های کور، خطوط موجی یا زنجیری (اورا)
درمان
تاکنون یک درمان مشخص برای میگرن پیدا نشده است. درمان این بیماری، به هدف پیشگیری از حمله‌ی کامل بوده و علائم را تسکین می‌دهند. تغییرات سبک زندگی که ممکن است به کاهش تکرار میگرن کمک کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
- خواب کافی
- کاهش استرس
- نوشیدن آب زیاد
- پرهیز از بعضی غذاها
- تمرینات فیزیکی منظم
برخی از افراد رعایت بعضی رژیم‌های غذایی، مانند غذاهای عاری از گلوتن را مفید می‌یابند.
درمان و داروی خانگی، گیاهی و طب سنتی
- روغن ماهی: بعضی افراد بیان می‌کنند که روغن ماهی، التهاب را کاهش داده و با محدود کردن رگ‌های خونی در شقیقه‌ها عمل می‌کنند.
- روغن نعناع: این روغن را بر قسمتی از سر خود که درد می‌کند، بمالید. هیچ مطالعه‌ای در پشتیبانی این ایده وجود ندارد، اما گفته می‌شود که این روش در بهبود مؤثر است.
- زنجبیل بخورید یا از کپسول‌های زنجبیل استفاده کنید. زنجبیل به شکل قابل توجهی تهوع را کاهش می‌دهد.
- کمپرس سرد (یا گرم): این مورد، درمان دیگری است که کسی نمی‌داند چطور عمل می‌کند اما بعضی افراد عمیقاً به آن اعتقاد دارند.
دارو درمانی
میگرن‌ها معمولاً از طریق مصرف دوره‌ای برخی داروها، تسکین می‌یابند. انواع بسیار متفاوتی از داروهای میگرن وجود دارند که شامل مسکن‌ها می‌باشند. بهتر است مسکن‌ها زود هنگام و قبل از پیشرفت درد مصرف شوند تا از حاد شدن سردرد جلوگیری شود. داروهای بدون نسخه (OTC) که در درمان میگرن مؤثر هستند شامل موارد زیر می‌باشند:
- ناپروکسن
- ایبوپروفن
- استامینوفن
دیگر مسکن‌ها، مانند آسپرین با کافئین و استامینوفن، غالباً می‌توانند سردرد را متوقف کرده یا درد را کاهش دهند.
داروهایی که باعث درمان تهوع می‌شوند
برخی از افرادی که میگرن را تجربه می‌کنند، نیاز دارند تا داروهایی را برای درمان علائم مرتبط با میگرن مصرف کنند.
متوکلوپرامید، می‌تواند برای کنترل علائم خاصی مانند تهوع و استفراغ استفاده شوند. آگونیست‌های سروتونین، مانند سوماتریپتان نیز ممکن است برای میگرن‌های شدید یا میگرن‌هایی که به داروهای OTC پاسخ نمی‌دهند، تجویز شوند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) و ضد افسردگی‌ها مانند سه‌گانه‌ها، برای کاهش علائم میگرن تجویز می‌شوند، گرچه این داروها در همه‌ی کشورها به این منظور مجاز نیستند.
داروهای پیش‌گیرنده
پیشگیری از میگرن با پرهیز از عوامل تحریک‌کننده آغاز می‌شود. اهداف اصلی درمان‌های پیشگیرانه، کاهش تکرر، سطح درد و مدت زمان سردردها و افزایش اثربخشی دیگر درمان‌هاست. داروها و مواد معدنی متعددی هستند که به پیشگیری از حملات میگرنی کمک می‌کنند. این داروها شامل موارد زیر می‌باشند:
- ضد افسردگی‌ها
- کوانژیم Q10
- عصاره‌های گیاهی مانند گل مینا
- منیزیم سیترات
- ویتامین B12
- ریبوفلاوین
جراحی
در سال‌های اخیر، پیشرفت قابل توجهی در روش‌های درمان میگرن حاصل شده است. پزشک ممکن است تزریق بوتاکس را به شاخه‌های حسی بیرون از جمجمه از اعصاب نخاعی سه گانه یا سرویکال انجام دهد. اینها، گروهی از اعصاب در صورت و گردن هستند که با واکنش‌های میگرنی مرتبط می‌باشند.
بایدها و نبایدهای مرتبط با میگرن
برای کنترل میگرن و پیشگیری از حملات آن، به نکات زیر توجه داشته باشید.
مراقبت آب و هوا باشید
طوفان‌ها معمولاً با تغییرات در فشار جو همراه هستند. این تغییرات می‌توانند بر سر شما اثر بگذارند، بنابراین در چنین زمانی بدون لباس و وسایل محافظ بیرون نروید. پیش‌بینی‌های هواشناسی را مرتب چک کنید تا درمان‌های لازم را در صورت نیاز در دست داشته باشید.
به صفحات نمایش زل نزنید
گذراندن ساعت‌ها روبروی کامپیوتر یا تلویزیون می‌تواند باعث ایجاد فشار بر روی چشم‌ها شود. فشار بر روی چشم ممکن است به سردرد منجر گردد. گاه به گاه استراحت کنید، چشم‌هایتان را ببندید و خون خود را به جریان بندازید. این کارها به توقف میگرن پیش از شروع آن کمک می‌کند.
حملات خود را پیگیری کنید
اگر ندانید که تحریک‌کننده‌های میگرن چه چیزهایی هستند، نمی‌توانید از آنها پیشگیری کنید. یک دفترچه یادداشت میگرن داشته باشید و آن چیزهایی که خورده اید، الگوهای خواب خود، داروهایی که استفاده کرده‌اید و هر گونه علامت خود را بنویسید. این کار به پزشک شما هم در تنظیم برنامه‌ی درمانی کمک می‌کند.
دندان‌های خود را به هم نسایید
ساییدن دندان‌ها به هم و دندان قروچه، از تحریک‌کننده‌های میگرن هستند. اگر این کار را در هنگام خواب انجام می‌دهید، با دندانپزشک خود صحبت کرده و توصیه‌های او را برای کمک به این مشکل و جلوگیری از مشکلات احتمالی، گوش کنید. اگر دندان قروچه در طول روز باعث درد شما می‌شود، تلاش کنید تا منشأ استرس را پیدا کرده و آن را کم کنید.
سیگار نکشیدن
هیچ شکی در این مورد وجود ندارد. سیگار کشیدن برای شما خوب نیست. اما اگر شما با میگرن مکرر مواجه هستید، سیگار کشیدن می‌تواند به شدت مضر باشد. نیکوتین، بوی سوختن تنباکو و بودن در معرض دود سیگار، همگی باعث ایجاد میگرن می‌شوند. با پزشک خود درباره‌ی درمان‌هایی که به ترک کردن شما کمک می‌کنند، صحبت کنید.
مراقبت از سلامتی
بهترین کاری که می‌توانید برای پیشگیری از میگرن انجام دهید، مراقبت واقعی از سلامتی خودتان است. خود را با غذاهای مغذی تقویت کنید، آب بنوشید، هر روز فعالیت کنید و خواب منظم داشته باشید. اگر بر سلامتی خود تمرکز کنید، سر شما با شما مدارا خواهد کرد.
نظرات