پیریفورمیس، عضلهای کوچک در بخش نشیمنگاه است که با دو استخوان خاجی و ران، در ارتباط بوده و وظیفه چرخش استخوان ران را برعهده دارد. سندروم پیریفورمیس نوعی بیماری است که در اثر اسپاسم عضله پریفورمیس رخ می‌دهد و بر روی عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. این سندروم باعث ایجاد درد در ناحیه باسن، کمر و پشت ران شده و در نهایت مشکلاتی را برای بیمار به وجود می‌آورد. در این بخش در مورد سندروم پیریفورمیس صحبت کرده و دلایل ایجاد، علائم و راه‌های درمانی آن را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
سندروم پیریفورمیس چیست؟
سندروم پیریفورمیس (Piriformis syndrome)، یک اختلال دردناک است که در اثر بروز مشکل در ماهیچه پیریفورمیس رخ می‌دهد و فرد را ناتوان می‌سازد. پیریفورمیس عضلهای کوچک به شکل مثلث است که در میان لگن و باسن قرار دارد. این عضله از یک طرف با استخوان خاجی و از طرف دیگر به قسمت‌های بالای استخوان ران، پیوند می‌خورد.
عصب سیاتیک نیز در قسمت کمر از نخاع جدا شده و از کنار این عضله یا از میان آن عبور می‌کند و به سمت اندام‌های تحتانی می‌رود. سندروم پریفورمیس زمانی رخ می‌دهد که این ماهیچه دچار اسپاسم و سفتی شود که در این صورت فشار بسیاری را به عصب سیاتیک وارد می‌کند. این مسئله باعث ایجاد درد در باسن، کمر و ران پا شده و باعث ناتوانی بیمار می‌گردد. بیماری که دچار سندروم پیریفورمیس شده است، درد شدیدی را در هنگام ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت تحمل می‌کند و در چرخش اندام‌های تحتانی نیز دچار مشکل می‌گردد. در این حالت، لمس یا فشار بر روی عضلات باسن نیز باعث دردناک شدن این منطقه می‌شود.
دلایل بروز سندروم پیریفورمیس
ماهیچه پیریفورمیس، یکی از پرکاربردترین عضلات بدن است که در طول روز و حتی زمانی که نشسته‌اید، مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، شما در هنگام راه رفتن و چرخاندن اندام‌های تحتانی بدن نیز از این ماهیچه استفاده می‌کنید. از این رو، افرادی که فعالیت زیادی دارند، در معرض ابتلا به سندروم پیریفورمیس هستند. شایع‌ترین دلایل بروز سندروم پیریفورمیس عبارتند از:
- دویدن و فعالیت‌های دیگری که باعث درگیری بیش‌از اندازه پاها می‌شود.
- نشستن طولانی مدت در طول روز
- انجام ورزش‌های سنگین بدون رعایت اصول
- بلند کردن اجسام سنگین
- بالا رفتن از پله‌ها زمانی که بیش از اندازه باشد.
- چرخش ناگهانی لگن
- حوادثی چون سقوط از بلندی یا تصادف اتومبیل
علائم و نشانه‌های بروز سندروم پیریفورمیس
همان‌طور که در بالا عنوان شد، سندروم پیریفورمیس بر روی عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. از این رو، مهم‌ترین علامت بروز این بیماری، دردناک شدن عصب سیاتیک می‌باشد که تا پشت پاها کشیده می‌شود. نشانه‌های دیگر سندروم پیریفورمیس عبارتند از:
- احساس سوزش یا بی‌حسی در کفل که تا پشت پاها ادامه دارد.
- درد در کفل که تا پشت پاها ادامه دارد و با انجام فعالیت تشدید می‌گردد. این درد به حدی زیاد می‌شود که فرد را در حرکت ناتوان می‌کند.
- ایجاد درد در هنگام نشستن تا جایی که فرد نمی‌تواند راحت بنشیند. این درد با نشستن طولانی‌مدت افزایش می‌یابد.
- فردی که دچار سندروم پیریفورمیس باشد، در حین پیاده شدن از ماشین نیز احساس درد می‌کند.
- بیمار مبتلا به سندروم پیریفورمیس در حین راه رفتن قدم‌های کوتاه برمی‌دارد و پاشنه خود را به طور کامل روی زمین نمی‌گذارد.
درمان سندروم پیریفورمیس
در صورتی که با بی‌حسی یا درد در قسمت کفل یا پاها مواجه هستید، باید برای تشخیص و درمان بیماری به پزشک مراجعه نمایید. بهتر است علائم خود را به طور کامل برای پزشک شرح دهید و اگر دچار حادثه یا آسیبی شده‌اید، حتما با او در میان بگذارید. پزشک پس از معاینه فیزیکی و بررسی نشانه‌های بیماری، معمولا آزمایشاتی را تجویز می‌کند و نتیجه عکس‌برداری و ام ار آی را از شما می‌خواهد. در واقع پزشک با مشاهده نتیجه ام ار آی و سی تی اسکن، دلایل ایجاد درد را مورد بررسی قرار داده و از بروز سندروم پیریفورمیس مطمئن می‌گردد. سپس بهترین روش درمانی را با توجه به شدت بیماری و مشکلاتی که ایجاد کرده است، برای بیمار در نظر می‌گیرد. روش‌های درمانی سندروم پیریفورمیس عبارتند از:
استراحت: یکی از بهترین روش‌های درمانی سندروم پیریفورمیس، استراحت دادن به بدن و عضلات است. در صورتی که فعالیت‌های ورزشی یا فیزیکی زیادی دارد، باید برای مدتی فعالیت‌های خود را کنار بگذارید و به عضلات خود استراحت دهید. با این کار از وارد شدن آسیب‌های بیشتر به ماهیچه پیریفورمیس پیشگیری کرده و فرصت لازم برای بازگشت توان از دست رفته را خواهید داشت.
گرما درمانی: از دیگر روش‌هایی که برای رفع اسپاسم عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کاهش درد ناشی از آن کمک می‌کند، گرما درمانی است. برای این کار می‌توانید از پدهای حرارتی به صورت موضعی در منطقه آسیب‌دیده استفاده نمایید یا دوش آب گرم بگیرید.
سرمادرمانی: استفاده از یخ، خصوصا پس از تمرین، از جمله راهکارهای کاهش درد ناشی از سندروم پیریفورمیس است. برای این کار چند قطعه یخ را درون یک حوله پیچیده و آن را بر روی ناحیه درد قرار دهید. هر دو ساعت یک بار و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه این کار تکرار کنید.
داروهای غیراستروئیدی: از دیگر کارهایی که می‌توانید برای کاهش درد و تورم ناحیه آسیب‌دیده انجام دهید، مصرف داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب است. از جمله این داروها می‌توان به آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره کرد. البته قبل از مصرف دارو حتما با پزشک مشورت کنید تا دچار تداخل دارویی نشوید. استفاده از شل‌کننده‌های عضلانی نیز در این موارد توصیه می‌شوند که باید تحت نظر پزشک و طبق دستورالعمل مصرف شوند.
تزریق استروئید: در صورتی که مصرف مسکن و راهکارهای دیگر پاسخگو نبوده و بیمار با درد شدید و ممتد همراه باشد، پزشک از تزریق موضعی دارو برای کاهش درد استفاده می‌کند. بی‌حسی‌هایی چون لیدوکائین و بوپیواکائین، از جمله داروهایی هستند که برای کاهش درد تزریق می‌شوند و در ۸۵ درصد موارد نتیجه قابل‌قبولی می‌دهند. در صورتی که بی‌حسی تاثیری بر روی بیمار نداشته باشد، پزشک از تزریق استروئید یا بوتاکس برای کاهش درد عضلانی استفاده می‌کند.
برق درمانی: برق درمانی راهکار دیگری است که برای درمان سندروم پیریفورمیس پیشنهاد می‌شود. این کار توسط فیزیوتراپ با تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) انجام می‌گیرد.
تریگر پوینت (Trigger point): تریگر پوینت یا نقاط ماشه‌ای گره‌هایی هستند که باعث ایجاد دردهای موضعی یا انتشاری می‌شوند. این گره‌ها معمولا در عضله پیریفورمیس وجود دارند. در صورتی که علت درد ایجاد شده در بیمار همین نقاط باشند، پزشک با فشار بر روی این نقاط، گرفتگی را برطرف کرده و درد ایجاد شده را کاهش می‌دهد. هدف از انجام این کار، خارج کردن اسید لاکتیک ذخیره شده در عضلات، افزایش گردش خون و شل کردن عضله است.
انجام حرکات ورزشی برای درمان سندروم پیرفورمیس
از دیگر راهکارهای درمان بیماری سندروم پیرفورمیس و تسکین درد ناشی از بیماری، حرکات ورزشی خصوصا انجام حرکات کششی است. کشش عضله سرینی و کشش فلکسور مفصل ران از جمله تمریناتی هستند که برای تسکین درد می‌توانید انجام دهید. دقت داشته باشید که برای انجام حرکات کششی، حتی در حالت نشسته، باید بدن خود را صاف نگه دارید.
جراحی سندروم پیریفورمیس
جراحی، آخرین راهکار درمانی بیماری سندروم پیریفورمیس است. جراحی زمانی انجام می‌شود که روش‌های قبلی مورد استفاده قرار گرفته و نتیجه مثبتی نداشته باشند. در این صورت، پزشک برای کاهش درد بیمار و تسکین او، عمل جراحی را پیشنهاد می‌کند. در این‌جا هدف از جراحی، برداشتن فشار از روی عضله پیریفورمیس و عصب سیاتیک می‌باشد. در واقع این عمل زمانی انجام می‌شود که فرد درگیر مشکلات عصبی شده باشد.
جلوگیری از سندروم پیرفورمیس
همان‌طور که تا این‌جا مطالعه کردید، سندروم پیرفورمیس یک بیماری عضلانی است که در اثر آسیب‌دیدگی عضلهای با نام پیرفورمیس در بخش لگن و باسن، ایجاد می‌شود. بنابراین، اگر از این عضله خوب مراقبت کنید و از صدمه به آن پیشگیری نمایید، از سندروم پیرفورمیس در امان خواهید بود. کارهایی که می‌توانید برای جلوگیری از این بیماری انجام دهید، عبارتند از:
گرم کردن عضلات قبل از ورزش: در صورتی که فعالیت‌های ورزشی شدید انجام می‌دهید، قبل از شروع، بدن خود را به خوبی گرم کنید. گرم کردن شما باید متناسب با نوع ورزش و حرکاتی باشند که قرار است انجام دهید. یعنی اگر قرار است بدوید، قبل از آن کمی پیاده‌روی تند داشته باشید.
تمرین بر روی سطوح صاف: سطوح شیب‌دار فشار بیشتری را به عضلات وارد می‌کنند. اگر قرار است پیاده‌روی کنید، بدوید یا تمرینات ورزشی دیگری را انجام دهید، سطوح صاف را برای این کار انتخاب کنید.
انجام حرکات کششی پس از ورزش: عضلات انسان پس از ورزش منقبض می‌شوند. از این رو، اگر فعالیت ورزشی دارید، پس از اتمام تمرینات خود چند دقیقه را به کشش اندام‌ها و عضلات گردن، دست‌ها، پاها و کمرتان اختصاص دهید.
به اندازه تمرین کنید: اگر در حین تمرین با درد مواجه کنید، فعالیت خود را رها کرده و کمی استراحت کنید. استراحت را تا زمانی که درد تسکین نیافته ادامه دهید و اگر هم‌چنان درد داشتید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
درست بایستید: طرز ایستادن تاثیر بسیار زیادی بر روی ابتلا به سندروم پیرفورمیس دارد. زمان ایستادن بدن خود را صاف نگه دارید و این حالت را در حین پیاده‌روی یا دویدن نیز حفظ نمایید.
در این مقاله در مورد سندروم پیرفورمیس صحبت کردیم و اطلاعاتی در مورد علائم بیماری و راهکارهای درمانی آن در اختیارتان قرار دادیم. همان‌طور که مطالعه کردید، سندروم پیرفورمیس یک بیماری عضلانی-حرکتی است که در اثر اسپاسم عضله پیرفورمیس ایجاد شده و با فشار بر روی عصب سیاتیک، اختلالات حرکتی و درد را برای بیمار ایجاد می‌کند.
احتمال بروز این بیماری برای افرادی که فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهند یا مدت طولانی می‌نشینند، بیشتر است. از این رو، اگر می‌خواهید از این بیماری دور بمانید، ورزش‌ها و فعالیت‌هایی چون بلند کردن اجسام سنگین را به طور اصولی انجام دهید و قبل از انجام تمرینات نیز بدن خود را به خوبی گرم کنید. از نشستن طولانی‌مدت اجتناب کرده و هر ۲۰ دقیقه یک‌بار بلند شوید و قدم بزنید. در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید، برای تسکین درد خود راه رفتن در استخر، گرمای موضعی و ماساژ را فراموش نکنید.
نظرات