سندروم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دست است که باعث ایجاد درد، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست می‌گردد. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که عصب میانی مچ دست یا تونل کارپال، تنگ شود. سندروم تونل کارپال در مراحل اولیه به راحتی و با انجام راهکارهای درمانی ساده بهبود می‌یابد، اما در صورتی که پیشرفت کند، برای درمان نیاز به عمل جراحی دارد. در ادامه این بخش به معرفی سندروم تونل کارپال پرداخته و در مورد راه‌های درمانی آن اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
تونل کارپال چیست؟
عصب میانی یکی از مهم‌ترین اعصاب دست است که از گردن شروع شده و پس از عبور از بازو و ساعد، به مچ دست می‌رسد. این عصب در قسمت مچ از میان تونل کارپال عبور می‌کند و در نهایت با گذر از کف دست، حس را به انگشتان می‌رساند و عضلات اطراف انگشتان را نیز کنترل می‌کند. علاوه بر عصب میانی، تاندون‌هایی نیز از میان تونل کارپال عبور می‌کنند که به آن‌ها تاندون‌های فلکسور گفته می‌شود. تاندون‌های فلکسور وظیفه خم کردن انگشتان را بر عهده دارند.
در واقع می‌توان گفت، تونل کارپال وظیفه محافظت از تاندون‌های فلکسور و عصب میانی را بر عهده دارد. این تونل از یک بافت هم‌بند بسیار محکم تشکیل شده است. از این رو، دارای فضایی بسیار سخت بوده و امکان کشش و افزایش حجم را ندارد. بنابراین، تنگ شدن تونل باعث فشار به عصب میانی شده و درد، احساس ضعف، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست را به دنبال دارد.
علل ایجاد سندروم تونل کارپال
بر اساس تحقیقات انجام شده، افرادی که کار زیادی از دست خود می‌کشند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سندروم تونل کارپال قرار دارد. علاوه بر این، این بیماری در زنان رایج‌تر است و اغلب افراد مسن را درگیر می‌کند. ابتلا به سندروم تونل کارپال دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:
استفاده زیاد از دست: افرادی که به مدت طولانی و به صورت مداوم با مچ دست خود کار می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سندروم تونل کارپال قرار دارند. تکرار حرکات دست به اعصاب فشار وارد کرده و باعث ایجاد تورم و درد می‌گردد.
وراثت: وراثت را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به سندروم تونل کارپال دانست. تحقیقات نشان داده است که برخی از افراد از همان ابتدا تونل کارپالی کوچک‌تر از اندازه معمول دارند که این مسئله باعث کاهش فضای عصب میانی و ابتلا به بیماری سندروم تونل کارپال می‌گردد.
بارداری: تغییرات هورمونی یکی از مواردی است که مادران در دوران بارداری با آن مواجه هستند. این تغییرات باعث تورم تونل کارپال و در نهایت کاهش فضای عصب میانی می‌شود.
بیماری‌های دیگر: بیماری‌هایی چون کم‌کاری تیروئید، روماتیسم مفصلی و دیابت، از جمله بیماری‌هایی هستند که ممکن است باعث ایجاد سندروم تونل کارپال شوند.
علائم سندروم تونل کارپال
سندروم تونل کارپال دارای علائم و نشانه‌هایی می‌باشد که عبارتند از:
- احساس درد، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان که از دو انگشت شست و اشاره شروع می‌شود و در نهایت به سبابه و انگشت حلقه می‌رسد.
- احساس درد یا سوزن سوزن شدن که از ساعد شروع می‌شود و آرام آرام به سمت شانه حرکت می‌کند.
- فرد مبتلا به سندروم تونل کارپال در نوک انگشتان خود احساس ضعف دارد تا جایی که برای بستن دکمه‌های لباس خود نیز با مشکل مواجه می‌گردد.
- احساس ضعف و سستی در دست به طوری که فرد در نگه داشتن اجسام ناتوان شده و باعث افتادن آن‌ها می‌شود.
علائم عنوان شده در ابتدا همیشگی نیستند و گاه به گاه بروز پیدا می‌کنند. با پیشرفت بیماری، وضعیت بدتر شده و نشانه‌های بیماری واضح‌تر می‌شوند یا دفعات بیشتری اتفاق می‌افتند. نکته‌ای که در مورد سندروم تونل کارپال وجود دارد این است که علائم بیماری بیشتر در شب خود را نشان می‌دهند. خصوصا افرادی که عادت دارند مچ دست خود را در هنگام خواب خم کنند، با درد شدیدی مواجه می‌شوند که گاها باعث بیدار شدن آن‌ها از خواب می‌شود.
روش‌های درمانی
زمانی که بیمار با علائم بالا مواجه می‌شود، برای تسکین درد خود به پزشک مراجعه می‌کند. پزشک برای تشخیص نوع بیماری معاینات و آزمایشات مختلفی را بر روی بیمار انجام می‌دهد. آزمایش‌های الکتروفیزیولوژی، هدایت عصب (NCV)، الکترومیوگرام (EMG)، سونوگرافی، تصویربرداری اشعه ایکس و ام آر آی، از جمله مواردی است که پزشک برای تشخیص سندروم تونل کارپال از آن‌ها کمک می‌گیرد.
پزشک، پس از تشخیص بیماری و بررسی آزمایشات، وضعیت بیمار را ارزیابی کرده و با توجه به پیشرفت بیماری، درمان لازم را برای او لحاظ می‌کند. سندروم تونل کارپال به تدریج پیشرفت می‌کند و در صورتی که در مراحل اولیه باشد، با روش‌هایی ساده و غیر جراحی درمان می‌گردد. در واقع، پزشک سعی می‌کند با استفاده از بریس، انجام تمرینات و ورزش‌های خاص، تغییر در فعالیت‌های بیمار و … میزان پیشرفت بیماری را کاهش داده یا آن را به طور کامل متوقف کند. در صورتی که بیماری در مراحل پیشرفته باشد، پزشک چاره‌ای جز عمل جراحی ندارد.
جراحی سندروم تونل کارپال
در صورتی که درمان‌های غیر جراحی تاثیری نداشته باشد و بیمار هم‌چنان با علائمی چون درد و بی‌حسی مواجه باشد، پزشک عمل جراحی را به او پیشنهاد می‌دهد. هدف از انجام عمل جراحی، برداشتن فشار از روی عصب میانی است که به آن ” آزادسازی تونل کارپ” گفته می‌شود. آزادسازی تونل کارپ به دو روش انجام می‌شود:
روش اول: در این روش جراح یک برش کوچک بر روی کف دست ایجاد می‌کند تا از طریق آن بتواند به بخش‌های داخلی دست، دسترسی پیدا کند. در این روش دو بخش لیگامان عرضی کارپال از هم جدا می‌شوند تا حجم تونل افزایش یافته و فشار از روی عصب برداشته شود.
روش آندوسکوپی: در این روش، جراح از یک دستگاه کوچک با نام آندوسکوپ برای مشاهده اجزای داخلی دست و آزادسازی تونل کارپ استفاده می‌کند. دستگاه آندوسکوپ دارای یک دوربین و منبع نوری است که از طریق یک برش بسیار کوچک بر روی پوست وارد بدن می‌شود.
مراقبت‌های پس از جراحی سندروم تونل کارپال
جراحی سندروم تونل کارپال نیز مانند دیگر جراحی‌ها نیاز به مراقبت‌هایی دارند که عبارتند از:
- جراح بلافاصله پس از عمل از بیمار می‌خواهد تا دست خود را بالاتر از قلب نگه دارد و انگشتان خود را حرکت دهد. در واقع با این کار مانع از سفت شدن انگشتان می‌گردد.
- درد در ناحیه کف دست از جمله عوارض بعد از جراحی سندروم تونل کارپال است که ممکن است تا چند هفته پس از عمل نیز ادامه داشته باشد.
- ضعف و ناتوانی در برداشتن اجسام معمولا ۲ تا ۳ ماه پس از عمل ادامه دارد، اما در برخی شرایط بین ۶ تا ۱۲ ماه نیز طول می‌کشد.
- بیمار تا چند هفته پس از عمل باید از بریس یا اسپلینت برای مچ دست استفاده کند.
- انجام فعالیت‌های سبک و کارهایی چون بلند کردن اجسام، رانندگی، فعالیت‌های شخصی و … چند روز پس از عمل مشکلی ندارد.
- ورم مفاصل، التهاب تاندون، ضعف و درد تا ۲ ماه پس از عمل طبیعی است و به تدریج بهبود می‌یابد. در صورتی که این زمان طولانی شود، پزشک فیزیوتراپی را برای درمان سریع‌تر پیشنهاد می‌دهد.
نظرات
سپاس فراوان بابت محتوای مفیدتان.