تومور پینه آل یا غده صنوبری | علائم، روش های تشحیص و درمان

تومور پینه آل نوعی تومور مغزی است که غده پینه آل در مغز را درگیر می کند، این نوع سرطان بسیار کم اتفاق می افتد و عموماً کودکان را درگیر میکند، تومور پینه آل در مغز و مابین مایع نخاعی مغزی گسترش پیدا می کند و موجب انسداد جریان مایع مغزی نخاعی می شود، در این مقاله می خواهیم شما را با تومور پینه آل و روشهای پیشگیری و درمان این سرطان آشنا کنیم، با ادامه این مطلب همراه باشید.

غده پینه آل چیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟

غده پینه آل یا صنوبری یا کاجی در داخلی ترین قسمت مغز و در زیر دو نیم کره قرار دارد، غده پینه آل دقیقا در بالای مخچه قرار دارد. به دلیل این که شباهت زیادی به کاج دارد به غده کاجی نیز شهرت یافته است و حتی در برخی از حیوانات به نام چشم سوم نیز شناخته می شود.

این غده حساس عملکردها و ویژگی های زیادی دارد یکی از اساسی ترین وظایف آن تنظیم ساعت خواب بدن است، وقتی پینه‌آل با ترشح هورمونی به نام ملاتونین در تنظیم خواب بدن و مغز تاثیر می گذارد، به نوعی می توان گفت که غده پینه آل یا صنوبری یک نوع ساعت داخلی یا بیولوژیک بدن است. ترشح میزان ملاتونین در شب به بالاترین میزان خود و در روز به کمترین میزان خود می رسد به همین علت است که با فرا رسیدن شب کم کم احساس خواب آلودگی می کنیم و هر زمانی که ساعت خواب خود را تغییر دهیم در واقع در عملکرد غده پینه آل تغییر ایجاد کرده ایم.

از دیگر وظایف غده پینه آل میتوان به تاثیر آن در کنترل فعالیت‌های جنسی انسان و حیوان اشاره کرد، این غده در تنظیم عملکرد های جنسی و تعیین زمان تولید بست به ویژه در حیوانات دخالت دارد. به همین دلیل است که اکثر حیوانات در فصل بهار و پاییز جفت گیری می کنند. غده پینه آل از طریق مقدار نوری که توسط مغز دریافت می شود، زمان مناسب جفت گیری را تشخیص می دهد.

از دیگر وظایفی که غده صنوبری بر عهده دارد، می‌توان به تقویت قوای جنسی، تغییر در اخلاق و رفتار، افزایش طول عمر و کاهش میزان عفونت بدن اشاره کرد. 

تومورغده پینه آل چطور به وجود می آید؟

همانطور که اشاره شد سرطان غده پینه آل بسیار کم اتفاق می‌افتد و زمانی که بروز می کند، ابتدا سلولهای خود غده پینه آل را درگیر کرده و به سایر قسمتهای مغز نیز سرایت خواهد داد. به تومور پینه آل سرطان پینئوبلاستوما نیز گفته می شود. با توجه به اینکه تومور پینه آل بسیار کم اتفاق می‌افتد، هنوز دلیل مشخصی مبنی بر علت بروز آن یافت نشده است. اما دلیل محکمی که در پیدایش تومور پینه آل دخالت دارد، جهش های ژنی است که از پدر و مادر به فرزند  منتقل میشود.

علائم  و نشانه های تومور پینه آل

اکثر بیمارانی که به تومور پینه آل مبتلا هستند، از سردرد مداوم و فشار در ناحیه سر شکایت دارند. با توجه به اینکه تومور غده پینه آل سبب مسدود شدن مایع نخاعی مغزی می شود بنابراین نشانه هایی که این تومور به همراه دارد، اکثراً زمانی بروز پیدا می کند که ناشی از مسئولیت و جمع شدن مایع مغزی نخاعی باشد.

یکی دیگر از نشانه های شایع بیماری تومور پینه آل ، اختلال در دید و شنیدن صدا می باشد، به عنوان مثال کاهش سطح شنوایی و یا تاری دید از نشانه های بروز این سرطان در مغز است. تجربه نشان داده که افراد مبتلا به این سرطان قادر به تشخیص درست اشیا نیستند و گاها با آن برخورد می کنند و یا آنها را دورتر یا نزدیک تر از محل واقعی آنها می بینند.

پیدا شدن حالت تهوع و استفراغ همراه با سردرد شدید که اکثراً صبح هنگام تشدید پیدا می کند، از دیگر علائم رشد تومور پینه آل می باشد. سردردهایی که هنگام ورزش، فعالیت های شدید و یا حتی سرفه نیز تشدید پیدا میکند، این سردردها به حدی است که با مصرف مسکن ها و قرص های آرامبخش نیز کاسته نمی شود. 

نحوه تشخیص تومور پینه آل

روش های مختلفی جهت تشخیص صحت وجود سرطان پینه آل در مغز فرد وجود دارد و اکثر پزشکان از روش‌های زیر جهت تشخیص تومور پینه آل بهره می برند:

الف – استفاده از شیوه تصویربرداری ام آر آی :

این شیوه تصویربرداری که با استفاده از فناوری پیشرفته ای بنام پرفیوژن و طیف سنجی تشخیص مغناطیسی انجام می شود، کمک زیادی به تعیین محل تومور و میزان بزرگی و کوچکی آن می کند. همچنین آزمایش های دیگری مانند سی تی اسکن و پوزیترون نیز به تشخیص تومور در مغز کمک می کند.

ب – نمونه برداری از بافت مشکوک : 

پس از تشخیص صحت وجود تومور در مغز، پزشک جراح قبل از اقدام به عمل جراحی باز و یا حین جراحی با استفاده از سوزنی مخصوص، قسمتی از بافت مشکوک را برمی دارد و آن را در آزمایشگاه بررسی می کند تا نوع سلول ها و سطح خوش خیم بودن آنها تشخیص داده شود. 

ج – نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی :

همانطور که میدانید نخاع انسان از مغز شروع شده و از قسمت میانی ستون فقرات به کل بدن وصل شده است، به همین دلیل بهترین مکان برای برداشتن نمونه مایع مغزی نخاعی، همان ستون فقرات است جراح ، سوزنی مخصوص را بین دو مهره ستون فقرات وارد می کند و قسمتی از مایع مغزی نخاعی را که دورادور نخاع وجود دارد، را برداشته و اقدام به شناسایی سلول های مشکوک به سرطان تومور پینه آل در داخل این مایع می کند.

درمان تومور پینه آل چگونه صورت میگیرد؟

معمولاً جراحان متخصص و با تجربه با در نظر گرفتن شرایط و اوضاع و احوال بیمار روش های درمانی متناسبی را در پیش می گیرند که کمترین عوارض را به دنبال داشته باشد، معمولاً پزشکان از روش‌های شیمی درمانی و پرتو درمانی در جهت از بین بردن تومور استفاده میکنند، اما در صورتی که تومور بدخیم باشد و اوضاع بیمار بسیار وخیم باشد، ناچارا از روش جراحی مغز در جهت خارج سازی تومور استفاده می‌کنند، در ادامه این سه روش توضیح داده خواهند شد : 

الف – استفاده از پرتو درمانی جهت از بین بردن تومور پینه آل

در این روش از از پرتوهایی مانند اشعه ایکس یا پروتون به منظور و نابود سازی تومور استفاده می شود، بدین صورت که فرد بیمار بر روی تخت دراز کشیده و پرتوها بر روی مغز و نخاع وی تابیده می شوند، جهت تاباندن نور طوری خواهد بود که تومور پینه آل بیشترین میزان پرتوها را دریافت کند. به جهت جلوگیری از پخش شدن سلول‌های سرطانی در سایر قسمت های مغز، بیمار مدام با استفاده از دستگاه حرکت داده می شود.

پس از اتمام جلسه پرتو درمانی بیمار می تواند به خانه برگردد بدون اینکه هیچ خطری برای دیگران داشته باشد، ضمن اینکه پزشک مدام پیگیر حال او خواهد بود و با تجویز داروهایی در جهت بهبود حال او کمک خواهد کرد، در صورتی که لازم باشد چندین جلسه از پرتودرمانی استفاده خواهد شد تا تومور به صورت کامل از بین برود.

اما انجام پرتودرمانی کاملا بدون عارضه هم نیست و عوارض جانبی خاص خود را نیز دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- خستگی : به دلیل شدید بودن پرتوهای تابانده شده بر روی مغز، بیمار تا چند هفته پس از اتمام پرتو درمانی احساس خستگی و خواب آلودگی شدید خواهد داشت که این عارضه کاملاً طبیعی بوده و در صورتی که بیش از این به طول بیانجامد نگران کننده خواهد بود.

۲- ریزش مو : تا چند هفته پس از انجام رادیوتراپی، فرد بیمار در ناحیه های مختلف سر خود، به خصوص مکانهایی که محل ورود و خروج پرتو بوده دچار ریزش مو خواهد شد، هرچند که اکثر موهای ریخته شده پس از چند ماه دوباره رشد میکنند اما این احتمال نیز وجود دارد که برخی از موهایی که ریشه ضعیفی داشته اند هیچ گاه رشد نکنند.

۳- حساس شدن پوست سر : ممکن است پوست سر بیمار در اثر تابش مستقیم نور خورشید و یا بادهای شدید دچار حساسیت شود، بنابراین مراقبت از بیمار تا چند هفته ضروری خواهد بود. 

۴- بروز حالت تهوع و بی اشتهایی: حالت تهوع در بیمار پس از انجام پرتو درمانی شروع خواهد شد در ممکن است تا چندین هفته به طول بیانجامد، بنابراین پزشک از داروهای ضد تهوع اشتها آور استفاده می کنند، با توجه به اینکه اشتهای بیمار نیز تا چندین هفته کاهش خواهد یافت، بهتر است به جای استفاده از وعده های غذایی سنگین، از چندین وعده غذایی سبک و متنوع استفاده کنند.

۵- کاهش در میزان تولید سلول های خونی : با توجه به کاهش در میزان تولید سلول های خونی، فرد بیمار دچار کم خونی خواهد شد و خطر ابتلا به انواع عفونت ها و خونریزی بالا خواهد رفت که به منظور جلوگیری از این اتفاق پزشک داروهای لازم را تجویز خواهد کرد.

ب – استفاده از شیمی درمانی جهت نابودی سلولهای سرطانی پینه آل

دومین روش جهت نابودی تومورهای پینه آل استفاده از شیمی درمانی است که در واقع از داروهای شیمیایی در جهت نابودی سلولهای سرطانی استفاده می شود. معمولاً روش شیمی درمانی همزمان با پرتو درمانی انجام می شود یا در برخی مواقع قبل از انجام عمل جراحی به منظور کوچکتر کردن تومورهای سرطانی از شیمی درمانی استفاده می کنند. 

از عوارض شیمی درمانی نیز می توان به ریزش شدید موها در تمام قسمت های بدن اشاره کرد، با توجه به اینکه سلول های سرطانی به سرعت رشد می کنند و داروهای شیمی درمانی نیز با هر نوع سلولی که با سرعت غیر متعارف رشد کند مقابله می کند، بروز عوارض گوناگون از جمله ریزش موها در انجام شیمی درمانی کاملاً طبیعی است.

سلول های خونی، سلول های موجود در دهان، دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی و فولیکول های مو از جمله سلول هایی هستند که بیشتر در معرض عوارض شیمی درمانی قرار خواهند گرفت. عکس از عوارض شیمی درمانی پس از گذشت چند هفته پس از بهبودی بیمار از بین میروند، اما در صورتی که داروهای شیمیایی به اعضای کلیدی بدن مانند قلب ، کلیه ، ریه و کبد و غیره آسیب برساند، این عوارض ممکن است تا آخر عمر گریبانگیر فرد بیمار شود.

ج- جراحی مغز به منظور خارج سازی تومور پینه آل

در صورتی که استفاده از دو روش درمانی فوق تاثیرگذار نباشد، جراح ناچارا از جراحی مغز استفاده خواهد کرد، به همین منظور پزشک جراح قبل از اقدام به عمل جراحی از بیمار میخواهد تا با مراجعه به متخصصین داخلی از نبود هیچ بیماری دیگری در بدن فرد مطمئن شود، چرا که افرادی هستند نسبت به داروهای بیهوشی واکنش نشان می‌دهند و یا در خطر حمله قلبی قرار دارند که انجام عمل جراحی برای این چنین بیمارانی نیازمند اقدامات خاصی است.

فرد بیمار نباید قبل از اقدام به جراحی از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین ها استفاده کنند و یا کسانی که دارای استعداد هموفیلی هستند پزشک اطلاع دهند تا قبل از عمل جراحی اقدامات لازم صورت بگیرد.

معمولاً عمل جراحی تومور پینه آل به دو صورت انجام می شود، در روش اول جراح راهی پیدا میکند تا مایع مغزی جمع شده در مغز را آزاد کند، چرا که جمع شدن این مایع مغزی نخاعی سبب فشار آوردن به مغز می شود، نمونه برداری از تومور نیز همزمان با آزادسازی جریان مغزی صورت می گیرد.

پس از آزاد سازی جریان مغزی نخاعی، عمل برداشته شدن تومور پینه آل آغاز می شود، با توجه به اینکه این تومور در نزدیکی سلول های حیاتی مغز قرار دارند بنابراین برداشتن تمامی سلول های سرطانی توسط جراحی امکان پذیر نیست و باقی مانده تومورها با استفاده از روش هایی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی از بین می روند.

تورم ، کبودی، سردرد، بی خوابی، کم اشتهایی و تهوع و استفراغ از علایم شایع بعد از عمل جراحی تومور پینه آل است اما در صورتی که فرد بیمار دچار عوارضی مانند تشنج، اختلالات حرکتی و رفتاری، تب و لرز، ورم مچ پا، سردرد شدید و طولانی مدت، حالت تهوع و استفراغ های غیر معمول و حساسیت پوستی شود باید به پزشک مراجعه کرد تا اقدامات لازم صورت گیرد.

اکثر بیماران مبتلا به تومور پینه آل با توجه به اینکه افراد خردسال و کودکان هستند، بنابراین به سرعت بهبودی کامل را بدست می آورند و به منظور انجام اقدامات تکمیلی در جهت نابودی کامل تومور به متخصصین مربوطه در جهت استفاده از روش‌های پرتودرمانی و شیمی درمانی مراجعه می‌کنند.