جراحی دیسک گردن و انواع روش های این عمل

جراحی دیسک گردن نوعی درمان جهت برطرف کردن مشکلات حاد مفاصل و دیسک گردن است. همانطور که میدانید، استخوان بندی گردن شامل تعدادی مهره های متصل به هم بوده که در بین آن ها ناحیه ای به نام دیسک قرار دارد.

دیسک گردن در واقع نوعی غضروف است که حد فاصل میان مهره های گردن را پر می کنند. علاوه بر این، هم باعث حرکت ستون مهره ها شده و هم سبب جلوگیری از وارد آمدن فشار به آن می شوند. درون این دیسک ها، فضای خالی وجود داشته که به وسیله مایع ژلاتینی مانند پر شده است. در هنگام حرکت کردن این مایع مانند یک بالشت عمل کرده و باعث حرکت نرم مهره ها بر روی یکدیگر می شود.

در اثر عوامل مختلف و با وارد آمدن فشار بالا بر روی دیسک های گردن، ممکن است این دیسک یا ترک خورده و عارضه پارگی دیسک گردن ایجاد شود. در چنین شرایطی مایع ژلاتینی در روندی که به خارج از دیسک منتقل شده و باعث ایجاد فشار بر روی نخاع می گردد. نتیجه این فشار باعث می‌شود تا فرد در هنگام چرخاندن گردن خود درد شدیدی را احساس کرده و متاسفانه این عارضه با گذشت زمان قابل ترمیم نمی باشد. در نتیجه برای بهبود این عارضه نیاز به انجام عمل های جراحی دیسک گردن می باشد.

به طور کلی جراحی دیسک گردن به وسیله تکنیک های مختلف انجام شده و به چند روش صورت می گیرد. هر کدام از این روشها در شرایط و موارد خاصی قابل انجام بوده و انتخاب نوع روش توسط جراح و با توجه به شرایط بیمار صورت میگیرد.

انواع جراحی دیسک گردن

در ادامه به بررسی هر یک از انواع این جراحی می پردازیم و مزایا و معایب هریک را شرح داده ایم. این جراح است که انتخاب می کند کدام روش های رفع مشکل شما مناسب می باشد :

جراحی دیسک گردن از جلو

جراحی دیسک گردن از جلو یکی از انواع روش های جراحی است که در این روش جراحی از قسمت جلوی گردن یا آنتریور انجام می شود. از این نوع جراحی برای موارد استفاده می شود که مشکل ایجاد شده در دیسک گردن بیمار، بر روی ریشه عصبی گردن فشار زیادی وارد کرده و یا منجر به ایجاد فشار بر روی نخاع می شود.

در جراحی دیسک گردن از جلو، ابتدا جراح در قسمت جلوی گردن برش های ۲ تا ۳ سانتی متر ایجاد کرده و فضای کافی جهت کار بر روی عضلات و عروق و دسترسی به ۱ تا ۳ دیسک ستون فقرات را فراهم می کند.

بعد از کنار زدن عضلات و عروقی که در جلوی گردن قرار دارند، جراح می تواند بر روی ستون فقرات کار جراحی را شروع کرده و در قدم اول با استفاده از دستگاه رادیوگرافی، در هنگام جراحی محل دقیق ضایعه را مشخص میکند.

سپس با استفاده از میکروسکوپ و ابزارهای جراحی نظیر اکارتور، شروع به تخلیه مایع مفصلی خارج شده از دیسک میکند. بعد از آن جراح با استفاده از میکروسکوپ لب‌های ناحیه آسیب دیده را جمع کرده و استخوان هایی که بر روی نخاع و ریشه عصبی فشار وارد کرده اند را آزاد می کند.

علاوه بر آن اجزای اضافه باقی مانده که باعث فشار بر روی نخاع می شوند را خارج کرده و با استفاده از ابزار مخصوص محل مورد نظر را پر میکند. در برخی اوقات نیز از دیسک های مصنوعی جهت پر کردن فضای خالی دیسک استفاده میشود.

بعد از انجام این روش جراحی بیمار بهبود بسیار بالایی پیدا کرده و درد ناشی از فشار دیسک و روی نخاع و ریشه عصبی بسیار کمتر می‌شود. در برخی اوقات نیز مقداری درد در ناحیه باقی مانده که پس از چند روز از بین می رود.

برای انجام این نوع جراحی بیمار تنها یک روز نیاز به بستری و استراحت در بیمارستان دارد و بعد از آن می تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد.

جراحی دیسک گردن از پشت

جراحی دیسک گردن از پشت یکی دیگر از روش های جراحی دیسک گردن بوده و برای بیمارانی که علاوه بر مشکلات دیسک گردن، دچار تنگی کانال سرویکال یا بیماری OPLL شده اند به کار می رود.

برای انجام این روش ابتدا بیمار بر روی شکم خوابانده شده و پس از بیهوشی، برش ۱۰ سانتی متری بر روی قسمت پشتی گردن ایجاد می گردد. در مرحله بعدی عضلات، مهره ها و استخوان هایی که بر روی نخاع و ریشه های عصبی فشار وارد کرده اند به طور کامل برداشته شده تا نخاع کاملاً آزاد شود و فشار وارد بر آن از بین برود.

سپس مایع غضروفی که به بیرون نشت کرده است جمع آوری شده و در صورت نیاز قطعه دیسک پاره شده که باعث ایجاد فشار بر روی نخاع می شود نیز برداشته می شود. در صورت انجام این کار به جای دیسک پاره شده از دیسک های مصنوعی استفاده می گردد.

در برخی موارد و با توجه به شرایط بیمار، برای از بین رفتن فشار بر روی نخاع و بهبود کامل عارضه، از فیوژن یا کارگزاری پیچ و مهره و یا پیوند زدن استخوان از پشت مهره گردن استفاده می شود. بعد از انجام جراحی بیمار به مدت یک الی دو روز باید در بیمارستان بستری شده تا شرایط آن بررسی گردد و بعد از این مدت می تواند به کارهای روزمره خود رسیدگی کند.

استفاده از این روش برای افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی شده اند بسیار مناسب است.

جراحی همزمان یا ۳۶۰ درجه

نوع دیگری از روش جراحی دیسک گردن وجود دارد که معمولاً در شرایط بسیار حاد و اورژانسی انجام می شود. در این روش، جراحی از قسمت پشت گردن و جلوی گردن به طور همزمان صورت می گیرد و به همین جهت به آن جراحی ۳۶۰ درجه می گویند.

بیمارانی که دچار تنگی بسیار شدید دیسک گردن شده و دیسک‌های گردن بر روی نخاع فشار زیادی وارد می کنند با این روش درمان میشوند. در چنین شرایطی فشار وارده بر نخاع و ریشه های عصبی بسیار زیاد بوده و شرایط بسیار خطرناک است.

بنابراین جراح تصمیم می گیرد که علاوه بر قسمت پشت گردن جراحی را از جلو نیز انجام داده و دیسک ها را تخلیه نماید.دوره نقاهت و بستری بیمار در این روش جراحی، یک الی دو روز بوده و بعد از آن بیمار می تواند با تشخیص پزشک مرخص گردد.

جراحی دیسک گردن به کمک لیزر

یکی دیگر از روش های بسیار موثر در درمان دیسک گردن استفاده از از لیزر می باشد. در انجام این روش، ابتدا از محل مورد نظر عکس رادیولوژی تهیه شده و سپس با توجه به آن، یک سوزن نازک وارد دیسک پاره شده میشود.

سپس از طریق این سوزن، فیبر نوری مخصوصی وارد بدن بیمار شده و در حین عمل انرژی لیزر از طریق این فیبر مستقیماً به دیسک پاره شده تابانده می شود. لیزر تابانده شده به دیسک باعث می‌شود تا به آرامی بخش‌های مختلفی از مایع ژلاتینی درون دیسک تبخیر گردد. سپس مواد باقیمانده از محل مورد نظر خارج شده و نخاع و ریشه های عصبی آزاد می گردد.

همچنین به دلیل جذب سریع انرژی لیزر تابانده شده توسط سلول های درون بافت ها، اعصاب و دیسک کمر، التهاب و درد ناحیه مورد نظر بسیار کاهش پیدا کرده و باعث بهبود سریعتر غشای خارجی دیسک پاره شده می شود. در نتیجه این انرژی به بازسازی شکل و بهبود عملکرد دیسک مورد نظر کمک می کند.

جراحی دیسک گردن با استفاده از لیزر تفاوت زیادی با جراحی به روشهای برش از جلو و یا عقب دارد. در جراحی دیسک گردن از جلو و یا عقب، قسمتی از دیسک پاره شده و همچنین مایع مفصلی خارج شده، با استفاده از چاقوی جراحی بریده میشود و از محل مورد نظر خارج میگردد.

اما در جراحی دیسک گردن با استفاده از لیزر و فیبر نوری، تنها یک برش جهت وارد کردن فیبر نوری به زیر پوست و درون دیسک ایجاد شده و سپس با استفاده از لیزر و انرژی آن، قسمت داخلی دیسک تبخیر می شود. در نتیجه درون دیسک فضای خالی ایجاد شده و این فضای خالی با عکس برگرداندن مایع مفصلی به درون دیسک می گردد. بنابراین دیسک دوباره به حالت طبیعی خود برگشته نیازی به استفاده از دیسک مصنوعی نمی‌باشد.

مراحل جراحی با استفاده از لیزر

• ابتدا بیمار بر روی شکم و یا به پهلو خوابانده میشود
• سپس با استفاده از داروی بی حسی موضعی ناحیه مورد نظر بی حس می گردد.
• بعد از آن به کمک داروهای استریل پوست ناحیه مورد نظر ضد عفونی شده تا از ورود باکتری ها به زیر پوست جلوگیری شود.
• در مرحله بعد با استفاده از بازوی فلوروسکوپ ناحیه دیسک آسیب دیده مشخص می گردد.
• سپس یک سوزن به اندازه یک الی دو سانتیمتر وارد پوست و محل آسیب دیده شده تا محل دقیق آسیب دیدگی دیسک مشخص گردد.
• زمانی که سوزن به حلقه دیسک رسید، به اندازه یک سانتیمتر وارد دیسک شده و بافت نرم موجود در آن با استفاده از لیزر تبخیر می شود.
• انجام این مراحل تماماً توسط یک نمایشگاه قابل رویت بوده و احتمال خطا در آن بسیار پایین است.

معایب جراحی با استفاده از لیزر

درن روش نیز همانند سایر روش ها احتمال خطراتی وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد :

• خطر قرار گرفتن در برابر لیزر بیش از حد
•  احتمال عود بیماری به علت بسته نشدن محل خروج مایع دیسک توسط لیزر
• احتمال آسیب دیدگی عصبی در اثر تابش لیزر
• احتمال سوختگی ناحیه اشتباهی و هدف گیری اشتباه لیزر

میزان درد و نتایج حاصل از جراحی

به طور معمول بعد از انجام جراحی دیسک گردن درد بسیار کم شده و دیگر در دستها و کتف احساس درد از بین می رود. همچنین درد ناشی از انجام عمل جراحی بر روی گردن و حلق بیمار بسیار خفیف بوده و بعد از ۲۴ ساعت برطرف خواهد شد.

دیسک گردن جراحی شده نیز عملکرد خود را بعد از چند روز به دست آورده و محل آسیب دیده نیز به مرور و در طی چند ماه بهبود می یابد. به طور کلی بعد از دو روز از انجام عمل جراحی میتوان با بستن گردنبند طبی به فعالیت‌های روزانه پرداخته و استفاده از غذاهای نرم شده و آنتی بیوتیک های تجویز شده به مدت یک هفته توصیه می شود.

پس از یک ماه نیز بیمار میتواند به فعالیت های عادی زندگی خود مشغول شده و ورزش های لازم جهت تقویت عضلات گردن را در فیزیوتراپی انجام دهد.

عوارض بعد از جراحی دیسک گردن

به دلیل حساس بودن و دقیق بودن انجام این نوع جراحی متخصصین بسیار مهارت داشته و این کار را با استفاده از میکروسکوپ های مخصوص و به صورت بسیار دقیق انجام می دهند. به همین دلیل احتمال عوارض بعد از عمل جراحی بسیار کم است اما گاهی به دلیل مراجعه دیرهنگام بیماران برای انجام جراحی و همچنین فشار وارده بر روی نخاع درد و التهاب در محل آسیب دیده ایجاد می شود.

علاوه بر این عوارض دیگری نیز ممکن است در این شرایط به وجود بیاید که می توان به صورت زیر به آنها اشاره کرد:

• باقی ماندن زخم بعد از عمل
• صدمه به عروق، عضلات و عصب ها
• به وجود آمدن مشکلات حرکتی یا حسی
• تغییرات در  صوت به صورت موقتی
• درد سرویکال
• سرگیجه و اختلال در تعادل
• عفونت ناحیه جراحی

در صورتی که فرد بیمار به موقع جهت انجام جراحی اقدام کند این عوارض به ندرت رخ می‌دهند اما بیمار برای انجام عمل جراحی اقدام کند ممکن است عوارض و اختلالات جبران ناپذیری برای وی ایجاد شود.

عواملی که بر زمان بهبودی تأثیر می گذارند

عوامل متعددی وجود دارد که  در میزان زمان بهبودی تاثیرگذار می باشد . وضعیت بیمار بعد از جراحی و اینکه کدام نوع عمل جراحی انجام شده است دو عامل مهم هستند که بر زمان بهبودی تأثیر می گذارند. عوامل دیگر عبارتند از:

سن بیمار : افراد جوان تر دوران بهبودی را نسبت به افراد مسن تر زود تر پشت سر می گذارند.با این حال افراد جوان تر کمتر به این عارضه مبتلا می شوند.

سلامتی بیمار : اگر فرد جراحی شده دارای بیماری های دیگر نیز باشد به طور کلی زمان بهبود افزایش می یا بد. مواردی مانند استعمال سیگار ، اضافه وزن ، نوشیدن بیش از حد الکل و ابتلا به بیماریهای مزمن همه تأثیر منفی بر بهبود زخم ها دارند.

سبک زندگی بیمار :  کسانی که یک سبک زندگی فعال را پشت سر می گذارند و به طور منظم درگیر فعالیت های بدنی سالم هستند ، به سرعت بهبود می یابند. در نتیجه افراد ورزش کار معمولا این دوره را به راحتی پشت سر می گذارند.