درمان قطعی دیسک کمر

ابتدا و قبل از اینکه در مورد درمان‌های مربوط به عوارض دیسک کمر صحبت کنم و درمان قطعی دیسک کمر را برای شما شرح دهیم توضیح کوتاهی در مورد دیسک می‌دهیم.  درواقع اینکه برخی از افراد می‌گویند من دارای دیسک کمر هستم و باید درمان شوم جمله اشتباهی است چرا که دیسک بین مهره‌ای در تمامی افراد وجود دارد و درواقع جزئی از ستون فقرات محسوب می‌گردد. حالا این دیسک بین مهره‌ای چیست؟

دیسک بین مهره ای اجزایی از ستون فقرات هستند که به صورت یک بالشتک بین مهره‌ها قرار گرفته و وظیفه آن‌ها جذب فشارهایی است که به ستون مهره‌ها وارد می‌شود. شاید بتوان نقش دیسک در ستون مهره‌ها را به یک کمک فنر تشبیه کرد چراکه همان‌طور که کمک فنر باعث می‌شود تکان‌ها و ضربات شدید در وسیله نقلیه کاهش پیدا کند دیسک‌ها هم همین کار را برای ستون مهره‌های ما انجام می‌دهند.

وقتی یک استرس به ستون مهره‌ها اعمال می‌شود این دیسک‌های بین مهره‌ای (که در وضعیت عادی کروی شکل) هستند که تغییر فرم داده (پهن شده و شکل تخم مرغ در آمده) و از به هم ساییدگی و آسیب به ستون مهره‌ها پیشگیری می‌کنند.
نکته جالب توجه اینجاست که دیسک‌های ستون فقرات در قسمت‌های مختلف ان مانند فقرات پایینی و بالایی شکل مختلفی دارند چراکه درواقع فشار بیشتری را تحمل می‌کنند.

اجزاء دیسک

برای اینکه عارضه دیسک کمر را توضیح دهیم باید بدانید که هر دیسک از دو قسمت تشکیل شده است.

قسمت مرکزی

قسمت مرکزی که همان هسته دیسک نامیده می‌شود. این قسمت که در پزشکی به آن نوکلئوس پالپوزوس اطلاق می‌گردد نرم و آبکی شکل است و میزان مایع ان هم به الیاف کلاژن ان بستگی دارد. این مایع در طول روز و کار و فعالیت روزانه مقدار آن کاهش می‌یابد ولی با استراحت دوباره به حالت اولیه بازمی‌گردند. شاید دلیل اختلاف قد دو سانتی‌متری انسان نیز در طول شبانه‌روز به همین تغییرات طبیعی مایع قسمت مرکزی دیسک مربوط باشد.

قسمت محیطی

این قسمت که خب از نام آن مشخص است احاطه‌کننده قسمت مرکزی دیسک است. این قسمت هم که در پزشکی به نام
 آنولوس فیبروزوس شناخته می‌شود حلقه فیبری است که از جنس غضروف رشته‌ای فیبروکارتیلاژ است. اینکه دیسک چقدر بتواند انعطاف‌پذیر باشد بسته به مقدار مایع قسمت مرکزی ان دارد. سالم بودن قسمت حلقوی دور آن هم در این راستا بی تأثیر نیست. بخش محیطی به نوعی محافظت بخش مرکزی را به عهده دارد و کاهنده فشارهایی است که به قسمت محیطی اعمال می‌گردد.

چه می‌شود که دیسک‌ها آسیب می‌بینند؟

حال که مفهوم دیسک بین مهره ای را متوجه شدید و اجزاء آن را شناختید می‌توانید درک بهتری از آسیب آن داشته باشید. درواقع آسیب این دیسک از جایی شروع می‌گردد که فیبرهای حلقوی بخش محیطی دیسک به هر دلیل توانایی حمایت از بخش مرکزی را ندارند. درنتیجه با یک فشار شدید و یا هر ضربه دیگری به‌راحتی پاره شده و مایع قسمت میانی ان بیرون میزند. به این عارضه در علم پزشکی آنولوس فیبروزوس می‌گویند که درواقع همان فتق دیسک بین مهره‌ای است.

با افزایش سن و کم شدن آب قسمت هسته دیسک ستون مهره‌ها خاصیت ارتجاعی آن‌ها به مرور کاهش‌یافته و آن‌ها را مستعد پارگی و آسیب‌های جدی می‌کند. علاوه بر این با افزایش سن بخش میانی هم انعطاف گذشته را ندارد و می‌تواند فرد با در معرض آسیب‌ها و عوارض کمر و ستون مهره‌ها قرار دهد.

درمان دیسک کمر

نکته مهمی که در درمان قطعی دیسک کمر وجود دارد که این نوع درمان در هر فردی متفاوت است. به‌طورکلی، معمولاً به بیماران توصیه می‌شود قبل از در نظر گرفتن جراحی ستون فقرات برای دیسک فتق، یک دوره مراقبت‌های محافظه‌کارانه (غیر جراحی) را شروع کنند.

به‌طورکلی در برخی از بیماران مبتلابه فتق دیسک کمر اقداماتی پیشگیرانه قبل از جراحی زود هنگام می‌تواند مفید باشد. همچنین برخی از شرایط نسبتاً نادر وجود دارد که نیاز به مداخله جراحی فوری دارند. به‌عنوان‌مثال، سندرم cauda equina که معمولاً با ضعف پیش‌رونده در پاها و / یا اختلال ناگهانی روده یا مثانه مشاهده می‌شود، نیاز به مراقبت‌های پزشکی سریع و جراحی دارد.

اکثر فتق دیسک‌ها به‌خودی‌خود یا با درمان محافظه‌کارانه برطرف می‌شوند که شامل استراحت، داروهای ضدالتهاب بدن و درمان فیزیکی است. برخی افراد دریافتند که بسته‌های یخی یا گرمای مرطوب که در ناحیه آسیب‌دیده اعمال می‌شود، باعث تسکین علامتی درد و اسپاسم عضلات در ناحیه پشت می‌شود. در مواردی که با درمان محافظه‌کارانه بهبود نمی‌یابد، ممکن است تزریق ستون فقرات یا جراحی لازم باشد.  اما از روش های درمان قطعی دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد :

درمان دارویی

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به تسکین درد، التهاب و سفتی کمک می‌کنند و باعث افزایش تحرک و ورزش می‌شوند. NSAID های بدون نسخه معمولی شامل آسپرین، ایبوپروفن (Motrin®، Advil®) و ناپروکسن (ناپروسین، آلوئ®) هستند. ممکن است برای جلوگیری از تحریک معده، ممکن است با غذا میل شود. برای تسکین ناراحتی ناشی از درد شدید یا اسپاسم عضلانی در دوره‌های درمانی اولیه ممکن است داروهای آرامش‌بخش عضلانی و مسکن‌ها تجویز شود.

درمان فیزیوتراپی

شاید بهترین روش درمان دیسک کمر درمان به‌وسیله فیزیوتراپی باشد. هدف از فیزیوتراپی بهبود قدرت هسته، انعطاف‌پذیری و استقامت است تا شما را قادر به انجام فعالیت‌های عادی خود کند. تمریناتی که توسط فیزیوتراپ شما تجویزشده است می‌تواند به کاهش فشار اعصاب و کاهش علائم درد و ضعف نیز کمک کند. برنامه تمرینی اغلب شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری عضلات منقبض و ورزش هوازی – مانند راه رفتن یا استفاده از دوچرخه ثابت – برای ایجاد استقامت و بهبود گردش خون است. تمرین‌های دیگر ممکن است به تقویت عضلات کمر، شکم و پاها کمک کند.

تزریق ستون فقرات

 تزریق داروی شبه کورتیزون به قسمت تحتانی کمر ممکن است به کاهش تورم و التهاب ریشه‌های عصبی کمک کند و باعث افزایش تحرک شود. به این تزریقات اپیدورال یا بلوک عصبی گفته می‌شود.

جراحی

 برای افرادی که به درمان‌های محافظه‌کارانه پاسخ نمی‌دهند که علائم آن‌ها به‌تدریج بدتر می‌شود، یا افرادی که ازنظر عصبی پیشرفت را تجربه می‌کنند، ممکن است عمل جراحی درمان قطعی دیسک کمر باشد . البته به‌ندرت پیش می‌آید که یک فتق دیسک باعث ایجاد عارضه در مثانه یا روده‌ها شود و عمل دفع را تحت تأثیر قرار دهد. و نیاز به جراحی اضطراری دارد. رایج‌ترین گزینه‌های جراحی دیسک کمر شامل میکرودیسکتومی، لامینکتومی یا فروامینوتومی است.

میکرودیسکتومی

 میکرودیسکتومی روشی است که برای از بین بردن قطعات دیسک فتق استفاده می شود، غال با میکروسکوپ تخصصی انجام می‌شود.

لامینکتومی

 قسمتی از استخوان که منحنی است و نخاع (لامینا) را می‌پوشاند و بافتی که باعث فشار به عصب یا نخاع می‌شود، برداشته می‌شود. این روش تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. اقامت در بیمارستان یک تا دو روز است. بهبودی کامل حدود شش هفته طول می‌کشد.

پیشگیری از دیسک کمر

شاید بهترین درمان دیسک کمر این باشد که اصلاً نگذاریم چنین وضعی برای مفاصل ما پیش بیاد؛ اما چگونه؟! همیشه نمی‌توان از دیسک فتق جلوگیری کرد، اما مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر خود استفاده کنید:

• از تکنیک‌های مناسب بلند کردن استفاده کنید. در کمر خم نشوید. زانوها را درحالی‌که پشت خود را صاف نگه دارید خم کنید و از عضلات قوی پای خود استفاده کنید تا بتوانید از بار حمایت کنید.
• وزن سالم خود را حفظ کنید. وزن اضافی فشار کمر را تحت فشار قرار می‌دهد.
• هنگام قدم زدن، نشستن، ایستادن و خوابیدن بهترین پوزیشن را انتخاب کنید. به‌عنوان‌مثال، مستقیماً با شانه‌های پشت، شکم در داخل و قسمت کوچک پشت خود صاف بایستید. با پای خود صاف بر روی زمین بنشینید یا بلند شوید. روی یک تشک محکم بخوابید و روی طرف خود بخوابید، نه شکم خود!
• کشش را اغلب هنگام نشستن به مدت طولانی انجام دهید.
• کفش پاشنه‌بلند نپوشید.
• به‌طور مرتب ورزش کنید تا ماهیچه‌های کمر، پاها و معده را محکم نگه‌دارید. درگیر ورزش منظم هوازی شوید. سعی کنید انعطاف‌پذیری را با تقویت در یک برنامه ورزشی منظم متعادل کنید.
• سیگار نکشید
• وعده‌های غذایی سالم و متعادل بخورید.

تشخیص دیسک کمر

تشخیص دیسک کمر و ارائه بهترین روش درمان دیسک کمر با معاینه دقیق و صحیح امکان‌پذیر است. این کار با معاینه کامل جسمی و تاریخچه پزشکی، ازجمله بررسی علائم شما آغاز می‌شود. او ممکن است یک آزمایش عصبی را انجام دهد تا رفلکس‌های عضلانی، احساس و قدرت عضلات شما را آزمایش کند.

پزشک متخصص ممکن است از آزمایشات تشخیصی دیگری برای تأیید تشخیص و ارزیابی بهتر محل و میزان فتق استفاده کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اشعه ایکس – اشعه ایکس برای تولید تصاویر از بدن از دوزهای کمی از اشعه استفاده می‌کند. اشعه ایکس ستون فقرات ممکن است برای رد سایر علل درد کمر یا گردن انجام شود.

MRI یا سی تی اسکن – تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌توانند باریک شدن کانال نخاعی ناشی از فتق را نشان دهند.

میلوگرام – این تزریق رنگ به کانال نخاعی است که به دنبال آن یک اسکن سی تی اسکن انجام می‌شود. میلوگرام می تواند به مشخص کردن اندازه و محل فتق کمک کند.

EMG – الکترومیلوگرام (EMG) شامل قرار دادن سوزن‌های کوچک در عضلات مختلف و اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی است. پاسخ عضله که نشان‌دهنده میزان فعالیت عصبی است، اندازه‌گیری می‌شود. EMG می‌تواند در تعیین اینکه کدام ریشه عصبی یا ریشه تحت تأثیر فتق دیسک قرار می‌گیرند، کمک کند.