اکسیپیتال نورالژی (Occipital neuralgia) نوع نادری از سردرد مزمن است. درد از ناحیه اکسیپیتال (پس‌سری) نشأت می‌گیرد و از طریق عصب‌های اکسیپیتال منتشر می‌شود. عصب‌های اکسی پیتال از بالای نخاع تا جمجمه کشیده شده‌اند. نورالژی اکسیپیتال، برخلاف بقیه سردردها یا میگرن‌ها به سرعت، حتی با لمس کردن ساده‌ای مانند شانه زدن مو شروع می‌شود. شدیدترین بخش حمله درد تیز و شدید کوتاهی است که فقط چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. درد میگرن که آن هم شدید است، طولانی‌تر از درد نورالژی اکسی پیتال است.
از هر ۱۰۰ هزار نفر ۳ نفر مبتلا به سردرد پشت سر می‌شوند
سردرد یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها است. سردردهای دردناک میگرن، سردرد خوشه‌ای و دیگر انواع سردرد دلیل اصلی مراجعه به پزشک یا اورژانس است. سردرد بیماری شایعی است، اما اکسی پیتال نورالژیا نوع ویژه و نادری از سردرد است که هر ساله از هر صدهزار نفر، دو یا سه نفر به آن مبتلا می‌شود.
با وجود اینکه این نوع سردرد، در میان افراد به اندازه سایر انواع سردردها شایع نیست ولی در صورت بروز، دردناک است و نیاز به درمان دارد. اگر دچار سردردهای پشت سر می‌شوید که به راحتی تحریک می‌شوند، بهتر است حتما با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت نمایید.
علت نورالژی اکسی پیتال چیست؟
عارضه‌ها و شرایط متفاوتی عصب‌های اکسی پیتال را تحریک می‌کند و به نورالژی اکسی پیتال دامن می‌زند که در ادامه شایع‌ترین آنها را توضیح می‌دهیم:
آسیب دیدگی
صدمه دیدن ناحیه گردن، مانند رگ به رگ شدن گردن در اثر تصادف یا آسیب دیدگی‌های دیگر، به عصب‌های اکسیپیتال آسیب می‌زند و به عارضه اکسیپیتال نورالژیا دامن می‌زند.
مشکلات عضلانی
گرفتگی عضلات گردن و پشت سر، تحت فشار قرار گرفتن یا گیرافتادگی عصب‌های اکسیپیتال را به دنبال دارد و منجر به سردرد اکسیپیتال می‌شود.
ناراحتی‌های کمر و پشت بدن
مشکلات ستون فقرات، مانند آرتریت، ساییدگی دیسک (دژنراتیو) یا اسپوندیلوز و تومور باعث فشار آمدن به عصب‌های اکسیپیتال می‌شود.
علل دیگر
عارضه‌های زیر نیز می‌تواند علت نورالژی اکسیپیتال باشد:
- دیابت
- نقرس
- عفونت سیستمی
در بسیاری از موارد یک علت مشخص برای آسیب دیدن یا تحریک عصب‌های اکسیپیتال پس‌سری وجود دارد.
علائم اصلی سردردهای پس سری عصب اکسیپیتال
درد اکثر بیماران فقط در یک طرف سر حس می‌شود. درد معمولاً از محل اتصال جمجمه به گردن رو به بالا در پشت سر و کنار یا پشت چشم‌ها منتشر می‌شود. بسیاری از بیماران از درد جمجمه، به ویژه در نقطه اتصال عصب‌های اکسی پیتال نیز شکایت دارند.
- بیمار از درد و حساسیت شدید رنج می‌برد.
- نور چشم‌ها را تحریک می‌کند.
اکسیپیتال نورالژیا حملات رفت و برگشتی درد است که چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. برخی بیماران از درد مداوم بین دو حمله درد شدید شکایت دارد. حرکت‌های کوچک زیر می‌تواند محرک درد نورالژی اکسیپیتال باشد:
- چرخاندن سر به پهلو
- گذاشتن سر روی بالش
- شستن یا شانه زدن موها
درد پشت سر آن‌قدر شدید است که بیمار آن را با میگرن یا سردرد خوشه‌ای اشتباه می‌گیرد، اما درد نورالژی اکسیپیتال کاملاً با میگرن و سردرد خوشه‌ای متفاوت است و به درمان متفاوتی نیز نیاز دارد.
سردرد پشت سر و گردن چه تفاوتی با انواع دیگر سردردها دارد؟
سردرد ناشی از نورالژی اکسیپیتال بسیار شدید است و با درد تیرکشنده، تیز و خنجری شروع می‌شود، خوشبختانه اکثر بیماران به درمان واکنش مناسبی نشان می‌دهند و بهبود می‌یابند. نورالژی اکسیپیتال از دو نظر با سردردهای دیگر تفاوت دارد:
- علت درد
- محل بروز درد
بقیه سردردها علل عمومی‌تری دارند که از عفونت سینوس تا فشار خون بالا، مصرف دارو و محرک‌های گوناگون متغیر است.
اما سردرد پس‌سری فقط زمانی بروز می‌یابد که عصب‌های اکسی پیتال تحریک شود یا آسیب ببیند. این عصب‌ها در مهره‌های دوم و سوم گردن قرار دارند. درد اکسیپیتال نورالژی فقط در ناحیه‌های مربوط به عصب‌های اکسیپیتال سوم بزرگتر و کوچکتر حس می‌شود. دو عصب اکسیپیتال، واقع در دو طرف سر از ستون فقرات تا جمجمه کشیده شده است و امکان بروز حساسیت در هر نقطه‌ای از این مسیر وجود دارد.
تشخیص
پزشک نورالژی اکسیپیتال را پس از بررسی پرونده پزشکی بیمار و انجام معاینه بالینی تشخیص می‌دهد. این عارضه باعث درد و حساسیت شدید در امتداد عصب‌های پس سری می‌شود. بنابراین پزشک این ناحیه‌ها را حین معاینه فشار می‌دهد تا ببیند که آیا فشار باعث بروز درد می‌شود یا خیر. تشخیص نورالژی اکسیپیتال همواره آسان نیست، چون این عارضه از بسیاری جهات به انواع دیگر سردرد شباهت دارد. پزشک دستور انجام آزمایش‌های لازم را پس از معاینه اولیه می‌دهد. یکی از روش‌های تشخیص اکسیپیتال نورالژی به تسکین درد نیز کمک می‌کند. اگر بلوک عصبی تزریق شده بین مهره‌های C2 و C3، علائم را تسکین دهد، می‌توان نتیجه گرفت که سردرد نورالژیا علت سردرد است.
درمان نورالژی اکسیپیتال: خانگی، دارویی و جراحی
این نوع از سردرد مانند سایر سردرد ها هم به روش‌های غیر دارویی و طبیعی و هم با متدهای پزشکی قابل درمان است. این روش های متعدد درمانی عبارت اند از:
اصلاح تغذیه
اگر در جستجوی راهی برای درمان اکسیپیتال نورالژی یا هر نوع عارضه درد مزمن هستید، فرایند درمان را همواره باید از رژیم غذایی خود شروع کنید. اصلاح تغذیه، به ویژه دریافت ویتامین‌های B توانایی التیام‌بخشی بدن را تقویت می‌کند و به این ترتیب درد پس‌سری مربوط به نورالژیا اکسیپیتال را تسکین می‌دهد. ویتامین B12 به ترمیم عصبی و رشد سیستم عصبی کمک می‌کند، بنابراین مکمل ویتامین B12 برای بعضی از بیماران تجویز می‌شود. مصرف مقدار زیادی از اسیدهای چرب مانند روغن ماهی یا روغن تخم کتان به کاهش التهاب پیرامون عصب‌ها کمک می‌کند. توصیه‌های تغذیه‌ای زیر نیز به تسکین درد کمک می‌کند:
- آب کافی بنوشید.
- حتی‌الامکان غذاهای تازه و غیرفرآوری شده میل کنید.
- مصرف شکر را کاهش دهید.
- منیزیم بیشتری را در برنامه غذایی خود بگنجانید یا مکمل منیزیم مصرف کنید.
روش‌های آرام‌سازی را در خانه امتحان کنید
به بیان ساده، استرس درد را افزایش می‌دهد. بنابراین درمان موارد خفیف اکسی پیتال نورالژی را با کاهش تنش و استرس بدن شروع کنید. استراحت کردن در یک اتاق ساکت یا گذاشتن کمپرس گرم روی عضلات دردناک و گرفته گردن را امتحان کنید. این روش‌های ساده این نوع سردرد را مداوا نمی‌کند، اما کمک می‌کند تا درد آرام شود و بتوانید فعالیت‌های روزمره را انجام دهید.
ماساژ
اگر تکنیک‌های ساده آرام‌سازی تاثیری بر تسکین درد نداشت، یک گام جلوتر بروید و ماساژ را امتحان کنید. ماساژ با کاهش دادن تنش، درد را آرام می‌کند. برای ماساژدرمانی می‌توانید:
- از همسرتان بخواهید که ماساژ را انجام دهد.
- خودتان فک و گردن را ماساژ دهید.
- برای ماساژ به متخصص مراجعه کنید.
بررسی وضعیت خوابیدن
کم خوابیدن مترادف با تحمل درد شدید است. کیفیت و کمیت خواب تاثیر بسزایی در تجربه درد در طول روز دارد و حتی خواب شب بعد را نیز مختل می‌کند. چرخه اختلال خواب مشکل بزرگی است که شکستن آن نیاز به تلاش زیادی دارد. سردرد گاهی پی‌آمد تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های اکسی پیتال است و با اصلاح وضعیت بدن هنگام خواب می‌توان درد را کاهش داد. گردن را کج نگذارید، چون این کار باعث انقباض و سفتی عضلات سر و گردن می‌شود و به عصب‌های اکسی پیتال فشار می‌آورد. حتماً از یک بالش مناسب استفاده کنید که هم از گردن حمایت کند و هم سر را بالاتر از گردن قرار ندهد.
یوگا
یوگا روش موثری برای تسکین درد ناشی از عصب اکسیپیتال است. یوگا با قدمتی چندصد ساله خاصیت التیام‌بخشی و ترمیمی دارد. سه حرکت یوگا برای درمان درد عصب پس‌سری توصیه می‌شود:
- کشش عضلات زیر اکسی پیتال گردن
- چرخش گردن
- کشش و خم کردن گردن
تمرین‌های تقویت کننده عضلات اکسیپیتال
منقبض کردن چانه یکی از تمرین‌های ساده برای تقویت عضلات پس‌سر است که از گردن درد جلوگیری می‌کند و می‌توان آن را بارها طی روز حین کار کردن انجام داد. اگر این حرکت را به طور مرتب انجام دهید، وضعیت اندامی نیز بهبود می‌یابد. برای انجام این حرکت به روش زیر عمل کنید:
- صاف بنشینید و ستون فقرات را صاف نگه دارید.
- نوک انگشتان را جلوی چانه بگذارید، دهان را ببندید.
- همان طور که گردن را صاف نگه داشته‌اید، نفس را بیرون بدهید و چانه را به آرامی به عقب فشار دهید.
- بگذارید سر تحت این فشار عقب برود و کشش عضلات پس‌سری را در پایه جمجمه حس کنید.
- غبغب درآوردن را باید در این وضعیت حس کنید.
- اگر عضلات پشت گردن بسیار خشک باشد، کششی بیشتر از آستانه درد را به عضلات گردن وارد نکنید.
طب سوزنی
طب سوزنی درمانی با حداقل تهاجم است که در آن سوزن‌های کوچکی در نقاط خاصی از بدن فرو برده می‌شود تا درد آرام شود. متخصص این سوزن‌ها را در نقاط خاص طب سوزنی، در محل درد یا نقاط دور مرتبط با درد فرو می‌کند. طب سوزنی باعث آزاد شدن اندورفین، هورمون تسکین دهنده طبیعی بدن می‌شود و به این ترتیب درد را برطرف می‌کند. طب سوزنی یک درمان مکمل موثر در کنار بقیه درمان‌ها محسوب می‌شود.
طب فیزیکی
طب فیزیکی که با تمرکز بر ماساژ یا هم‌ترازی و منظم کردن عضلات انجام می‌شود، یکی از بهترین درمان‌های غیرجراحی اکسی پیتال نورالژی است. به علاوه طب فیزیکی بدون عوارض جانبی یا همراه با عوارض جانبی انگشت‌شمار است و به همین دلیل می‌توان آن را با موفقیت در کنار درمان‌های دیگر انجام داد.
درمان با داروهای شیمیایی
این عارضه معمولاً به دارو واکنش نشان نمی‌دهد. با این حال اگر بیمار دچار دردهای میگرنی مربوط به عصب اکسیپیتال باشد، در کنار روش‌های محافظه‌کارانه، دارو نیز تجویز می‌شود. معمولاً داروهای زیر برای درمان سردرد ناشی از اکسیپیتال نورالژی تجویز می‌شود:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- ضدافسردگی‌ها
- داروهای ضدتشنج
- شل کننده‌های عضلانی
بسیاری از بیماران حین انجام درمان‌های دیگر، دارو نیز مصرف می‌کنند. البته این رویکرد چندان برای مدیریت درد متداول نیست. اگر مصرف دارو یا دیگر درمان‌های خانگی درد را تسکین ندهد، باید درمان‌های مکمل و مداخله‌ای درد مزمن امتحان شود.
بلوک عصب
بلوک عصب که هم کاربرد تشخیصی و هم کاربرد درمانی دارد، به پیشگیری از سردرد پس‌سری نیز کمک می‌کند.
رادیوفرکوئنسی پالسی برای اکسیپیتال نورالژی
رادیوفرکانسی پالسی با هدف تحریک عصب‌های پس‌سری انجام می‌شود تا از ارسال سیگنال‌های درد جلوگیری شود. هرچند رادیوفرکانسی تهاجمی‌تر از ماساژ و درمان دارویی است، بااین حال به عصب‌ها یا بافت‌های مجاور آسیب نمی‌زند.
جراحی
جراحی دکمپرشن microvascular برای درمان موارد بسیار دردناک و سخت اکسیپیتال نورالژی انجام می‌شود. جراح فشار روی عصب‌ها را با کنار زدن رگ‌ها کاهش می‌دهد.
پیشگیری
مصرف داروهای ضدصرع و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای از شروع حملات سردرد اکسیپیتال در برخی بیماران جلوگیری می‌کند.
نظرات
من هم چندوقتی هست که مبتلابه این سردردشدم ومتاسفانه چندروزی هست که سرگیجه هم به آن اضافه شده است البته،همیشگی نیست اماگاهی اوغات حالت تهوع دارم،دکترهم نرفتم،چون پولشوندارم.