آنوریسم مغزی ، علائم و عوارض و جراحی آن ها

آنوریسم مغزی یک تورم بالنی شکل در یکی از رگ‌های خونی در مغز است. و اغلب این گونه به نظر می‌رسد یک توت از ساقه رگ، آویزان است.آنوریسم مغزی می‌تواند دچار نشت و یا پارگی شود که باعث خونریزی مغز (سکته مغزی هموراژیک) می‌شود. اغلب آنوریسم مغزی در فضای بین مغز و بافت‌های نازک پوشش مغز ایجاد می‌شود. این نوع سکته مغزی، هموراژیک زیرآراکنوئید نامیده می‌شود.آنوریسم یک عارضه تهدید کننده زندگی است و نیازمند درمان سریع پزشکی است.

آنوریسم مغزی حتی بدون پارگی هم خطرناک است !

با این حال اکثر آنوریسم‌های مغزی پارگی، مشکلات بهداشتی یا علایمی ایجاد نمی‌کنند. چنین آنوریسمی اغلب در طول آزمایشاتی که برای موارد انجام می‌گیرد، تشخیص داده می‌شود.درمان آنوریسم مغز پاره نشده، ممکن است در بعضی موارد مناسب باشد چرا که ممکن است در آینده آسیب ببیند. با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که بهترین گزینه مناسب شما در نظر گرفته شده است.

علل و علائم آنوریسم مغزی

علل آنوریسم مغزی ناشناخته هستند، اما برخی از عوامل ممکن است این عارضه را در شما افزایش دهند.

آنوریسم پاره شده

سردرد شدید ناگهانی از علائم کلیدی آنوریسم پاره شده است. این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” شناخته می‌شود.علائم و نشانه‌های یک آنوریسم پاره شده شامل موارد زیر است:

• سردرد ناگهانی و شدید
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تاری دید یا بینایی
• حساسیت به نور
• تشنج
• اشک آمدن از چشم
• از دست دادن هوشیاری
• گیجی

“نشت” آنوریسم

در بعضی موارد یک آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون را نشت کند. این نشت (خونریزی دهنده) ممکن است فقط باعث یک سردرد ناگهانی و شدید،پارگی شدیدتر، اغلب همراه با نشت است.

آنوریسم پاره نشده

آنوریسم مغز پاره شده، ممکن است علایمی نداشته باشد، به خصوص اگر کوچک باشد. با این حال، یک آنوریسم پاره نشده بزرگ، ممکن است بر روی بافت‌ها و اعصاب مغز، اثر بگذارد و احتمالا باعث این موارد شود:

• درد در بالا و پشت یک چشم
• چشم از حدقه بیرون زده
• تغییر بینایی یا دو بینی
• رنگ پریدگی در یک طرف چهره

چه زمانی برای مراجعه به پزشک مناسب است؟

در صورت افزایش علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید:

سردرد ناگهانی و شدید :

اگر کسی که از سردرد ناگهانی ، شدید یا از دست دادن هوشیاری یا تشنج شکایت می‌کند، فورا برای او، با اورژانس تماس بگیرید. آنوریسم مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره رگ‌های شریانی ایجاد می‌شود. اغلب آنوریسم‌ها به شکل چنگال یا شاخه، بیرون از شریان‌ها به وجود می‌آیند، زیرا آن بخش از رگ‌ها ضعیف‌تر هستند.اگرچه آنوریسم‌ها در هر نقطه‌ای از مغز ممکن است ظاهر شوند ، اما در شریان‌های موجود در پایه مغز شایع‌تر هستند.

عوامل خطر

عوامل متعددی هستند که می‌توانند موجب ضعف در دیواره شریان‌ها شوند و خطر سکته مغزی یا پارگی آنوریسم را افزایش دهند. آنوریسم مغزی در بزرگسالان بیشتر از کودکان است و در زنان بیشتر از مردان است.برخی از این عوامل خطر با گذشت زمان به وجود می‌آیند. سایر عوامل خطر آفرین از هنگام تولد حضور دارند. عوامل خطر آفرینی که با گذشت زمان توسعه می‌یابند . این موارد شامل:

• افزایش سن
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• سوء مصرف مواد مخدر، به ویژه استفاده از کوکائین
• مصرف شدید الکل

بعضی از انواع آنوریسم ممکن است پس از آسیب به سر و یا به دلیل عفونت‌های خاصی (آنوریسم  مایکوتیک) رخ دهند.

عوامل خطرآفرین در هنگام تولد

برخی از شرایط خاص در هنگام تولد را می‌توان با افزایش خطر ایجاد آنوریسم مغز مرتبط دانست. این موارد شامل:

• اختلالات ارثی بافت همبندی، از جمله سندرم ایلرز-دانلوس، که باعث تضعیف عروق خونی می‌شود.
• بیماری کلیوی پلی کیستیک، که یک بیماری ارثی است که منجر به تشکیل کیسه‌های پر از مایع در کلیه‌ها می‌شود و معمولا فشار خون را افزایش می‌دهد.
• باریک بودن غیر طبیعی آئورت (تنگی آئورت)، که از رگ‌های خونی بزرگی است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به سایر بخش‌های بدن می‌برد.
• بد شکلی شریان وریدی مغزی (AVM مغز)، یک اتصال غیرطبیعی بین شریان‌ها و رگ‌ها در مغز است که جریان خون طبیعی بین آنها را قطع می‌کند.
• سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی، به ویژه در اعضای خانواده درجه یک، مانند یکی از والدین، برادر، خواهر یا کودک

عوارض آنوریسم مغزی

هنگامی که آنوریسم مغزی پاره می‌شود ، خونریزی معمولا فقط چند ثانیه طول می‌کشد. این خون می‌تواند باعث آسیب مستقیم به سلول‌های اطراف خود شود و همچنین، این خونریزی می‌تواند به سلول‌های دیگر نیز آسیب برساند یا سلول‌های دیگر را از بین ببرد. همچنین فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد. اگر فشار بیش از حد افزایش یابد، کاهش انتقال خون و اکسیژن به مغز ممکن است به از دست دادن هوشیاری یا حتی مرگ بیانجامد. عوارض جانبی که می‌تواند پس از پارگی آنوریسم ایجاد شود عبارتند از:

خونریزی دوباره :  یک آنوریسم که پاره شده یا نشت کرده است، ممکن است در معرض خطر خونریزی دوباره قرار گیرد. خونریزی مجدد می‌تواند سبب آسیب بیشتر به سلول‌های مغزی شود.

وازوسپاسم : پس از انقباض آنوریسم مغزی، رگ‌های خونی مغز شما ممکن است بطور ناگهانی باریک شوند (وازوسپاسم). این وضعیت می‌تواند جریان انتقال خون به سلول‌های مغز (سکته مغزی ایسکمیک) را محدود کند و موجب آسیب و از دست دادن سلول‌های اضافی شود.

هیدروسفالی : هنگامی که پارگی آنوریسم موجب خونریزی در فضای بین مغز و بافت اطراف آن می‌شود (خونریزی سوباراکونوئید)- در اغلب موارد- این لخته خونی می‌تواند مانع گردش خون مایع اطراف مغز و نخاع (مایع مغزی نخاعی) شود. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش بیش از حد مایع مغزی نخاعی شود که فشار مغز را افزایش می‌دهد و می‌تواند به بافت‌ها آسیب برساند (هیدروسفالی).

هیپوناترمی : خونریزی سوباراکونویید حاصل از یک آنوریسم مغزی پاره شده، می تواند تعادل سدیم در خون را مختل کند. این ممکن است به دلیل آسیب دیدن هیپوتالاموس، که ناحیه ای در نزدیکی پایه مغز است، رخ دهد.
افت سطوح سدیم خون (هیپوناترمی) می‌تواند منجر به ورم مغز و آسیب دائمی شود.

تشخیص آنوریسم

اگر دچار سردرد ناگهانی، شدید یا سایر علائم احتمالی مربوط به آنوریسم پاره شده، شده‌اید، یک آزمایش یا مجموعه‌ای از آزمایشات را برای تعیین اینکه آیا خونریزی در فضای بین مغز و بافت‌های اطراف (خونریزی سوباروئیدی) وجود دارد یا برای بررسی احتمال وجود نوع دیگری از سکته مغزی، انجام دهید.اگر خونریزی رخ داده باشد، تیم مراقبت‌های اورژانسی شما تعیین می‌کند که آیا علت آن آنوریسم پاره شده است یا خیر.اگر علائم آنوریسم مغز پاره نشده را دارید، مانند درد پشت چشم، تغییر بینایی یک یا دو چشم، لازم است که شما برخی از آزمایشات را برای شناسایی آنوریسم انجام دهید.آزمایش‌های تشخیصی عبارتند از:

توموگرافی کامپیوتری (CT)

یک سی تی اسکن، آزمایش تخصصی اشعه ایکس، معمولا اولین آزمایش برای تعیین این است که آیا خونریزی در مغز وجود دارد یا خیر. و این تست، تصاویری را از هر دو نیمکره “مغز” ایجاد می‌کند.با استفاده از این آزمون، شما ممکن است یک تزریق از مواد رنگی را دریافت کنید که باعث می‌شود جریان خون در مغز قابل مشاهده شود تا بتواند وجود یک آنوریسم را نشان دهد. این تست تغییر یافته، CT آنژیوگرافی نامیده می‌شود.

آزمون مایع مغزی نخاعی

اگر خونریزی سوباراکونوئید داشته باشید، به احتمال زیاد سلول‌های قرمز بیشتری در خون مایع مغزی و ستون فقرات (مایع مغزی نخاعی) وجود خواهد شد. اگر علائم آنوریسم پاره شده را دارید اما CT اسکن شواهدی از خونریزی را نشان نداده است، پزشک شما یک آزمایش مایع مغزی نخاعی را تجویز می‌کند.روش اخذ مایع مغزی نخاعی از کمر با استفاده از یک سوزن انجام می‌شود، که سوراخ کننده کمر (با فرو رفتن در ستون فقرات) نامیده می‌شود.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

یک MRI  از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق‌تری از مغز، به صورت دو بعدی یا تصاویر ۳ بعدی استفاده می‌کند.یک نوع از MRI که جزئیات دقیق شریان‌ها را بررسی می‌کند (آنژیوگرافی MRI)، ممکن است وجود یک آنوریسم را تشخیص دهد.

بیشتر بخوانید : ام آر آی و سی تی  اسکن

آنژیوگرافی مغزی

در طی این روش، که همچنین یک آرتریوگرام مغزی نامیده می‌شود، دکتر شما یک لوله نازک و انعطاف پذیر (سوند) را به یک شریان بزرگ- معمولا در کشاله ران- وارد می‌کند و آن را از پشت قلب شما، به شریان مغز منتقل می‌کند. یک رنگ مخصوص تزریق شده به سوند، به شریان مغز منتقل می‌شود.یک سری از تصاویر اشعه ایکس می‌تواند جزئیات مربوط به شرایط شریان‌ها و آئوریسم را تشخیص دهد. این آزمایش بیشتر از دیگر روش‌ها تهاجمی است و معمولا زمانی استفاده می‌شود که دیگر آزمایش‌های تشخیصی، اطلاعات کافی را ارائه نمی‌کنند.
مشاوره

غربالگری برای آنوریسم‌های مغزی

استفاده از آزمایشات عکس برداری برای نمایش آنوریسم‌های مغزی پاره نشده، معمولا توصیه نمی‌شود. با این حال، ممکن است بخواهید با پزشکتان در مورد احتمال بالقوه یک آزمایش غربالگری صحبت کنید در صورتی که:

• دارای والدین یا خواهر و برادرانی می‌باشید که دارای آنوریسم مغزی هستند، به ویژه اگر در دو عضو درجه یک خانواده، آنوریسم مغزی داشته باشید.
• اختلالات مادرزادی که خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد

درمان برای آنوریسم مغزی پاره شده

دو روش درمان مشترک برای آنوریسم مغزی پاره شده وجود دارد. :

گیره آنوریسم

گیره گذاری با عمل جراحی یک روش برای درمان آنوریسم است- که مانند یک بالون دور یک دیواره شریان قرار می‌گیرد. همانطور که آنوریسم رشد می‌کند، می‌تواند آنقدر نازک شود که آن را دچار نشت یا پارگی کند، و خون را به فضاهای اطراف مغز آزاد می‌کند. یک جراح مغز استخوان جمجمه را باز می‌کند و یک گیره کوچک در گردن آنوریسم قرار می‌دهد تا مانع از خونریزی آنوریسم شود.

فنر آندوسکوپی

گیره گذاشتن با روش جراحی یا فنر آندوسکوپی و یا دایورتور جریان را می‌توان برای خنثی کردن آنوریسم مغز پاره شده استفاده کرد و از پاره شدن آن در آینده جلوگیری کرد. با این حال، در برخی از آنوریسم‌های پاره نشده، خطرات شناخته شده این روش‌ها ممکن است بیشتر باشد.یک متخصص مغز و اعصاب، با همکاری یک جراح مغز و اعصاب و یا متخصص نورورادیولوژیست، می‌تواند به شما در تعیین اینکه آیا درمان برای شما مفید است یا خیر، کمک کند.عواملی که برای در نظر گرفتن توصیه‌های درمانی مهم هستند، عبارتند از:

• اندازه، محل و ظاهر کلی آنوریسم
• سن شما و سلامت عمومی
• سابقه خانوادگی آنوریسم پاره شده
• عوامل مادرزادی که خطر آنوریسم پاره شده را افزایش می‌دهند.

اگر فشار خون بالا دارید، با پزشک خود در مورد دارویی که مصرف می‌کنید اطلاع دهید. اگر یک آنوریسم مغزی دارید، کنترل مناسب فشار خون ممکن است خطر پارگی را کاهش دهد.علاوه بر این، اگر شما سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد استراتژی‌هایی که برای ترک سیگار وجود دارد، صحبت کنید زیرا سیگار کشیدن یک عامل خطرساز برای تشکیل، رشد و پارگی آنوریسم است.

فنر اندواسکولار یک روش کمتر تهاجمی است نسبت به روش جراحی قبلی. جراح یک لوله پلاستیکی توخالی (سوند) را به یک شریان، معمولا در کشاله ران وارد می‌کند و آن را از طریق بدن شما به آنوریسم پیوند می‌دهد.او سپس از یک سیم راهنمای استفاده می‌کند تا سیم پلاتین نرمی را از طریق سوند به داخل آنوریسم بفرستد. سیم در داخل آنوریسم میچرخد، جریان خون را مختل می کند و اساسا آنوریسم را از شریان جدا می کند.
هر دو روش ذکر شده، خطرات احتمالی، به ویژه خونریزی مغزی یا از دست دادن جریان خون به مغز را دارند. فنر اندوسکولار کمتر تهاجمی است و ممکن است در ابتدا بهتر باشد، اما ممکن است در آینده به دلیل باز شدن مجدد آنوریسم، نیاز به انجام عمل مجدد وجود داشته باشد.

دایورترهای جریان

درمان‌های جدیدتر برای آنوریسم مغز شامل دایورترهای جریان، ایمپلنت‌های استیل، لوله‌ای مانند است که با جابجایی جریان خون از کیسه آنوریسم، عمل می‌کنند. این دایورتر، جریان خون را درون آنوریسم متوقف می‌کند و بنابراین بدن را تشویق می‌کند تا محل درمان را بهبود بخشد، و باعث تشویق بازسازی سرخرگ می‌شود. دایورتر جریان، ممکن است برای آنوریسم‌های بزرگ‌تر مفید باشد و در صورتی که گزینه‌های درمانی قابل استفاده نیست.بهترین روش درمانی بر اساس نظر متخصص نورو رادیولوژیست شما، به همراه متخصص مغز و اعصاب، بر اساس اندازه، محل و ظاهر کلی آنوریسم مغز شما، و همچنین توانایی شما برای انجام یک عمل و سایر عوامل دیگر، توصیه شود.

سایر درمان‌ها

درمان‌های دیگر برای آنوریسم‌های پاره شده مغز با هدف کاهش علائم و مدیریت عوارض آن وجود دارد.

1. داروهای ضد درد، مانند استامینوفن (تایلنول، سایر داروها) ممکن است برای درمان درد سرد استفاده شود.
2. مسدود کننده‌های کانال کلسیم که از ورود کلسیم از دیواره‌های رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند. این داروها باریک شدن رگ‌های خونی (vasospasm) را کاهش می‌دهد که ممکن است یکی از عوارض آنوریسم پاره شده، باشد.یکی از این داروها، نیمودیپین (Nymalize, Nimotop)، نشان داده است که باعث کاهش خطر آسیب مغزی ناشی از خونریزی ناحواسته، پس از خونریزی سوباراکوئیدی به دلیل یک آنوریسم پاره شده، می‌شود.
3. مداخلات برای جلوگیری از سکته مغزی به دلیل جریان خون ناکافی، شامل تزریق داخل وریدی یک دارو به نام وازوپرسور است که باعث افزایش فشار خون برای غلبه بر مقاومت عروق خونی تنگ شده، می‌شود.یک روش جایگزین برای جلوگیری از سکته مغزی، آنژیوپلاستی است. در این روش، جراح از یک سوند برای باد کردن یک بالون کوچک استفاده می‌کند که رگ خونی تنگ شده در مغز را بزرگ‌تر می‌کند. یک داروهای شناخته شده به نام وازودیلاتور همچنین ممکن است برای گسترش عروق خونی در منطقه آسیب دیده، استفاده شود.
4. داروهای ضد تشنج ممکن است برای درمان تشنج‌های مربوط به آنوریسم پاره شده استفاده شوند. این داروها عبارتند از لوتیراستام (کپرا)، فنوتیوین (دیلانتین، فنیتک، و دیگر داروها)، اسید والپروک (دپاکن) و غیره. استفاده از آنها توسط متخصصین مختلف مورد بحث قرار گرفته است و به طور کلی براساس نیازهای پزشکی هر بیمار، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. سوندهای تخلیه بطنی یا کمری و عمل جراحی شانت می‌تواند فشار ناشی از مایع مغزی نخاعی (هیدروسفالی) مغز را در اثر یک آنوریسم پاره شده، کاهش دهد. یک سوند ممکن است در فضایی پر از مایع داخل مغز (بطن چپ) یا اطراف مغز و نخاع خود قرار گیرد تا مایع اضافی را به یک کیسه خارجی بیرونی بریزد.گاهی اوقات ممکن است لازم باشد از یک سیستم شانت استفاده کنید که شامل یک لوله لاستیکی سیلیکونی (شنت) و یک دریچه است که یک کانال تخلیه را در مغز شما ایجاد می‌کند و به حفره شکم شما می‌رود.
6. درمان توانبخشی. آسیب به مغز در اثر خونریزی سوبارانوئید ممکن است به نیاز به فیزیوتراپی، گفتار درمانی و کار درمانی برای به دست آوردن مهارت‌های سابق باشد.

تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر

اگر یک آنوریسم مغز پاره نشده دارید، می‌توانید با ایجاد این تغییرات در سبک زندگی، احتمال پارگی آن را کاهش دهید:

سیگار نکشید و یا داروهای غیر ضروری استفاده نکنید. اگر سیگار می‌کشید و یا از داروهای غیر ضروری استفاده می‌کنید، با پزشک خود درباره استراتژی‌ها و یا یک برنامه درمانی مناسب برای کمک به ترک خود صحبت کنید.

خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش. تغییرات در رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. با پزشک خود درباره تغییراتی که برای شما مناسب است صحبت کنید.

آماده شدن برای جلسات پزشکی

آنوریسم مغزی اغلب پس از آنکه پاره شد و به شرایط اضطراری پزشکی تبدیل شد، شناسایی شود. با این حال، ممکن است یک آنوریسم مغزی، در زمانی که آزمایشات تصویربرداری از سر را برای موارد دیگری انجام می‌دهید، شناسایی شود. اگر نتایج آزمایش نشان می‌دهد که شما یک آنوریسم مغزی دارید، باید درباره نتایج آن با یک متخصص در زمینه اختلالات سیستم مغزی و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب یا نورورادیولوژیست) صحبت کنید.

آنچه شما می‌توانید انجام دهید:

برای استفاده بهتر از زمان خود در هنگام ملاقات با پزشک، بهتر است از قبل، بخواهید لیستی از سوالات مد نظر خود را تهیه کنید، از قبیل:

• درباره میزان، محل و ظاهر کلی آنوریسم چه می‌دانید؟
• آیا نتایج آزمایشات تصویربرداری شواهدی از احتمال پارگی آن را نشان می‌دهد؟
• چه درمانی در این زمان پیشنهاد می‌کنید؟
• اگر منتظر باشیم، تا چه مدت باید آزمایشات متعاقب را انجام دهم؟
• چه کارهایی را می‌توانم برای کاهش خطر پارگی آنوریسم انجام دهم؟

دکتر شما چه نکاتی را خواهد گفت؟

متخصص مغز و اعصاب شما و یا جراح مغز و اعصاب ممکن است از شما سؤالات زیر را برای کمک به تعیین بهترین روش عمل، بپرسد:

• آیا سیگار می‌کشید؟
• چقدر مصرف الکل دارید؟
• آیا از داروهای غیرضروری استفاده می‌کنید؟
• آیا شما برای فشار خون بالا، کلسترول بالا یا سایر شرایطی که خطر بیماری قلبی عروقی را افزایش می‌دهد، تحت درمان قرار دارید؟
• آیا داروهای خود را بر طبق تجویز پزشک خود استفاده می‌کنید؟
• آیا سابقه آنوریسم مغزی در خانواده شما وجود دارد؟