تومورهای مغزی، توده‌های بزرگ و کوچکی هستند که در بخشی از مغز ایجاد می‌شوند و بافت‌ها و اعصاب را درگیر می‌کنند. این تومورها به دو دسته کلی اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. منشا ایجاد تومورهای اولیه سلول‌های مغزی هستند که دچار جهش و رشد غیرطبیعی شده و توده‌ای مخرب را ایجاد می‌کند. تومورهای ثانویه یا متاستاتیک، تومورهای هستند که از سرطان دیگر نقاط بدن مانند ریه، سینه در زنان و پروستات در مردان، به مغز رسیده و توده‌هایی را در بافت مغز به وجود می‌آورند. در صورتی که این تومورها در قسمت زیرین جمجمه قرار داشته باشند، به آن‌ها تومور مخچه گفته میشود. در این بخش در مورد تومور مخچه صحبت می‌کنیم و ضمن معرفی علائم، روشهای تشخیص و راه‌های درمان آن، جراحی تومور مخچه را نیز شرح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
تومور مخچه چیست؟
مخچه، بزرگ‌ترین قسمت پس سر است که در بخش قاعده جمجمه قرار دارد. این بخش از دو نیمکره تشکیل شده است که هر نیمکره‌ی آن عملکردهای همان سمت از بدن را کنترل می‌کند. هماهنگ کردن حرکات بدن، زمان‌بندی فعالیت‌های حرکتی، چگونگی حرکت، جهت حرکات و میزان انرژی که برای انجام حرکت لازم است، همه بر عهده مخچه است که با همکاری سایر سیستم‌های حرکتی انجام میشود. به تومورهایی که در این بخش از مغز رشد می‌کنند، تومور مخچه گفته میشود. تومورهای مخچه اغلب از نوع تومورهای اولیه هستند و از بافت مغز شروع می‌شوند، اما برخی از آن‌ها نیز از نوع ثانویه تشخیص داده شده‌اند که از سرطان دیگر بخش‌های بدن به این قسمت می‌رسند.
علت تومور مخچه
علت ایجاد تومور مخچه، خصوصا در مورد نوع اولیه آن، دقیقا مشخص نیست. اما برخی از موارد وجود دارد که احتمال ابتلا به این نوع تومور را در افراد افزایش می‌دهد. عوامل خطر عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- شرایط ژنتیکی و سابقه خانوادگی
علائم تومور مخچه
تومور مخچه نیز مانند دیگر تومورهای مغزی علائمی دارد که بسته به نوع تومور و اندازه آن متفاوت است. تومورها تا زمانی که کوچک هستند معمولا هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهند، اما اگر بزرگ شوند به بافت مخچه و اعصاب نزدیک به آن آسیب زده و مشکلاتی را برای بدن ایجاد می‌کنند. شایع‌ترین علائم تومور مخچه عبارتند از:
- سردردهایی که به مرور بیشتر میشود و با داروهای مسکن بهبود نمی‌یابد.
- حالت تهوع و استفراغ که دلیل مشخصی ندارد.
- ایجاد مشکلات بینایی مانند دوبینی و تاری دید
- خونریزی، انسداد بینی و تغییر در حس بویایی
- مشکلات شنوایی مانند وزوز گوش یا کم‌شنوایی
- بی‌حسی و ضعف در پاها که به تدریج افزایش می‌یابد.
- سرگیجه و از دست دادن تعادل
- احساس درد، ضعف و بی‌حسی در اجزای صورت
- تنگی نفس و خفگی
- مشکلات حافظه و سردرگمی در امور روزانه
- ایجاد اختلال در بلع غذا
- مشکلات گفتاری و اختلال در تکلم بیمار
- تغییر خلق و خو و رفتار
تشخیص تومور مخچه و راهکارهای درمانی آن
در صورتی که بیمار یکی از علائم بالا را در خود مشاهده نماید، باید سریعا به پزشک مراجعه کند و در صورت وجود تومور آن را پیگیری نماید. پزشک پس از معاینه فیزیکی و بررسی پرونده پزشکی بیمار، آزمایشاتی را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز می‌کند که شامل موارد زیر می‌باشد:
سی تی اسکن : این نوع تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام میشود و ساختارهای آناتومیک سر و جمجمه را به پزشک نشان می‌دهد.
ام ار آی : ام ار آی یکی از دقیق‌ترین روشهای تصویربرداری است که با استفاده از امواج با طول موج بالا انجام میشود. این روش جزئیات دقیقی از بافت مغزی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
نمونه‌برداری : پزشک پس از اطمینان از وجود تومور، نمونه‌برداری را برای بیمار انجام می‌دهد. نمونه‌برداری به پزشک کمک می‌کند تا نوع تومور و خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن را تشخیص دهد و اطلاعات لازم برای انتخاب درمان‌های تکمیلی را نیز به دست آورد. در نمونه‌برداری جراح بخش کوچکی از تومور را در اختیار پاتولوژیست قرار می‌دهد تا مورد بررسی قرار گیرد.
پس از انجام آزمایشات و بررسی نتایج آن، بهترین روش درمانی با توجه به نوع تومور، اندازه تومور، موقعیت قرارگیری و شرایط جسمی بیمار برای او در نظر گرفته میشود. مهم‌ترین روش درمانی تومور مخچه، جراحی است که در کنار درمان‌های تکمیلی مانند پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی و تارگت‌تراپی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جراحی تومور مخچه
در عمل جراحی، تومور به طور کامل برداشته میشود. گاهی اوقات نیز پزشک ممکن است بخشی از تومور را خارج کند و قسمت‌های باقی‌مانده را با استفاده از درمان‌های تکمیلی از بین ببرد. نمونه‌برداری از تومور نیز هم‌زمان با برداشتن آن انجام میشود. روشهای مختلفی برای جراحی تومور مخچه وجود دارد که شامل موارد زیر می‌باشد:
جراحی کرانیوتومی
در روش کرانیوتومی یا جراحی باز، پزشک بخشی از استخوان جمجمه را می‌شکافد تا به راحتی به تومور دسترسی داشته باشد. از این روش زمانی استفاده میشود که تومور بزرگ باشد یا به اعصاب و دیگر عناصر حیاتی مغز چسبیده باشد. جمجمه بیمار پس از خارج کردن تومور به جای خود برگردانده شده و به خوبی محکم میشود. جراحی کرانیوتومی حدود ۴ تا ۶ ساعت طول می‌کشد.
روش آندوسکوپی
آندوسکوپی، روش جدیدی است که بدون جراحت جمجمه با استفاده از ابزاری با نام آندوسکوپ انجام میشود. آندوسکوپ از طریق مجرای بینی یا دهان وارد جمجمه شده و دسترسی به تومور را برای پزشک میسر می‌سازد. این ابزار شامل بخش‌های مختلفی چون دوربین، نور و غیره می‌باشد که تصاویری از تومور را بر روی یک صفحه نمایش نشان می‌دهد. جراحی به روش آندوسکوپی حدود ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد.
مراقبت‌های پس از جراحی تومور مخچه
جراحی تومور مخچه، عمل سختی است و نیاز به مراقبت‌های زیادی دارد. مراقبت‌های پس از عمل عبارتند از:
- عفونت محل زخم یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که ممکن است پس از عمل جراحی برای بیمار ایجاد شود. برای جلوگیری از این مشکل پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی را برای بیمار تجویز می‌کند که باید دقیق و سروقت مصرف شود.
- دقت داشته باشید که پانسمان زخم باید به صورت منظم چند بار در روز عوض شود. این کار را به مدت یک هفته انجام دهید و محل زخم را همیشه تمیز و خشک نگه دارید.
- حداقل یک هفته تا ۱۰ روز پس از انجام جراحی، حمام نروید و محل زخم را خیس نکنید.
- در صورتی که در محل زخم، تورم، قرمزی یا ترشح خون مشاهده کردید، حتما سریعا با پزشک خود تماس گرفته و این موارد را با او در میان بگذارید.
- امروزه اغلب از بخیه‌های جذبی برای بستن زخم استفاده میشود. در صورتی که پزشک به هر دلیلی از بخیه غیرجذبی استفاده کرده است، پس از ۱۰ روز برای کشیدن بخیه اقدام نمایید.
- از خوابیدن طولانی‌مدت خودداری کنید و سعی کنید از همان روزهای اول پس از جراحی، به آرامی قدم بردارید و با کمک یک همراه کمی حرکت کنید. این کار باعث گردش خون بهتر در بدن شده و از تحلیل رفتن اندام‌ها جلوگیری می‌کند.
- در دوران نقاهت تا جایی که می‌توانید از موبایل، تلویزیون و رادیو دوری کنید و در معرض امواج قرار نگیرید.
- حداقل به مدت یک ماه رانندگی نکنید و از رفتن به ارتفاعات بپرهیزید.
- پس از انجام جراحی تومور مخچه رژیم غذایی خاصی ندارید، اما بهتر است بیشتر ویتامین و مواد مغذی مصرف کنید و از مواد شور و قندی پرهیز نمایید.
- دقت داشته باشید که باید به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید و مورد معاینه قرار گیرد.
نظرات
سلام خانمم حدود۴ سال پیش توموررمخچه داشت باعمل جراحی برداشته شده الان دوباره سرگیجه وحالت تهوع و و وداردبا گرفتن عکس ام ار ای دکتر معالج میگن باید دوباره جراحی بشه ایا روش دیگری هست که جمجمعهرانشکافن وخطردوباره چقدره ممنون