یکی از مشکلاتی که اغلب افراد مسن با آن درگیر هستند، پوکی استخوان است. استخوان‌هایی که دچار پوکی می‌شوند، ترد و شکننده شده و همیشه در معرض خطر شکستگی هستند. شکستگی مهره‌ها باعث می‌شود ستون فقرات به سمت جلو قوس بردارد و فرد حالت خمیده به خود بگیرد. این حالت باعث فشار بر روی سایر اعضای بدن مانند سیستم گوارشی یا ریه‌ها شده و عملکرد آن‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. درمانی که برای شکستی استخوان ستون فقرات و پیشگیری از حالت خمیدگی انجام می‌شود، جراحی کیفوپلاستی تزریق سیمان به مهره‌هاست. در این مقاله قصد داریم در مورد شکستگی ستون فقرات و جراحی کیفوپلاستی صحبت کنیم و اطلاعات کاملی را در این مورد در اختیارتان قرار دهیم. با ما همراه باشید.
شکستگی فشاری ستون فقرات و دلایل ایجاد آن
ستون فقرات مانند دیگر استخوان‌های بدن در معرض شکستگی قرار دارد و ممکن است به دلایل مختلفی چون تصادف، زمین خوردن، انجام حرکات ورزشی و … اتفاق بیفتد. اما در این جا منظور ما از شکستگی ستون فقرات، شکستگی فشاری است که اغلب در اثر پوکی استخوان رخ می‌دهد.
دلیل دیگر ایجاد شکستگی فشاری ستون فقرات، تومورهای متاستاتیک هستند که ممکن است افراد زیر ۵۰ سال را نیز درگیر کند. متاستاز نوعی تومور استخوانی است که در ستون فقرات شایع‌تر است. وجود این تومور باعث تخریب بخشی از مهره‌ها شده و در نهایت ضعیف شدن استخوان‌ها را به دنبال دارد.
علائم شکستگی ستون فقرات
شکستگی ستون فقرات مانند شکستگی دیگر استخوان‌های بدن دارای علائم و نشانه‌هایی است که فرد را متوجه این عارضه می‌کند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- فرد در ناحیه کمر احساس درد می‌کند.
- میزان درد در هنگام ایستادن و راه رفتن افزایش می‌یابد و زمانی که فرد به پشت دراز می‌کشد، درد کاهش می‌یابد.
- دامنه حرکتی ستون فقرات در هنگام شکستگی کاهش می‌یابد.
- بیمار به طور ناگهانی وزن خود را از دست می‌دهد.
- ناتوانی حرکتی از دیگر علائم شکستگی ستون فقرات است که باعث ایجاد مشکلات بسیاری برای بیمار می‌شود.
- ستون فقرات بیمار حالت اولیه خود را از دست داده و به شکل بدی تغییر می‌کند.
تشخیص شکستگی ستون فقرات
تشخیص شکستگی راهکارهای مشخصی دارد که اکثر پزشکان از آن پیروی می‌کنند. این راهکارها عبارتند از:
- در ابتدا سابقه پزشکی بیمار مورد بررسی قرار گرفته و سوالاتی از او پرسیده می‌شود.
- پزشک معاینات جسمی را بر روی بیمار انجام داده و محل درد را مورد بررسی قرار می‌دهد.
- عکس‌برداری اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و ام آر آی، مراحل بعدی هستند که پزشک برای بیمار تجویز می‌کند تا بتواند تشخیص دقیق‌تری داشته باشد.
- با توجه به این که شکستگی فشاری اغلب به دلیل پوکی استخوان اتفاق می‌افتد، پزشک تراکم مواد معدنی استخوان بیمار را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد تا وجود پوکی استخوان را تایید کند. برای این کار از روش دانسیومتری استخوان استفاده می‌شود که در آن میزان تراکم استخوان به کمک اشعه ایکس مشخص می‌گردد. با این روش حتی کوچک‌ترین تغییرات در تراکم استخوان نیز نشان داده می‌شود.
درمان شکستگی ستون فقرات بدون جراحی
پزشک پس از بررسی وضعیت بیمار و تشخیص شکستگی ستون فقرات، ابتدا سعی می‌کند با روش‌های غیر جراحی بیمار را درمان نماید. این روش‌ها عبارتند از:
دارو: داروهای مسکن برای کاهش درد بیمار تجویز می‌شوند تا بیمار بتواند به راحتی درمان‌های خود را انجام دهد. کلسی تونین نیز داروی دیگری است که برای تقویت استخوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از کمربند طبی: در این عارضه پزشک از بیمار می‌خواهد استراحت کند تا آسیب بیشتری به ستون فقرات او وارد نشود. استفاده از کمربند طبی یا بریس مخصوص کمر در بی‌حرکت نگه داشتن بدن بیمار تاثیر زیادی دارد. به همین علت در برخی موارد استفاده از بریس به مدت ۱۲ هفته توصیه می‌گردد.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی از جمله درمان‌هایی است که برای بیماریی‌های استخوانی توصیه می‌شود. انجام حرکات مناسب زیر نظر متخصص می‌تواند به بهبود حال بیمار بیشتر کمک کند.
درمان شکستگی ستون فقرات با جراحی کیفوپلاستی یا تزریق سیمان
در صورتی که مهره‌های ستون فقرات شکسته باشد و استراحت، دارو و فیزیوتراپی تاثیری در بهبود و کاهش درد بیمار نداشته باشد، پزشک از روش‌های جراحی برای درمان استفاده می‌کند. در این‌جا از دو روش ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی استفاده می‌شود.
ورتبروپلاستی (Vertebroplasty): برای انجام عمل ورتبروپلاستی، پزشک از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. اگر بیمار دارای استرس باشد برای او داروهای آرام‌بخش تجویز می‌گردد تا عمل به خوبی انجام شود. پس از بی‌حس شدن بخش موردنظر، پزشک یک سوزن را وارد مهره آسیب‌دیده می‌کند و این کار را با استفاده از تجهیزات مخصوص اشعه ایکس انجام می‌دهد تا سوزن به درستی هدایت شود. زمانی که سوزن به محل مورد نظر رسید، تزریق سیمان انجام می‌گیرد. تزریق حدود یک ساعت طول می‌کشد. پس از آن سیمان به سرعت سفت شده و استخوان پایداری خود را به دست می‌آورد. ورتبروپلاستی نیاز به بستری شدن ندارد و بیمار چند ساعت پس از جراحی از بیمارستان مرخص می‌شود.
کیفوپلاستی (Kyphoplasty): در این نوع جراحی نیز مانند ورتبروپلاستی، تزریق سیمان در مهره آسیب‌دیده انجام می‌شود اما روش کار کمی متفاوت است. در کیفوپلاستی پزشک یک بالن را وارد مهره آسیب‌دیده می‌کند و سپس اقدام به باد کردن آن می‌نماید. این کار باعث ایجاد فضایی در استخوان می‌شود. در مرحله بعد باد بالن تخلیه شده و فضای ایجادشده با سیمان پر خواهد شد.
توصیه‌های پیش از جراحی کیفوپلاستی
پیش از انجام عمل کیفوپلاستی، پزشک به شما توصیه‌های داشته و داروهایی را تجویز می‌کند که عبارتند از:
یکی از داروهایی که در طول دوره درمان خود باید مصرف نمایید، داروی تقویت‌کننده استخوان است. قبل از شروع درمان، لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید، انواع ویتامین، مکمل‌ها و حتی داروهای گیاهی را در اختیار پزشک قرار دارید و او را از حساسیت‌ها و آلرژی‌های دارویی خود آگاه سازید.
خانم‌های باردار توجه داشته باشند که پزشک را از وضعیت خود آگاه کنند. زیرا برای درمان این بیماری نیاز به عکس رادیولوژی دارید که تشعشعات آن برای جنین خطرناک است. در این شرایط پزشک راهکارهایی را ارائه می‌دهد تا جنین کمتر در معرض پرتوهای اشعه ایکس قرار گیرد.
استفاده از موادی چون شیر، خامه، آب پرتقال و … در روز جراحی ممنوع است. اگر دارویی مصرف می‌کنید ترجیحا ۳ ساعت قبل از عمل این کار را انجام دهید و آن را به همراه آب کم استفاده کنید. ممکن است پزشک از شما بخواهد چند ساعت قبل از انجام جراحی از خوردن مواد غذایی یا نوشیدن مایعات خودداری نمایید.
قبل از جراحی، خون بیمار مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا پزشک از لخته شدن طبیعی آن مطمئن شود.
دقت داشته باشید که پس از عمل جراحی شما قادر به رانندگی نیستید. بهتر است شخصی را به همراه داشته باشید تا شما را به خانه برساند.
مراقبت‌های پس از جراحی کیفوپلاستی
بعد از هر عمل جراحی باید مراقبت‌هایی را انجام دهید تا هرچه سریع‌تر بهبود پیدا کرده و سلامتی خود را به دست آورید. مراقبت‌های پس از عمل کیفوپلاستی عبارتند از:
- داروهای تجویز شده باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.
- دو روز پس از جراحی کیفوپلاستی می‌توانید پانسمان خود را بردارید. در این مواقع پزشک معمولا از بخیه جذبی برای بستن جای جراحی استفاده می‌کند که نیاز به کشیدن آن نیست.
- جای بخیه ممکن است تا چند روز درد داشته باشد. اگر در اطراف ناحیه عمل احساس درد داشتید، مقداری یخ را در یک حوله نازک قرار داده و به مدت ۲۰ دقیقه روی کمر خود بگذارید. سپس ۲۰ دقیقه استراحت کرده و دوباره این کار را تکرار کنید. می‌توانید برای انجام این کار از یکی از اطرافیان خود کمک بخواهید.
- دقت داشته باشید یک تا دو روز بعد از عمل برای دراز کشیدن چند عدد بالش زیر سر خود قرار دهید تا سر شما بالاتر از سطح بدنتان قرار گیرد.
- دقت داشته باشید که پس از عمل کیفوپلاستی تا دو روز اجازه رانندگی ندارید.
- اگر پزشک برای شما استفاده از کمربند طبی را تجویز کرده است، بهتر است از آن در مدت مشخص شده استفاده نمایید.
- بیمارانی که تحت جراحی کیفوپلاستی قرار می‌گیرند، تا مدتی نباید به سمت جلو خم شوند. در صورتی می‌توانید این کار را انجام دهید که از بریس استفاده کنید.
- پیاده‌روی و قدم زدن را کنار بگذارید. شما تنها ۵ دقیقه اجازه راه رفتن دارید و در این مدت نیز باید قدم‌های کوتاهی بردارید. البته به مرور و با قوی شدن استخوان‌هایتان می‌توانید زمان پیاده‌روی خود را به تدریج افزایش دهید.
- اگر پزشک داروهای مسکن مخدر را برای شما تجویز کرده است، پس از مصرف دارو از رانندگی خودداری کنید.
- تا سه ماه پس از انجام عمل کیفوپلاستی باید به شدت مراقب باشید و از انجام کارهای سنگین اجتناب کنید. پس از سه ماه می‌توانید فعالیت‌های طبیعی خود را به مرور از سر بگیرید.
- دو روز پس از انجام عمل اجازه دارید حمام کنید و دوش بگیرید، اما اگر قصد شنا یا دراز کشیدن در وان آب گرم را دارید، باید با پزشک خود مشورت نمایید و تا زمانی که اجازه نداده است، از انجام این کار خودداری کنید.
عوارض جانبی جراحی کیفوپلاستی
کیفوپلاستی نیز مانند دیگر درمان‌ها و جراحی‌ها ممکن است عوارضی برای بیمار داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- با توجه به این‌که پوست بدن برای عبور سوزن مخصوص بریده شده و سوراخ می‌شود، احتمال عفونت در محل موردنظر وجود دارد. پزشک معمولا در این مواقع برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
- نشت سیمان از دیگر عوارض این نوع جراحی است. در صورتی که سیمان وارد کانال نخاعی یا عروق خونی ریه شود، بیمار را در موقعیت خطرناکی قرار می‌دهد.
- آسیب دیدگی ریشه اعصاب یا طناب نخاعی یکی دیگر از عوارض عمل تزریق سیمان است که ممکن است منجر به فلج شدن بیمار شود.
- در برخی موارد عمل کیفوپلاستی تاثیری بر روی درد نداشته و حتی باعث تشدید کمردرد نیز می‌شود. در این حالت ممکن است فرد به مدت چند روز دردی احساس نکند، اما پس از آن درد دوباره برمی‌گردد و در برخی موارد حتی بدتر نیز می‌شود.
- واکنش‌های آلرژیک بیمار نسبت به سیمان یا دیگر داروهای مورد استفاده، از دیگر عوارض این عمل است که منجر به مشکلاتی برای فرد می‌شود.
در صورتی که با هریک از علائم زیر مواجه شدید، حتما به پزشک مراجعه نمایید:
- تب و لرز
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- تنفس کوتاه
- احساس درد در قفسه سینه
- اختلال در عملکرد مثانه یا روده
- قرمزی، تورم و درد شدید در محل زخم
- احساس گرما در محل بخیه‌ها
- ترشح از محل عمل جراحی
- احساس ضعف و بی‌حسی یا گزگز در پاها
در نهایت، جراحی کیفوپلاستی یا تزریق سیمان زمانی انجام می‌شود که یک یا چند مهره از ستون فقرات دچار شکستگی شود. این شکستگی در اغلب موارد به دلیل پوکی استخوان اتفاق می‌افتد و معمولا افراد مسن و بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند. شاید نتوانید از بالارفتن سن و پوکی استخوان جلوگیری کنید، اما می‌توانید با تغذیه مناسب و ورزش، از استخوان‌های خود محافظت کرده و تا حدی میزان ابتلا به این بیماری را کاهش دهید. اگر درگیر پوکی استخوان هستید، باید مراقبت بیشتری داشته باشید و از انجام کارهای سنگین خودداری کنید.
برای دیدن جراحی های انجام شده توسط دکتر فهیم باغبان به قسمت نمونه جراحی ها مراجعه نمایید :
نظرات