تشخیص بیماری دژنراتیو ستون فقرات (degenerative spine) متداول نیست اما نباید سبک در نظر گرفته شود. ستون فقرات متشکل از مجموعه‌ی پیچیده‌ای از عضلات، استخوان‌های مهره، رباط‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای –که می‌توانند در طول زمان تحلیل پیدا کنند- است. دیسک‌ها بخصوص اهمیت زیادی دارند زیرا به منظور جذب کننده‌ی ضربه برای ستون فقرات طراحی شده‌اند. علاوه بر فراهم کردن انعطاف پذیری ستون فقرات، دیسک‌ها مانع ساییده شدن مهره‌ها روی هم می‌شوند.
با افزایش سن، سال‌ها تنش و فشاری که ستون فقرات تحمل می‌کند می‌تواند به دیسک‌های بین مهره‌ای آسیب بزند و در نهایت منجر به اختلالات دژنراتیو ستون فقرات شود. تغییرات مرتبط با سن همچنین می‌توانند باعث خشک‌تر و ضعیف‌تر شدن دیسک‌ها شوند بطوری که بیشتر مستعد آسیب دیدگی می‌گردند. در نتیجه، دیسک‌های بین مهره‌ای تحلیل رفته و کارایی آنها کاهش می‌یابد. از آنجایی که ستون فقرات یک ستون باریک پر از بافت عصبی حساس است، هرگونه تغییر در یکپارچگی ساختار یا قرارگیری دیسک‌ها بطور بالقوه می‌تواند روی اعصاب نخاعی مجاور اثر بگذارد که اغلب علت زمینه‌ای علائم دردناک دژنراتیو ستون فقرات می‌باشد.
بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات شامل از دست رفتن تدریجی ساختار و عملکرد طبیعی ستون فقرات در طول زمان می‌باشد. این مشکلات معمولاً ناشی از پیری هستند اما ممکن است در نتیجه‌ی تومور، عفونت یا آرتروز نیز رخ دهند. علائمی مانند درد کمر، بازو و یا پا و برآمدگی یا زائده استخوانی، می‌توانند نشان دهنده بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات باشند. در این صورت لازم است در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و مراحل تشخیص و درمان بیماری خود را پیگیری نمایید
انواع متداول بیماری دژنراتیو ستون فقرات
اولین چیزی که باید در مورد تحلیل ستون فقرات درک کرد این است که کاملاً غیر قابل اجتناب است. با افزایش سن، اجزای آناتومیکی که گردن و کمر را نگه می‌دارند بطور طبیعی در نتیجه‌ی سال‌ها استفاده فرسایش می‌یابند. این امر بطور خاص جای نگرانی ندارد؛ بخشی از دلیل اینکه بیشتر افراد پیر شدن را همراه با کند شدن می‌دانند، همین است. با افزایش سن انعطاف پذیری بدن کاهش یافته و بیشتر مستعد گردن درد و کمر درد هستیم که طبیعی است. هرچند هنگامی که تحلیل ستون فقرات به حدی پیشرفت می‌کند که علائم در فعالیت‌های معمول اختلال ایجاد می‌کنند، ممکن است نیاز به درمان باشد. در ادامه نمونه‌هایی از شایع‌ترین شرایط دژنراتیو ستون فقرات که می‌توانند مشکل‌ساز باشند، ارائه شده‌اند.
آرتروز ستون فقرات
این وضعیت که تحت عنوان آرتریت دژنراتیو ستون فقرات نیز شناخته می‌شود شامل تجزیه‌ی غضروف موجود بین مفاصل فاست ستون فقرات است. هنگامی که آرتروز رخ می‌دهد، غضروف فرسایش پیدا می‌کند و امکان تماس استخوان با استخوان در مفصل فراهم می‌شود. این امر می‌تواند باعث التهاب، تشکیل خارهای استخوان و تحریک عصبی گردد.
بیماری دژنراتیو دیسک
این وضعیت توصیف کننده‌ی تجزیه دیسک‌های بین مهره‌ای است. هنگامی که سن افزایش می‌یابد، دیسک‌های بین مهره‌ای خشک شده و پروتئین‌هایی که آنها را سالم نگه می‌دارند تجزیه می‌شوند. دیسک‌ها در اثر تحلیل رفتن در نگه داشتن استخوان‌های مهره کارایی کمتری خواهند داشت. این امر باعث می‌شود که استخوان مهره کمی جابه‌جا شود و روی ریشه‌های عصبی که بین استخوان‌های مهره حرکت می‌کنند فشار وارد کند یا خود نخاع را فشرده می‌کند.
بیرون زدگی دیسک‌ها
بیرون زدگی دیسک به این معنی است که دیسک بین مهره‌ای فراتر از حد معمول خود در بین بدنه‌های مهره‌های مجاور متورم شده است. دیسک بزرگ شده از لحاظ ساختاری دست نخورده باقی می‌ماند اما به دلیل افزایش فشار به داخل ستون فقرات گسترش می‌یابد. دیسک بیرون زده اساساً دارای علامت نیست، اما هنگامی که با نخاع یا هرگونه ساختار عصبی مجاور تماس پیدا می‌کند، علائم دردناکی حس می‌شوند.
فتق دیسک
فتق دیسک به دیسک بین مهره‌ای اطلاق می‌شود که پاره شده و به مواد ژله مانند داخل دیسک اجازه می‌دهد تا از طریق یک پارگی در دیواره‌ی دیسک وارد کانال نخاعی شود. این وضعیت در صورتی که اعصابی که به دیسک می‌رسند در اثر پارگی تحریک شوند یا مواد بیرون زده‌ی دیسک اعصاب نخاعی را تحریک کنند، می‌تواند دردناک باشد. فتق دیسک ممکن است در اثر یک آسیب نیز رخ دهد، اما می‌تواند ناشی از ضعیف شدن دیسک در اثر افزایش سن نیز باشد.
بیشتر بخوانید : دیسک کمر
لغزش مهره
لغزش مهره وضعیتی است که در اثر ناهماهنگی در مهره‌ها ایجاد می‌شود. یک ستون فقرات سالم دارای یک انحنای طبیعی S شکل است که بطور یکنواخت وزن را در امتداد خود توزیع می‌کند. در اثر لغزش مهره، یکی از مهره‌ها در ستون فقرات از حالت طبیعی خود خارج می‌شود. این وضعیت بر حسب شدت توصیف می‌شود بطوری که لغزش مهره درجه ۱ نشان دهنده‌ی ۰ تا ۲۵ درصد لغزش و درجه ۴ بیانگر ۷۵ تا ۱۰۰ درصد لغزش مهره می‌باشد.
اسکولیوز دژنراتیو
با اینکه بیشتر افراد اسکولیوز را مرتبط با بلوغ می‌دانند، اما اسکولیوز دژنراتیو یک مشکل ستون فقرات است که می‌تواند در مراحل بعدی زندگی رخ دهد. هنگامی که اسکولیوز رخ می‌دهد، باعث انحنای ستون فقرات به یک طرف می‌شود که می‌تواند منجر به بروز علائمی از جمله قوز یا تغییر در حالت راه رفتن شود.
خار استخوانی
خارهای استخوانی بیرون زدگی‌های صاف استخوان اضافه هستند که اغلب همراه با تحلیل ناشی از آرتروز می‌باشند. با اینکه این توده‌های استخوان بدون علامت هستند، اما مواد اضافه در صورتی که با عصب مجاور تماس پیدا کند می‌تواند مشکل‌ساز شود. خارهای استخوانی همچنین اغلب بعد از یک آسیب دیدگی نیز رخ می‌دهند.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی لزوماً به خودی خود مشکل‌ساز نیست اما هنگامی که فضای کانال محدود می‌شود، نخاع و سایر ساختارهای عصبی می‌توانند تحریک شوند. علل شایع تنگی کانال نخاعی شامل وجود مواد ناشی از فتق دیسک، خارهای استخوانی و مشکلات دیگر می‌باشند.
تنگی سوراخ بین مهره‌ای
تنگی سوراخ بین مهره‌ای به معنی تنگ شدن فضاهایی است که ریشه‌های عصبی از طریق آنها وارد کانال نخاعی می‌شوند. مانند تنگی کانال نخاعی، این وضعیت به خودی خود دارای علامت نیست، اما در صورتی که این فضا به حدی تنگ شوند که اعصاب تحریک گردند، چندین علامت دردناک ممکن است رخ دهد. اغلب این وضعیت باعث ناراحتی در طول عصب متاثر می‌شود که بطور بالقوه باعث درد در نواحی که به نظر مرتبط با ستون فقرات نیستند خواهد شد.
عصب تحت فشار
عصب نخاعی تحت فشار یک وضعیت شایع است که بیشتر افراد گهگاهی با افزایش سن آن را تجربه می‌کنند. هنگامی که علائم عصب تحت فشار ظرف چند روز خود به خود برطرف نشود، می‌تواند از عوارض جانبی یکی از شرایط دژنراتیو ستون فقرات که در بالا اشاره شد باشد. تسکین علائم مشروط بر شناسایی و برطرف کردن علت فشردگی عصب خواهد بود.
سیاتیک
سیاتیک اصطلاحی است که اغلب به عنوان یک وضعیت کلی برای علائمی استفاده می‌شود که در اثر التهاب و تحریک عصب سیاتیک رخ می‌دهند. منشأ این عصب در پایه‌ی نخاع بوده و با حرکت در پایین بدن به پایین پا ختم می‌شود. در بیشتر موارد سیاتیک همراه با درد مزمن پایین کمر و پا است.
چه عواملی باعث تحلیل ستون فقرات می‌شوند؟
علت اصلی بیماری دژنراتیو ستن فقرات پیری است. با افزایش سن، ستون فقرات نیز پیر می‌شود. دیسک‌های بین استخوان مهره در ستون فقرات مایع و توانایی ضربه‌گیری خود را از دست می‌دهند و در نتیجه بیشتر مستعد آسیب دیدگی هستند.
سایر دلایل تحلیل ستون فقرات :
عوامل بسیاری وجود دارند که در چگونگی بروز تحلیل ستون فقرات در فرد نقش ایفا می‌کنند. این عوامل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- مکانیکی، شامل خم شدن بیش از حد، بلند کردن اجسام و پیچش
- ضربه
- عوامل تغذیه‌ای
- بیوشیمیایی
- ژنتیکی
- شغل
- سیگار کشیدن
- جنسیت، مردان بیشتر مستعد ابتلا به دژنراتیو ستون فقرات هستند.
علائم بیماری دژنراتیو ستون فقرات
علائم اختلالات دژنراتیو ستون فقرات عبارتند از:
- کمر درد
- درد بازو یا پا
- حرکت در ستون فقرات و بدشکلی‌های ستون فقرات
- ضعف
- اسپاستیسیتی
- عدم هماهنگی دست‌ها و پاها
- تغییر در حس‌ها
- سوء عملکرد روده، مثانه یا جنسی نیز ممکن است رخ دهد.
تحلیل ستون فقرات در تمام افراد رخ می‌دهد، اما همه‌ی آنها دارای علائم نخواهند بود. یافتن افرادی که دارای درجه‌ی یکسانی از بیماری دژنراتیو بوده اما شدت درد آنها مختلف است، متداول می‌باشد. عوامل اجتماعی و روانی نیز در اینکه فرد علائم را تجربه می‌کند یا خیر تاثیرگذار هستند.
این بیماری‌ها چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص مشکلات دژنراتیو ستون فقرات با انجام رادیوگرافی از ستون فقرات شروع می‌شود. ام آر آی به منظور مشاهده‌ی دیسک‌ها، اعصاب و فضای کانال نخاعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سی تی اسکن ممکن است جهت برطرف کردن تناقض بین ام آر آی و علائم بیمار استفاده شود. گاهی اوقات، آزمایش دیسک به نام دیسکوگرام جهت تعیین اینکه درد بیمار ناشی از آسیب دیدگی دیسک ستون فقرات است یا خیر، تجویز می‌گردد.
گزینه‌های درمانی برای دژنراتیو ستون فقرات
بعد از تشخیص دژنراتیو ستون فقرات، اغلب می‌توان مشکلات را با یک برنامه‌ی توانبخشی محافظه کارانه درمان کرد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی
- کمپرس گرم و سرد
- داروهای مسکن بدون نسخه
در صورتی که علائم بدتر شوند، پزشک می‌تواند داروهای قوی‌تر یا تزریق داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را تجویز کند. برخی بیماران نیز با انجام درمان‌های جایگزین زیر تسکین می‌یابند:
- یوگا
- طب سوزنی
- درمان دستی
درمان‌های جراحی
در صورتی که درد با وجود درمان باقی بماند، ممکن است پزشک عمل جراحی را توصیه کند. گزینه‌های درمان جراحی برای بیماری‌های دژنراتیو کمر عبارتند از:
لامینکتومی زمانی توصیه می‌شود که دچار تنگی کانال نخاعی باشید. در لامینکتومی، لامینا یا بخش پشتی ستون فقرات برداشته می‌شود تا اعصاب فضای بیشتری داشته و التهاب کاهش یابد. با اینکه لامینا مجدداً رشد نمی‌کند، اما بافت اسکار ایجاد شده و از اعصاب نخاعی محافظت می‌کند.
فیوژن ستون فقرات در شدیدترین شرایط دژنراتیو کمر توصیه شده و شامل متصل کردن استخوان‌ها با پیچ یا پیوند استخوان جهت ایجاد پایداری می‌باشد. این روش ممکن است با جراحی لامینکتومی ترکیب شود. جراحی چند ساعت طول می‌کشد و با استفاده از یکی از این دو روش انجام می‌شود:
- استخوان از جای دیگری از بدن برداشته شده یا از بانک استخوان تهیه می‌شود. این استخوان به منظور ایجاد یک پل بین استخوان‌های مهره و تحریک رشد استخوان جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ایمپلنت‌های فلزی مانند میله‌ها، قلاب‌ها، سیم‌ها یا پیچ‌ها به استخوان مهره متصل می‌شوند تا در زمان رشد استخوان بین آنها، کنار هم باقی نگه داشته شوند.
برداشتن یک دیسک مشکل‌دار ممکن است شامل برداشتن بخش‌هایی از دیسک و فشار روی عصب باشد. میکرو-دیسکتومی اغلب روش ارجح بوده که نیاز به برش‌های کوچک‌تری داشته و منجر به کاهش زخم و بهبودی سریع‌تر می‌گردد.
چند خطر شایع شامل آسیب عصبی، عفونت، خونریزی و سفتی کمر هستند. خطرات جراحی بستگی به شرایط فرد داشته که باید قبل از عمل با جراح مورد بحث قرار گرفته شود.
نظرات