بیماری صرع ، یکی از شایع‌ترین اختلالات مغزی است که به دلیل فعالیت غیرطبیعی سلول‌های مغزی اتفاق می‌افتد. این بیماری باعث بروز حالت‌های تشنجی در بیمار می‌شود و مشکلات بسیاری را برای او ایجاد می‌کند. بیماری صرع باید به موقع کنترل شود، در غیر این صورت عوارض جبران‌ناپذیری چون کاهش حافظه، اختلال در رشد، اضطراب، افسردگی و … را برای بیمار به دنبال دارد. صرع معمولا با دارو کنترل می‌شود، اما اگر دارو تاثیری بر روی بیمار نداشته باشد و حملات تشنجی غیر قابل کنترل باشد، پزشک عمل جراحی را برای بیمار تجویز می‌کند. در عمل جراحی صرع، بخشی از مغز بیمار که باعث بروز تشنج شده است، مورد جراحی قرار گرفته و خارج می‌گردد. در این بخش قصد داریم در مورد جراحی صرع، روش‌های انجام و مراقبت‌های پس از عمل اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم. با ما همراه باشید.
بیماری صرع
بیماری صرع، یکی از شایع‌ترین اختلالات مغزی است که به دلیل فعالیت غیرطبیعی سلول‌های مغزی اتفاق می‌افتد. در این حالت نورون‌های مغزی به درستی کار نمی‌کنند و باعث ایجاد مواردی چون حملات تشنجی می‌شوند. نوع این تشنجات بسته به این‌که کدام بخش از مغز درگیر این اختلال است، متفاوت است. در این حالت بیمار هوشیاری خود رابه طور کامل از دست می‌دهد، دچار تشنج و اسپاسم عضلانی شده و به زمین می‌افتد. بیمار هیچ واکنشی به اتفاقات اطراف خود ندارد و پس از اتمام حمله نیز برای مدتی دچار گیجی و توهم می‌شود.
علائم بیماری صرع
بسیاری از افراد تشنج را با بیماری صرع اشتباه می‌گیرند، در حالی که تشنج یکی از علائم بیماری صرع است. در صورتی میتوانید احتمال بیماری صرع را بدهید که فرد بیش از یک حمله تشنجی داشته و این حملات به طور مکرر رخ دهد. شایع‌ترین علائم بیماری صرع عبارتند از:
- فرد به طور موقت هوشیاری خود را از دست می‌دهد.
- بیمار در هنگام تشنج قدرت تکلم خود را از دست داده و صداهای غیرطبیعی ایجاد می‌کند.
- بیمار در حالت تشنج به یک نقطه خیره می‌ماند و از دهان او کف خارج می‌گردد.
- فرد دچار اسپاسم عضلانی می‌شود که با حرکات شدید دست و پا همراه است.
- فرد بیمار قادر به کنترل ادرار و مدفوع خود نیست.
تشخیص بیماری صرع
صرع یک بیماری جدی است که اگر کنترل نشود، عوارض جبران ناپذیری را برای بیمار به دنبال دارد. بنابراین، در صورتی که هریک از علائم بیماری صرع را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، حتما سریعا به پزشک مراجعه نمایید تا در صورت تشخیص بیماری و اختلال در مغز، درمان آغاز گردد. در این‌جا پزشک برای تشخیص دقیق بیماری، تمامی عوامل را مورد بررسی قرار داده و یا یک آزمایش خون، علت ایجاد تشنج را پیدا می‌کند. در واقع با این آزمایش، میزان دقیق گلوگز خون و وجود بیماری‌های عفونی در فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. آزمایش ادرار نیز به بررسی عملکرد کلیه کمک کرده و ایجاد عفونت در آن را مشخص می‌نماید.
روش‌های دیگر تشخیص بیماری صرع عبارتند از:
آزمایش الکتروانسفالوگرام (EEG): این آزمایش امکان تشخیص دقیق بیماری صرع را به پزشک می‌دهد. با کمک این آزمایش، نوع بیماری و زمان شروع حملات تشنجی تشخیص داده می‌شود. در این روش، دو الکترود به جمجمه وصل شده و پزشک از بیمار می‌خواهد تا حرف بزند یا کاری را انجام دهد. گاهی اوقات نیز این آزمایش در خواب انجام می‌شود تا عملکرد مغز بیمار در حالت خواب نیز مورد بررسی قرار گیرد. در واقع با این روش، پزشک الگوی امواج طبیعی مغز را ثبت می‌کند.
سی‌تی‌اسکن: سی‌تی‌اسکن قابلیت ثبت تصاویر مقطعی را دارد. این تصاویر ضایعات مغزی موجود را مشخص کرده و به پزشک کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های مغزی را تشخیص دهد. در واقع پزشک با استفاده از تصاویر سی‌تی‌اسکن، علت تشنج را تشخیص می‌دهد و وجود یا عدم وجود بیماری صرع را مشخص می‌کند.
ام‌آرآی: تصویربرداری ام‌آرآی این قابلیت را دارد که مقدار دقیق جریان خون در هنگام عملکرد مغز را تشخیص دهد. روش ام‌آرآی برای انجام عمل جراحی صرع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایش نوروسایکولوژیک: انجام این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا قدرت حافظه، تفکر و مهارت‌های تکلم بیمار را مورد بررسی قرار دهد و قسمت‌های آسیب‌دیده مغز را مشخص نماید.
روش‌های درمانی بیماری صرع
همان‌طور که مشاهده کردید، بیماری صرع مشکلات بسیاری را برای افراد مبتلا ایجاد می‌کند و تشنج‌های مکرر باعث بهم‌ریختگی زندگی و فعالیت روزانه‌شان می‌شود. بیماری صرع باید تحت کنترل قرار گیرد تا بیمار از عوارض احتمالی آن در امان بماند.
اولین درمانی که برای این بیماری تجویز می‌گردد، درمان دارویی است. حدود ۸۰ درصد از بیماران به درمان دارویی پاسخ داده و با مصرف مرتب و به موقع دارو، بیماری را تحت کنترل خود درمی‌آورند. در واقع هدف از درمان دارویی، جلوگیری از بروز تشنج در بیمار است. در این‌جا پزشک با توجه به تشخیص دقیق سندروم صرع، داروی موردنیاز را برای بیمار تجویز می‌کند. فرد مبتلا به صرع باید مصرف دارو را از ۲ تا ۵ سال ادامه دهد تا بتواند بیماری را کنترل کند. در صورتی که بیماری در مقابل داروها مقاوم باشد، پزشک دوز داروها را بالاتر برده یا از چند دارو به طور هم‌زمان برای بیمار استفاده می‌کند. گاهی اوقات نیز فرد ملزم به رعایت یک رژیم غذایی خاص می‌گردد.
درصد کمی از بیماران هستند که در مقابل دارو مقاومت نشان می‌دهند. در صورتی که بیمار به هیچ‌یک از داروهای تجویزی واکنشی نشان ندهد و تشنج‌های او متوقف یا کم نشود، پزشک از جراحی صرع برای درمان او استفاده می‌کند. جراحی صرع در صورتی قابل انجام است که اختلال مغزی در ناحیه کوچک و مشخصی اتفاق افتاده باشد یا منشا تشنج با عملکردهای حیاتی بدن مانند بینایی، شنوایی، تکلم و … ارتباطی نداشته باشد. زیرا احتمال بروز آسیب به این نواحی در حین عمل جراحی وجود دارد. البته با روش‌های جراحی نوین و امکان جراحی به صورت هوشیار، جراحی این مناطق نیز امکان‌پذیر بوده و با حداقل عوارض انجام می‌شود.
به این نکته توجه داشته باشید که جراحی صرع، بیماری را تحت کنترل درمی‌آورد، اما به این معنا نیست که بیمار پس از انجام جراحی کاملا بهبود می‌یابد و نیازی به پیگیری درمان ندارد. جراحی صرع تنها دوز دارو را کاهش می‌دهد، اما بیمار هم‌چنان ملزم به مصرف دارو است.
روش‌های جراحی صرع
در جراحی صرع، پزشک ابتدا بخشی از مغز که باعث تشنج می‌شود را پیدا کرده و با باز کردن جمجمه، قسمتی که باعث ایجاد حملات تشنجی می‌شود را ترمیم یا در صورت نیاز از مغز خارج می‌کند. برای پیدا کردن محل دقیق عمل جراحی، پزشک از بیمار می‌خواهد تا آزمایشاتی را انجام دهد و برای این کار از روش‌هایی چون ام‌آرآی نیز کمک می‌گیرد. آن‌گاه با توجه به محل آسیب‌دیده و نوع صرع، روش جراحی مناسب را برای بیمار انتخاب می‌کند. روش‌های جراحی صرع عبارتند از:
جراحی برش جسم پینه‌ای یا کالوزوتومی
برش جسم پینه‌ای یا کالوزوتومی نوعی جراحی باز جمجمه است که در آن پزشک پس از شکافتن جمجمه، بخشی از مغز با عنوان جسم پینه‌ای را برش داده و خارج می‌کند. جسم پینه‌ای مجموعه‌ای از چند رشته عصبی است که در بین دو نیمکره مغز قرار داشته و وظیفه برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات بین دو نیمکره را برعهده دارد. در صورتی که یک نیمکره دچار حملات تشنجی شود، جسم پینه‌ای حمله را به نیمکره دیگر اطلاع داده و باعث تشدید آن در فرد بیمار می‌شود. خارج کردن جسم پینه‌ای در افراد مبتلا به صرع، دو نیمکره را از هم جدا کرده و از انتشار حملات در مغز و تشدید آن پیشگیری می‌کند.
برای این کار پزشک از بی‌هوشی عمومی برای بیمار استفاده می‌کند و پس از سوراخ کردن بخشی از جمجمه، دو نیمکره مغز را از هم جدا می‌کند تا به جسم پینه‌ای دسترسی پیدا کند. جسم پینه‌ای در دو مرحله جدا می‌گردد. در مرحله اول دو سوم جلویی جسم پینه‌ای و در مرحله دوم قسمت پشتی آن خارج می‌شود. انجام جراحی کالوزوتومی درمان قطعی بیماری صرع نیست، بلکه تنها باعث کاهش شدت حملات می‌شود. پس از انجام این عمل فرد باید داروهای خود را نیز به طور مرتب مصرف نماید تا از حملات تشنجی پیشگیری شود.
برداشتن بخشی از مغز یا جراحی لوبکتومی
جراحی لوبکتومی نیز نوعی جراحی باز جمجمه است که در آن تکه کوچکی از مغز جدا شده و خارج می‌گردد. مخ، بزرگ‌ترین قسمت مغز است که به دو نیمکره تقسیم می‌شود. هر نیمکره شامل ۴ لوب می‌باشد که لوب پیشانی، آهیانه، گیجگاهی و پس‌سری نامیده می‌شود. جراحی لوبکتومی عموما در بخش لوب گیجگاهی صورت می‌گیرد که وظیفه کنترل حافظه و عواطف و احساسات را بر عهده دارد.در واقع با این کار می‌توان از عوارض جبران‌ناپذیری چون اختلال در حافظه و تکلم که ممکن است در اثر تشنجات پی‌درپی ایجاد شود، پیشگیری کرد.
در این نوع جراحی نیز پزشک از بی‌هوشی کامل استفاده می‌کند یا در برخی مواقع، جراحی را در حالت هوشیاری فرد انجام می‌دهد تا از ایجاد آسیب به بخش‌های دیگر مغز جلوگیری کند. در مرحله بعد، جمجمه برش داده می‌شود و پزشک با استفاده از ابزارهای خاص جراحی، ساختارهای هیپوکامپ و آمیگدال ناحیه لوب گیجگاهی را خارج می‌کند.
برش‌های چندگانه زیر نرم شامه
برش‌های چندگانه زیر نرم شامه نوع دیگری از جراحی صرع است که در آن پزشک با قطع رشته‌های عصبی ماده خاکستری مغز، تحریکات تشنجی را کنترل کرده و از بروز تشنج‌های مغزی، بدون آسیب به دیگر بخش‌های مغز، جلوگیری می‌کند.
مراقبت های بعد از جراحی صرع
جراحی صرع، از جمله خطرناک‌ترین و پیچیده‌ترین عمل‌های جراحی مغز و اعصاب است که باید تحت نظر پزشک حاذق و باتجربه انجام شود. این جراحی نیز مانند دیگر جراحی‌ها نیاز به مراقبت‌هایی دارد که عبارتند از:
- بیمارانی که جراحی صرع انجام می‌دهند از ۲ تا ۴ روز در بیمارستان بستری می‌شوند. تعداد روزهای بستری شدن بیمار بستگی به شرایط جسمانی او دارد.
- بیمار پس از مرخص شدن از بیمارستان باید به مدت ۶ تا ۸ هفته در خانه استراحت کند و دوران نقاهت خود را با مراقبت‌های کامل بگذراند.
- تمیز نگه داشتن محل زخم و مراقبت از آن یکی از نکاتی است که باید پس از عمل جراحی مورد توجه قرار گیرد.
- در صورتی که پزشک داروهای مسکن و آنتی بیوتیک برای بیمار تجویز کرده باشد، بیمار باید در زمان مشخص و به طور منظم آن‌ها را مصرف نماید.
- مصرف داروهای ضد صرع در زمان مقرر الزامی است.
- بیمار باید تا ۲ هفته پس از جراحی از انجام کارهای سنگین، حتی رانندگی، خودداری نماید.
- در طول دوره نقاهت، بیمار باید توجه بسیاری به سر خود داشته باشد و از ایجاد ضربه یا فشار بر آن جلوگیری کند.
- استفاده از مواد غذایی سالم و داشتن رژیم غذایی متعادل با توجه به نظر پزشک، از جمله مواردی است که باید در دوران نقاهت موردتوجه قرار گیرد.
خطرات جراحی صرع
جراحی صرع، یکی از بهترین راه‌های درمانی برای این بیماری است که نتیجه خوبی به دنبال داشته و بیمار را از حملات عصبی شدید در امان می‌دارد. این جراحی نیز مانند دیگر جراحی‌های مغز و اعصاب دارای خطرات و عوارضی می‌باشد که پزشک باید قبل از انجام عمل آن‌ها را به بیمار گوشزد کند. از جمله عوارض جراحی صرع عبارتند از:
- ممکن است بیمار در حین جراحی بخشی از حافظه دیداری خود را از دست دهد یا دچار اختلالات بینایی شود.
- ممکن است بیمار در حین جراحی حافظه زبانی خود را از دست دهد یا دچار اختلالات گفتاری شود.
- جراحی صرع در برخی موارد نتیجه درستی به دنبال نداشته و ممکن است تشدید حملات تشنجی را به دنبال داشته باشد یا باعث تغییر نوع حملات شود.
- آسیب به بافت سالم مغز یکی دیگر از خطرات جراحی صرع است که ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری را برای بیمار به دنبال داشته باشد.
- ممکن است بیمار پس از عمل جراحی صرع دچار مشکلات تنفسی گردد.
- خونریزی و عفونت در محل زخم نیز از دیگر عوارض جراحی صرع است که احتمال بروز آن در انواع مختلف جراحی وجود دارد.
در این بخش اطلاعاتی در مورد بیماری صرع و راه‌های درمانی آن در اختیارتان قرار دادیم. در صورتی که خودتان یا یکی از اطرافیانتان دچار این بیماری هستید و پزشک عمل جراحی صرع را تجویز کرد، معطل نکنید و به سرعت برای انجام این کار اقدام نمایید. برای اطمینان خاطر بیشتر بهتر است با یک پزشک حاذق و با تجربه نیز مشورت کنید. به پزشک خود اعتماد کنید و همه چیز را به او بسپارید تا بهترین نتیجه را از عمل جراحی بگیرید.
نظرات
لعنت به این بیماری