دیسککتومی یک گزینه جراحی است که در صورت فتق دیسک استفاده می‌شود. این رویکرد شامل برداشتن بخش‌های کم و بیش از دیسک بین مهره‌ای آسیب دیده است. دیسککتومی به طور کلی زمانی استفاده می‌شود که بیماران نسبت به درمان‌های محافظه کارانه (داروها و یا فیزیوتراپی) مقاوم باشند یا زمانی که بیماران علائم شدیدتر (کمر درد، از دست دادن حس، مشکل در راه رفتن و غیره) را تجربه می‌کنند. از نقطه نظر عملی، جراح تحت بیهوشی عمومی اقدام به برداشتن قطعه دیسک فتق شده با استفاده از تکنیک‌های کم و بیش تهاجمی می‌کند تا به بیمار امکان بهبود عملکرد سریع را بدهد. در صورتی که برداشتن بخش بزرگی از هسته پالپوزوس ضروری شود، دیسککتومی با قرار دادن یک پروتز (یا یک فاصله ساز ساخته شده از استخوان مصنوعی یا اتولوگ) بین دو مهره درگیر همراه است.
فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک یک بیماری نسبتاً شایع ستون فقرات است که می‌تواند افراد جوان را نیز درگیر کند. بیشترین گروه سنی مبتلا بین ۳۰ تا ۵۰ سال است. هسته پالپوزوس از بافت اسفنجی تشکیل شده است، در مرکز دیسک بین مهره‌ای قرار دارد و توسط یک پوشش غضروفی (حلقه فیبری) در جای خود نگه داشته می‌شود. همچنین دیسک بین مهره‌ای را به دو مهره خود متصل نگه می‌دارد.
حلقه فیبری می‌تواند تحت فشار الاستیک هسته پالپوزوس (فتق حاوی فتق) تغییر شکل داده یا بشکند و باعث فرار همان هسته (فتق خارج شده) و حمله به فضای نامربوط در کانال مهره شود (مهاجرت فتق). در این موارد، هسته پالپوزوس با ریشه‌های عصبی تماس پیدا می‌کند و آن‌ها را از نظر فیزیکی و شیمیایی تحریک می‌کند. این علائم معمولاً با فتق دیسک همراه است.
علت فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک نتیجه فشارهای خاصی است که حلقه فیبری قرار داده شده برای محافظت از هسته پالپوس را فرسوده می‌کند. گاهی اوقات، دیسک‌های بین مهره‌ای به دلیل مشاغل سخت یا ضربه‌های شدید، که ستون فقرات در طول فعالیت ورزشی، بدنبال وزنه‌برداری یا عادت به موقعیت‌های نادرست متحمل می‌شوند، از حد کشسانی فراتر می‌روند. این اختلال همچنین ممکن است پیامد مستقیم پدیده‌های زوال مرتبط با پیری ساختارهای استخوانی ستون فقرات باشد. فتق دیسک عمدتاً بخش‌های گردنی، پشتی و لومبوساکرال ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه‌ها فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک می‌تواند بسیار ناتوان کننده باشد. هسته پالپوزوس یک دیسک بین مهره‌ای که از حلقه فیبری خارج می‌شود می‌تواند ریشه‌های عصبی را که از کانال مهره خارج می‌شوند فشرده کند و باعث درد بسیار شدید شود که می‌تواند حرکات طبیعی را نیز محدود کند. این علائم می‌تواند گردن یا پشت را تحت تاثیر قرار دهد یا می‌تواند به بازوها یا پاها گسترش یابد. در مرحله اولیه که با علائم تحریک ساختارهای عصبی مشخص می‌شود، نقایص حسی و حرکتی وجود دارد. بنابراین، بی حسی یا ضعف، مشکلات حرکتی، از دست دادن قدرت عضلانی، بی حسی و گزگز در اندام‌ها ممکن است رخ دهد.
تشخیص و درمان فتق دیسک
علاوه بر معاینه پزشکی، عکسبرداری با اشعه ایکس و ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن از ستون فقرات مورد نیاز است. در بیشتر موارد، درمان محافظه کارانه (استراحت، فیزیوتراپی و دارودرمانی) کافی است. با این حال، اگر فتق باعث اختلالات عصبی و حرکتی شدید فزاینده‌ای شود و عملکرد فعالیت‌های روزانه را به خطر بیندازد، ممکن است جراحی تجویز شود.
دیسککتومی چیست؟
دیسککتومی یک روش جراحی است که برای برداشتن قسمت آسیب دیده دیسک بین مهره‌ای تحت تاثیر فتق دیسک استفاده می‌شود، دیسککتومی زمانی استفاده می‌شود که کاهش قابل توجهی از قدرت وجود داشته باشد یا با وجود مصرف دارو و فیزیوتراپی، درد افزایش یابد.
دیسککتومی چگونه انجام می‌شود؟
دو روش متداول مداخله در صورت فتق دیسک، میکرودیسککتومی سنتی و میکرودیسککتومی آندوسکوپی وجود دارد. در ادامه به بررسی انجام روش‌های آن‌ها پرداخته‌ام.
میکرودیسککتومی سنتی
میکرودیسککتومی یک تکنیک از راه پوست است که نتایج خوبی را تضمین می‌کند. در عمل، عبارت است از برداشتن مواد فتق و دیسکی که از آن خارج می‌شود. این تکنیک کاملاً مشابه دیسککتومی است.
میکرودیسککتومی آندوسکوپی
در این روش از آندوسکوپ استفاده می‌شود، ابزاری متشکل از یک لوله انعطاف‌پذیر بسیار کوچک، که توسط یک سری فیبرهای نوری بسیار نازک تشکیل شده است که به یک میکرودوربین متصل هستند. پس از ایجاد برش چند میلی‌متری، آندوسکوپ با نفوذ جانبی دیسک به ناحیه مورد درمان وارد می‌شود. دقیقاً از طریق این ابزارهای کوچک است که جراح فتق را برمی‌دارد. هر دوی این روش‌ها تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام می‌شود.
سایر تکنیک‌های دیسککتومی
سایر تکنیک‌های دیسککتومی موجود عبارتند از:
دیسککتومی با لیزر
در این روش از پرتو لیزری استفاده می‌شود که مستقیماً به هسته دیسک اعمال می‌شود که فتق را از طریق کانول‌های مخصوص خارج می‌کند. این روش را می‌توان تحت کنترل رادیولوژیک و از طریق روش پوستی انجام داد. این روش ممکن است درمان فتق دیسک لومبوساکرال را سخت کند.
کوبلاسیون دیسک
این روش نه چندان تهاجمی شامل وارد کردن سوزنی به فضای دیسک، تحت کنترل رادیولوژیکی، است که یک الکترود روی آن اعمال می‌شود. از طریق انتقال انرژی با فرکانس بالا (فرکانس رادیویی) قادر است بخشی از هسته پالپوس را از بین ببرد. در نتیجه، دیسک کوچک شونده دیگر اعصاب را فشرده نمی‌کند، بنابراین درد ناپدید می‌شود و تحرک بهبود می‌یابد. این نوع درمان در مراحل اولیه فتق اندیکاسیون (الویت) دارد.
چه زمانی از دیسککتومی استفاده می‌شود؟
دیسککتومی عموماً در صورتی انجام می‌شود که فتق دیسک نخاع یا ریشه‌های عصبی را تحت فشار قرار دهد. هدف از دیسککتومی نیز محدود کردن شروع عود علائم تا حد امکان است، بنابراین شامل تمیز کردن کامل دیسک مهره‌ای است که فتق از آن منشاء گرفته است. پزشک ممکن است دیسککتومی را در موارد زیر توصیه کند:
- بیمار در راه رفتن یا ایستادن به دلیل ضعف عضلانی مشکل دارد.
- درمان محافظه کارانه، مانند دارو درمانی یا فیزیوتراپی، پس از شش هفته علائم را بهبود نمی‌بخشد.
- قطعه‌ای از هسته پالپوزوس از دیسک بین مهره‌ای بیرون زده و عصب کانال نخاعی را فشرده می‌کند.
- دردی که از باسن به پاها، بازوها یا قفسه سینه سرایت می‌کند، خیلی شدید است که نمی‌توان آن را تحمل کرد.
خطرات عمل جراحی دیسککتومی چیست؟
دیسککتومی روشی با خطر عوارض متوسط در نظر گرفته می‌شود. خطرات احتمالی جراحی عبارتند از:
- خونریزی
- عفونت
- نشت CSF
- آسیب به یکی از اعصاب یا نخاع
- آسیب به عروق خونی در داخل و اطراف ستون فقرات.
دیسککتومی علائم فتق دیسک را در اکثر افرادی که علائم واضح فشرده سازی عصب نخاعی و همچنین درد تشدید کننده دارند، کاهش می‌دهد.
نظرات