سندرم تونل کارپال یک بیماری شایع است که باعث درد (بیحسی و ضعف) در مچ دست و دستان می‌شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که فشار بر عصبی که عصب میانی نامیده می‌شود افزایش یابد. این عصب مربوط به انگشت شصت، انگشت اشاره و انگشت میانی و نیمی از انگشت حلقه می‌شود. انگشت کوچک معمولاً به این عارضه دچار نمی‌شود. عصب میانی باعث قدرت یافتن برخی عضلات انتهای انگشت شصت نیز می‌شود.
سندرم تونل کارپال، شایع میان زنان
زنان و افرادی که بین ۳۰ تا ۶۰ سال سن دارند بیشتر دچار سندرم تونل کارپال می‌شوند. هدف از اقدامات درمانی اولیه، کاهش و مدیریت علائم بدون نیاز به انجام عمل جراحی می‌شود اما اگر درمان موفقیت‌آمیز نبود باید عمل جراحی به نام آزادسازی تونل کارپال انجام شود؛ بنابراین مراجعه به موقع به پزشک و انتخاب بهترین روش درمانی، تأثیر زیادی در روند بهبود بیماری دارد به طوری که نیاز بیمار به جراحی را رفع می‌کند.
تونل کارپال چیست؟
تونل کارپال یک کانال باریک در مچ دست است. کف و کناره‌های تونل با استخوان‌های نیم دایره‌ای به نام استخوان‌های کارپال احاطه شده‌اند. یک بافت قوی به نام رباط بالای تونل کارپال فرار گرفته است. عصب میانی و تاندون‌ها از این مسیر باریک عبور می‌کنند (تاندون‌ها ساختاری شبیه به طناب دارند که عضلات ساعد را به استخوان‌های دست متصل می‌کنند). تاندون‌ها باعث خم و راست شدن انگشتان دست و شصت می‌شوند.
علت بروز بیماری سندروم تونل کارپال
هر بیماری که باعث ایجاد تورم غشا یا قسمت‌های دیگر تونل کارپال شود می‌تواند منجر به سندرم تونل کارپال شود. زمانی که بافت‌های تونل کارپال متورم شوند، فشار داخل تونل کارپال افزایش می‌یابد. این باعث می‌شود که عصب میانی فشرده شود که به آن گرفتگی عصب نیز گفته می‌شود.
عواملی که احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- زن بودن
- چاق بودن یا اضافه وزن داشتن
- بارداری و یائسگی (مایع احتباس شده ممکن است باعث افزایش فشار در تونل کارپال شود.)
- ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند روماتیسم مفصلی، دیابت و کم‌کاری تیروئید
- آسیب‌دیدگی مچ دست مانند شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها
- سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم تونل کارپال
احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال با انجام برخی فعالیت‌ها و فعالیت‌های شغلی که در آنها مچ دست به طور مکرر خم و راست می‌شوند به خصوص در کارهایی که نیاز به نیروی چنگ زدن یا قاپ زدن دارد بیشتر است. لرزش منتقل شده به دست نیز احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد. با این وجود هنوز هیچ مدرک قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که اثبات کند بین استفاده از کیبورد و کامپیوتر با ابتلا به سندرم تونل کارپال ارتباطی وجود دارد. در بیشتر موارد، علت ابتلا به این عارضه هنوز نامشخص (ایدیوپاتیک) است.
نشانه‌ها و علائم سندرم تونل مچ دست (چسبندگی عصب)
معمولاً علائم ابتلا به سندرم تونل کارپال به طور تدریجی ایجاد شده و ممکن است در یک یا هر دو دست دیده شوند. شایع‌ترین علائم ابتلا به این بیماری بیحسی و احساس گزگز در دست و انگشتان دست است. برخی از علائم ابتلا به سندروم تونل کارپال عبارتند از:
- سوزش، خارش، احساس سوزن سوزنی شدن دست و انگشتان دست
- گرفتگی دست به خصوص در هنگام صبح
- احساس تورم در انگشتان دست حتی اگر تورم انگشتان مشهود نباشد
- بیمار شدن عضلات دست که ممکن است در موارد ابتلا به نوع مزمن این عارضه اتفاق بیفتد
- درد در دست و انگشتان دست. درد ممکن است منقطع یا مستمر باشد، در هنگام شب تشدید شود، با افزایش استفاده از دست افزایش یابد یا از دست به سمت ساعد و شانه‌ها کشیده شود.
عوارض سندروم کانال کارپال چیست؟
عوارض ناشی از ابتلا به سندرم تونل کارپال نادر هستند که می‌تواند شامل آرتروفی و ضعف عضلانی در انتهای انگشت شصت و در کف دست شود. اگر این بیماری به موقع تحت درمان قرار نگیرد ممکن است عوارض آن تا پایان عمر باقی بمانند. ابتلا به سندرم تونل کارپال می‌توان چالاکی انگشتان مبتلا را از بین ببرد.
تشخیص سندروم تونل مچی
در صورت مظنون بودن به ابتلا به سندرم تونل مچی باید با پزشک مشورت کنید تا وی به طور دقیق بیماری شما را تشخیص داده و روش‌های متناسب و مقتضی را برای درمان آن به کار گیرد.
پزشک سوابق پزشکی شما را به دقت بررسی می‌کند، در مورد علائم و فعالیت‌ها / وضعیت‌ها که علائم را تشدید می‌کنند با شما صحبت کند. دست آسیب‌دیده مورد معاینه قرار گرفته و حرکات دست مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. پزشک ممکن است چند آزمایش ساده را برای تحریک علائم روی دست شما انجام دهد.
اگر معاینات اولیه نشان‌دهنده ابتلا به سندرم تونل کارپال باشد، نیازی به انجام آزمایش‌های دیگر نیست. اگر پزشک در مورد تشخیص شک داشته باشد ممکن است دستور انجام آزمایش‌های هدایت عصبی را بدهد. در این آزمایش‌ها سرعت واکنش پالس‌های الکتریکی عصب‌ها اندازه‌گیری می‌شود. در صورت ابتلا به سندرم تونل کارپال، پالس‌های مرتبط با عصب میانی به کندی منتقل می‌شوند. این یک آزمایش تخصصی است که برای انجام آن به یک متخصص ارجاع داده می‌شوید.
اولتراسوند یا ام آر ای نیز ممکن است در برخی موارد برای تأیید فشردگی عصب میانی انجام شوند. آزمایش‌های خون نیز ممکن است برای رد احتمال ابتلا به علل دیگر که علائم مشابه دارند انجام شود.
راه‌های معالجه سندرم تونل کارپال چیست؟
از یوگا تا عمل‌های جراحی، شما روش‌های متعددی برای درمان سندرم تونل کارپال در اختیار دارید. فقط به یاد داشته باشید آنچه برای درمان دوستان یا همسایه‌ها به کار رفته است لزوماً مناسب شما نیست. ممکن است شما برای درمان علائم نیاز به روش‌های درمانی دیگری داشته باشید.
سندرم تونل کارپال به تدریج شکل می‌گیرد و به مرور زمان بدتر می‌شود؛ اما اگر شما آن را به موقع درمان کنید می‌توانید پیشروی بیماری را متوقف یا کند کنید. هر چه سریع‌تر اقدام به درمان این بیماری کنید، طول دوره بهبودی شما نیز کوتاه‌تر می‌شود.
معمولاً درمان با اقدامات اولیه و پایه مانند استفاده از مچ‌بندهای طبی شروع می‌شود. برای موارد شدیدتر ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی باشد.
خود درمانی
برای کمک به کاهش علائم سندرم تونل کارپال شما می‌توانید یک قطعه یخ روی قسمت آسیب‌دیده قرار دهید یا مچ دست خود را در آب یخ قرار دهید. در هر ساعت یک یا دو مرتبه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه این کار را انجام دهید. در صورت بروز دردهای شبانه، شما می‌توانید مچ دست خود را به آرامی حرکت دهید یا آن را از کنار تخت خود آویزان کنید.
برخی متخصصان پیشنهاد می‌کنند که دستان خود را در آب گرم – آب حدود ۳۸ درجه سانتی‌گراد – قرار داده و به آرامی دست و مچ خود را خم و راست کنید. این کار را ۳ تا ۴ مرتبه در روز تکرار کنید. یک روش دیگر برای کاهش علائم و درد این است که به دست و مچ دست خود تا آنجا که می‌توانید استراحت دهید. از انجام کارهایی که باعث تحریک علائم می‌شوند خودداری کنید. برای کاهش درد، داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مانند ایبوپروفن، آسپیرین یا ناپروکسن مصرف کنید. با این که به کارگیری روش‌های فوق مؤثر است اما به یاد داشته باشید که با انجام این کارها سندرم تونل کارپال درمان نمی‌شود. در بهترین حالت با انجام این کاره علائم به طور موقتی کاهش می‌یابند.
مچ‌بند طبی
در صورتی که سندرم تونل کارپال که شما به آن مبتلا هستید خفیف تا متوسط باشد استفاده از مچ‌بندهای طبی می‌تواند مؤثر واقع شود. این مچ‌بندها برای همه افراد مؤثر نیست اما عوارض جانبی هم ندارد بنابراین باعث آزار کسی نمی‌شود. باید به مد ۳ تا ۴ هفته از این مچ‌بندها استفاده کنید تا علائم بهبودی ظاهر شوند.
پزشک ممکن است به شما استفاده از این مچ‌بندها را در هنگام خوابیدن توصیه کند. این بدان دلیل است که بیشتر افراد مچ دست خود را در هنگام خوابیدن خم می‌کنند که باعث تشدید علائم می‌شود. شما می‌توانید از این مچ‌بندها در طول روز نیز استفاده کنید به خصوص در زمانی که فعالیت‌های محرک را انجام می‌دهید.
تغییر فعالیت‌ها
زمانی که دست و مچ دست خود را به مدت طولانی در یک حالت نگه می‌دارید ممکن است سندرم تونل مچی ایجاد شود. در صورتی که مچ دست خود را به سمت بالا یا پایین خم کنید ممکن است این عارضه تشدید شود بنابراین بهتر است مچ دست خود را در حالت مستقیم و خنثی نگه دارید. اگر کار شما به گونه است که نمی‌توانید مچ دست خود را در حالت مستقیم نگه دارید، نکات زیر را رعایت کنید:
- در هر ساعت به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به دست خود استراحت بدهید و دستان خود را بکشید
- با مدیر خود صحبت کنید تا میز، ابزار یا محل کار شما را عوض کند.
- سعی کنید در هنگام انجام کار به طور متناوب دستان خود را عوض کرده و با هر دو دست کار کنید.
- فقط به اندازه مورد نیاز به دست خود فشار بیاورید. ابزار را خیلی محکم در دست نگیرید.
- به وضعیت بدنی خود دقت کنید. سعی کنید شانه‌های خود را به سمت جلو خم نکنید که یک واکنش زنجیره‌ای را ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث تشدید علائم در مچ دست شود.
استفاده از مکمل‌ها و روغن‌ها
برای کاهش سریع درد اولین کاری که می‌توانید بکنید این است که چند مکمل بسیار خوب مصرف کنید. چند مورد از مکمل‌هایی که در درمان این بیماری تأثیرگذار هستند عبارت‌اند از:
ویتامین ب
ویتامین ب ۶ (۱۰۰ میلی‌گرم ۳ مرتبه در روز). ویتامین ب ۶ باعث کاهش التهاب عصب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین ب ۶ و ب ۱۲ مزایای زیادی دارند. مصرف این ویتامین‌ها در کاهش علائم سندرم تونل کارپال، حفاظت از بافت‌های عصب و کمک به بهبودی و بازسازی بافت‌ها بسیار مؤثر هستند. ما مصرف ویتامین ب کمپلکس را که شامل ب ۶ و ب ۱۲ می‌شود توصیه می‌کنیم.
بروملین
بروملین (۵۰۰ میلی‌گرم ۳ مرتبه بین وعده‌های غذایی). بروملین آنزیمی است که در آناناس وجود دارد و اثر ضدالتهابی دارد. عصاره بروملین از هسته آناناس گرفته می‌شود. این آنزیم اثر ضدالتهابی یا پروتئولیتیک دارد. زمانی که این آنزیم همراه با مکمل‌هایی مانند زردچوبه و زنجبیل استفاده می‌شود بسیار مؤثر و مفید است. همه این مواد به کاهش فشار وارده بر ناحیه کارپال کمک می‌کنند. این مکمل‌ها برای قسمت‌های دیگر بدن نیز (مانند مفاصل دردناک) مفید هستند.
منیزیم
منیزیم کمپلکس (۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم، ۲۵۰ میلی‌گرم منیزیم). کلسیم و منیزیم الکترولیت‌هایی هستند که تنش‌های عضلانی را کاهش می‌دهند. منیزیم به شل شدن عروق خونی و بافت‌های عضلانی که عصب‌ها را در ناحیه کارپال فشرده می‌کنند کمک می‌کند. سطح الکترولیت بدن را با مصرف منیزیم تعدیل کنید. حدود ۲۵۰ میلی‌گرم دو مرتبه در روز از این مکمل مصرف کنید. برخی افراد که کمبود منیزیم دارند باید مقدار بیشتری مصرف کنند.
اسانس روغن‌ها
یکی از درمان‌های سریع برای درمان سندرم تونل کارپال استفاده از اسانس‌های روغنی است. اسانس‌های روغنی هزاران سال است که برای کاهش درد و کمک به بهبودی بسیاری از بیماری‌ها به کار برده می‌شوند. دو اسانس روغنی بسیار مؤثر عبارتند از روغن گالتریا و روغن درخت سرو
استروئیدها
کورتیکواستروئیدها مانند کورتیزون داروهای قوی هستند که تورم را کاهش می‌دهند. شما می‌توانید در برخی موارد از این داروها به صورت قرص نیز استفاده کنید. این احتمال وجود دارد که پزشک این داروها را درست در تونل کارپال مچ دست شما تزریق کند. با تزریق این داروها، درد و تورم به طور موقتی کاهش می‌یابد اما نمی‌توان از این روش به مدت طولانی استفاده کرد.
درمان‌های فیزیکی و طب کار
متخصصین طب کار یا درمان‌های فیزیکی به دو روش به افراد مبتلا به بهبودی این بیماری کمک می‌کنند. ممکن است به فرد مبتلا تمرین‌هایی برای کشش و تقویت عضلات دست و مچ دست داده شود. همچنین ممکن است تغییراتی در حرکات روزمره شما ایجاد کنند که باعث کاهش فشار از روی دست و مچ دست شوند. این روش‌ها به خصوص در زمانی که فرد کارهای شغلی یا تفریح‌های مورد علاقه خود را انجام می‌دهد بسیار مؤثر است.
۵ تمرین کششی که می‌تواند به کاهش درد ناشی از ابتلا به سندرم تونل کارپال کمک کنند عبارت‌اند از:
کشش ساعد
به صورت صاف روی یک صندلی بنشینید به طوری که بالاتنه شما مستقیماً استخوان‌های نشیمنگاهی قرار گیرد و ستون فقرات شما در حالت خنثی و طبیعی خود باشد. هر دو دست را مستقیماً به سمت جلوی بدن بکشید و کف دستان خود را به سمت پایین نگه دارید، انگشتان خود را به سمت بالا بچرخانید تا در قسمت داخلی ساعد خود احساس کشش ملایمی داشته باشید. این خالت را ۵ تا ۱۰ ثانیه حفظ کنید.
کشش مچ دست
در حالت ایستاده یا نشسته، یک دست خود را هم سطح شانه به سمت جلوی بدن دراز کنید به طوری که نوک انگشتان شما به سمت بالا باشد، سپس انگشتان خود را بالا برده و با دست دیگر آنها را به سمت بدن خودتان بکشید تا در زیر مچ دست خود احساس کشش ملایمی بکنید. این حالت را به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه حفظ کرده و سپس دستان خود را عوض کنید.
فلکشن و اکستنشن انگشتان
به طور مستقیم روی یک صندلی بنشینید، بالاتنه خود را روی استخوان نشیمنگاه انداخته و ستون فقرات خود را در حالت خنثی نگه دارید. هر دو دست را به طور مستقیم در جلوی بدن خود دراز کنید به طوری که کف دستان شما رو به پایین باشد، انگشتان خود را به سمت داخل خم کرده تا “مشت ” شود، سپس انگشتان خود را باز کرده و تا آنجا که می‌توانید از هم جدا کنید. این حرکت را هر ۳۰ دقیقه ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید به خصوص زمانی که با کامپیوتر کار می‌کنید.
فلکشن و اکستنشن مچ دست با وزنه
در حالت نشسته ساعد خود را روی یک میز قرار دهید به طوری که مچ دست شما آویزان باشد و کف دست شما به سمت زمین قرار گرفته باشد. یک دمبل سبک را در دست خود گرفته و مچ دست را به سمت بالا ببرید، در هنگام انجام این حرکت باید ساعد شما به میز چسبیده باشد به تدریج، به حالت اولیه بازگردید و این حرکت را ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید. سپس این حرکت را در حالتی که کف دست شما به سمت بالا است انجام دهید.
تقویت مشت
یک توپ نرم (مانند تو تنیس یا توپ‌های کاهش‌دهنده استرس) بردارید و آن را در مشت خود نگه دارید و با انگشتان خود را آن را محکم در دست بگیرید. سپس به سادگی آن را فشار داده و رها کنید، این حرکت را ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
روش‌های دیگر
علائم برخی افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال با انجام برخی روش‌های درمانی دیگر یا درمان‌های مکمل بهبود یافته است. همیشه قبل از انجام این حرکات با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- یوگا
تحقیقات نشان می‌دهد که این روش به کاهش درد و تقویت پنجه کمک می‌کند
- اولتراسوند تراپی
در این روش درمانی از امواج صوتی برای افزایش دمای داخل دست و مچ دست استفاده می‌شد. گرما به کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. نتایج تحقیقات انجام شده متفاوت است اما بسیاری از افراد استفاده از این روش را مؤثر یافته‌اند.
- طب سوزنی
دوباره، تحقیقات به طور مشخص و واضح مفید بودن طب سوزنی را برای درمان سندرم تونل کارپال تأیید نکرده است اما برخی افراد استفاده از این روش را موفقیت‌آمیز عنوان کرده‌اند.
عمل جراحی برای درمان گیرافتادگی عصب مچ دست
اگر روش‌های درمانی دیگر در طول ۶ ماه نتوانستند در درمان این سندرم مؤثر عمل کنند، پزشک ممکن است انجام عمل جراحی رهاسازی تونل کارپال را به شما توصیه نماید. این عمل دو نوع اصلی دارد. در عمل باز، جراح یک حفره ۵ سانتی‌متری در مچ و کف دست شما ایجاد می‌کند. در روش آندوسکوپی، دو حفره کوچک‌تر در دست شما ایجاد شده و پزشک از یک دوربین کوچک برای هدایت عمل استفاده می‌کند. در هر دو روش، پزشک رباط اطراف تونل کارپال را می‌برد تا فشار از روی عصب میانی برداشته شده و علائم شما کاهش یابند. پس از انجام عمل جراحی، رباط وصل می‌شد اما فضای بیشتری برای عبور عصب به وجود می‌آید. هر دو نوع عمل جراحی نتایج مشابهی به دنبال دارند. در بیشتر اوقات، سندرم تونل کارپال درمان شده و دوباره عود نمی‌کند. در موارد شدید، عمل جراحی انجام می‌شود اما علائم به طور کامل برطرف نمی‌شوند.
نظرات