انواع تومور مغزی، توده سلولی خوش خیم یا بدخیم سیستم اعصاب مرکزی
مغز و ستون فقرات سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل میدهند، که تمام عملکردهای حیاتی توسط آنها کنترل میشوند. این عملکردها شامل تفکر، گفتار و حرکات بدن هستند. این بدان معنی است که وقتی یک تومور در CNS رشد میکند، میتواند بر فرایندهای فکر فرد، نحوه صحبت کردن و یا حرکات تأثیر بگذارد.
تومورهای مغزی مانند سایر تومورها انواع مختلفی دارند که شاید با اسامی خوش خیم و بد خیم به گوش شما خورده باشند. علائم و درمان هر نوع تومور مغزی به نوع و گرید آن بستگی دارد.
در حالی که طبیعی است که با تشخیص تومور مغزی احساس ترس، ناامنی یا عصبانیت داشته باشید، شما میتوانید خودتان را با جمع آوری اطلاعات در خصوص تومور مغزی توانمند کنید. شروع به جمع آوری اطلاعات نمایید. با هر کسی که میتواند یک منبع برای شما باشد صحبت کنید. هیچ سؤالی بی اهمیت نیست.
دکتر باغبان متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ، با تجربهای که در زمینه تشخیص و درمان انواع تومورهای مغزی دارد قادر است اطلاعات لازم در این باره را در اختیار شما قرار داده و تمامی سؤالات شما پاسخ دهد. برای رزرو وقت ملاقات با دکتر باغبان میتوانید با شماره تلفن 38240000 - 88792873 تماس حاصل فرمایید.
آناتومی مغز
لوب پاریتال- لوب اوسیپیتال- مخچه- نخاع- ساقه مغز- لوب تمپورال- لوب فرونتال
مغز از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: مخ، مخچه و ساقهٔ مغز. مننژها که مغز را احاطه کردهاند، همچنین بخشی از مغز محسوب میشوند.
مخ
مخ بزرگترین بخش مغز است. مخ شامل دو نیمکره مغزی در هر طرف مغز است که هر یک طرف مقابل بدن را کنترل میکند. مخ به 4 لوب تقسیم میشود که در هر یک از آنها عملکردهای خاصی رخ میدهد:
- لوب فرونتال، استدلال، احساسات، حل مسئله، بیان گفتار و حرکت را کنترل میکند
- لوب پاریتال احساس لمس را کنترل میکند، مانند فشار، درد و درجه حرارت. همچنین قسمتهایی از گفتار، جهت گیری فضایی بصری و محاسبه را کنترل میکند
- لوب تمپورال به کنترل حافظه، حواس ویژه مانند شنوایی و توانایی درک گفتار یا کلمات نوشته شده میپردازد
- لوب اوسیپیتال دید را کنترل میکند
مخچه
مخچه در پشت قسمت مغز زیر مخ قرار دارد. مخچه مسئول هماهنگی و تعادل و کنترل عملکرد در یک طرف بدن است.
ساقه مغز
ساقهٔ مغز قسمتی از مغز است که به نخاع و مخچه متصل است. ساقهٔ مغز عملکردهای غیر انتخابی برای ضروری برای زندگی، مانند ضربان قلب و تنفس را کنترل میکند. پیامها برای عملکرد کنترل شده توسط مغز و مخچه از طریق ساقهٔ مغز به بدن منتقل میشوند.
مننژها
مننژها غشاهایی هستند که مغز و نخاع را احاطه کرده و محافظت میکنند. 3 لایه مننژ وجود دارد که به نامهای دورامتر، آراکنویید و پیامتر شناخته میشوند. مایع مغزی نخاعی در نزدیکی مرکز مغز، در بطنهای جانبی ساخته میشود. مایع مغزی نخاعی در اطراف مغز و نخاع بین لایههای آراکنویید و پیامتر گردش میکند.
تومور مغزی چیست؟
بدن از بسیاری از انواع سلولها تشکیل شده است. هر نوع سلول دارای عملکردی خاص است. اکثر سلولهای بدن رشد میکنند و سپس به شکل منظم تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی ایجاد کنند، زیرا برای سالم و درست کار کردن بدن به این سلولها نیاز است. هنگامی که سلولها توانایی کنترل رشد خود را از دست میدهند، بیش از حد و بدون نظم تقسیم میشوند. سلولهای اضافی یک توده بافتی به نام تومور را تشکیل میدهند. تومورها خوش خیم یا بدخیم هستند.
تومورهای خوش خیم مغز
تومورهای خوش خیم مغز شامل سلولهای سرطانی نیستند. معمولاً این تومورها میتوانند برداشته شوند و احتمالاً عود نخواهند کرد. تومورهای خوش خیم مغز مرزهای شفافی دارند. اگر چه این تومورها به بافتهای اطراف حمله نمیکنند، اما میتوانند روی مناطق حساس مغز فشار وارد کرده و علایمی را ایجاد کنند.
تومورهای بدخیم مغز
تومورهای بدخیم مغز شامل سلولهای سرطانی هستند. این تومورها در وظایف حیاتی مغز تداخل کرده و تهدید کننده زندگی هستند. تومورهای بدخیم مغز معمولاً به سرعت رشد میکنند و افزایش یافته و یا به بافت اطراف خود حمله میکنند. مانند یک گیاه، این تومورها ممکن است "ریشههایی" را که به بافت سالم مغز وارد شده و رشد میکنند، ایجاد کنند. اگر تومور بدخیم باقی بماند و ریشه ایجاد نکند، گفته میشود که انکپسوله شده است. هنگامی که یک تومور خوش خیم دیگر در ناحیه حیاتی مغز قرار دارد و باعث اختلال در عملکرد حیاتی میشود، ممکن است بدخیم در نظر گرفته شود (حتی اگر در آن سلولهای سرطانی وجود نداشته باشند).
سیستم درجه بندی تومور مغزی
گریدهای مختلف تومورهای مغزی عبارتاند از:
تومور گرید یک |
خوش خیم = غیر سرطانی به آرامی در حال رشد است سلولها زیر میکروسکوپ تقریباً طبیعی به نظر میرسند معمولاً با بقای طولانی مدت همراه است در بزرگسالان نادر است |
تومور گرید 2 |
نسبتاً آهسته رشد میکند گاهی اوقات به بافت طبیعی گسترشمی یابد و سپس عقب میرود (باز سلولها زیر میکروسکوپ کمی غیر طبیعی به نظر میرسند گاهی اوقات به عنوان یک تومور با گرید بالاتر باز میگردد |
تومور گرید 3 |
بدخیم = سرطانی سلولهای غیر طبیعی فعال تولید میکند تومور به قسمتهای طبیعی مغز در نزدیکی خود گسترش مییابد در زیر میکروسکوپ، سلولها غیر طبیعی به نظر میرسند گاهی عقب نشینی میکند، اغلب به عنوان یک تومور با گرید |
تومور گرید 4 |
بیشتر بدخیم است سریع رشد میکند به راحتی به قسمتهای طبیعی مغز در نزدیکی خود گسترش مییابد سلولهای غیر طبیعی تولید میکند سلولها زیر میکروسکوپ بسیار غیر طبیعی به نظر میرسند تومور عروق خونی جدید را برای رشد سریع تشکیل میدهد تومورها نواحی از سلولهای مرده (به نام نکروز) را در مرکز |
انواع تومور مغزی
تومورهای مغزی را میتوان به دو گروه عمومی تقسیم کرد: اولیه و ثانویه.
تومورهای اولیه مغز
تومورهایی که در بافت مغزی ایجاد میشوند، به عنوان تومورهای اولیه مغز شناخته میشوند. تومورهای مغزی اولیه بر اساس نوع بافتی که در آنها بوجود میآیند طبقه بندی میشوند. شایعترین تومورهای مغزی گلیوما هستند که در بافت گلیال (حمایتی) ایجاد میشوند. انواع مختلف گلیوما وجود دارند از جمله:
آستروسیتوما از سلولهای کوچک ستارهای شکل به نام آستروسیت به وجود میآیند. این سلولها ممکن است در هر نقطه از مغز یا نخاع رشد کنند. در بزرگسالان، آستروسیتوما اغلب در مخ شکل میگیرد. در کودکان، این تومور در ساقه مغز، مخ و مخچه اتفاق می افتند. آستروسیتومای کلاس 3 بعضی اوقات به عنوان آستروسیتومای آناپلاستیک نامیده میشود. آستروسیتومای کلاس 4 معمولاً گلیوبلاستومای چند شکلی نامیده میشود.
الیگودندروگلیوما در سلولهایی ایجاد میشود که میلین، پوشش چربی محافظ اعصاب را تولید میکنند. این تومور معمولاً در مخ ایجاد میشود. الیگودندروگلیوما به آرامی رشد میکند و معمولاً به بافت مغزی اطراف گسترش نمییابد.
اپندیموما معمولاً در لایه بطنها توسعه مییابد. این تومور ممکن است در نخاع نیز رخ دهد. اگر چه این تومورها در هر سنی ممکن است رشد کنند، اما در دوران کودکی و نوجوانی شایعتر هستند.
انواع دیگری از تومورهای مغزی وجود دارند که در بافت گلیال آغاز نمیشوند. برخی از رایجترین این تومورها در زیر شرح داده شدهاند:
مننژیوما از مننژها رشد میکند. آنها معمولاً خوش خیم هستند. از آنجایی که این تومورها بسیار آرام رشد میکنند، ممکن است مغز بتواند خود را با حضور آنها سازگار کند؛ مننژیوما ممکن است قبل از اینکه علائمی ایجاد کند، کاملاً بزرگ شود. مننژیوما اغلب در زنان بین 30 تا 50 ساله رخ میدهد.
تومور عصب شنوایی تومورهای خوش خیم هستند که از سلولهای شوان بوجود میآیند. سلولهای شوان میلین را تولید میکنند که اعصاب محیطی را محافظت میکند. نورومای صوتی یک نوع تومور عصب شنوایی است. نورومای صوتی عمدتاً در بزرگسالان رخ میدهد. این تومورها زنان را دو برابر بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار میدهند.
کرانیوفارنژیومما در منطقه غده هیپوفیز در نزدیکی هیپوتالاموس رشد میکند. آنها معمولاً خوش خیم هستند با این حال، گاهی نیز بدخیم در نظر گرفته میشوند، زیرا میتوانند بر هیپوتالاموس فشار وارد کنند یا به آن آسیب برساند و بر عملکرد حیاتی آن تأثیر بگذارند. این تومورها اغلب در کودکان و نوجوانان رخ میدهند.
تومورهای سلولهای بنیادی از سلولهای جنسی اولیه (در حال رشد) یا سلولهای زایا ظهور میکنند. شایعترین نوع تومور سلولهای بنیادی در مغز یک جرمینوما است.
تومورهای منطقه پینئال در داخل یا اطراف غده پینئال وجود دارند. پینئال یک اندام کوچک است که در نزدیکی مرکز مغز واقع شده است. تومور میتواند رشد آهسته (پینئوسیتوما) و یا رشد سریع (پینئوبلاستوما) داشته باشد. دسترسی به منطقه پینئال بسیار دشوار است، و این تومورها اغلب نمیتوانند برداشته شوند.
تومورهای ثانویه مغز
تومورهای ثانویه مغز تومورهای ناشی از سرطان هستندکه در بخش دیگری از بدن ایجاد میشود. این تومورها همانند تومورهای اولیهٔ مغز نیستند.
گسترش سرطان در بدن متاستاز نامیده میشود. سرطانی که به مغز گسترش مییابد، مشابه همان بیماری است و دارای نام سرطان اصلی (اولیه) است. به عنوان مثال، اگر سرطان ریه به مغز گسترش یابد، این بیماری به نام متاستاز سرطان ریه نامیده میشود زیرا سلولهای تومور ثانویه شبیه سلولهای غیرطبیعی ریه هستند نه سلولهای غیر طبیعی مغزی.
درمان تومورهای ثانویه مغز بستگی به جایی که سرطان آغاز شده است و میزان گسترش و همچنین عوامل دیگر، از جمله سلامت عمومی بیمار، سن و پاسخ به درمان قبلی دارد.
چه عواملی احتمال ابتلای افراد را به تومورهای مغزی افزایش میدهد؟
فاکتور خطر چیزی است که باعث افزایش احتمال ابتلا به یک تومور مغزی میشود. اگرچه عوامل خطر اغلب در پیشرفت تومور مغزی تأثیر میگذارند، اکثر آنها به طور مستقیم تومور مغزی ایجاد نمیکنند. برخی از افراد با چندین فاکتور خطر هرگز به تومور مغزی مبتلا نمیشوند، در حالی که برخی افراد دیگر بدون فاکتورهای خطر به این بیماری مبتلا میشوند. دانستن عوامل خطر و صحبت کردن در مورد آنها با پزشک ممکن است به شما در تصمیم گیریهای آگاهانهتر کمک کند. اما، در حال حاضر، هیچ راه شناخته شدهای برای جلوگیری از بروز تومور مغزی از طریق تغییر سبک زندگی وجود ندارد.
اغلب اوقات علت تومور مغزی ناشناخته است اما عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به یک تومور مغزی را افزایش دهند:
سن
تومورهای مغزی در کودکان و سالخوردگان شایعتر هستند، اگرچه افراد هر سن ممکن است به تومور مغزی مبتلا شوند.
جنسیت
به طور کلی، مردان در ابتلا به تومور مغزی مستعدتر از زنان هستند. با این حال، برخی از انواع خاصی از تومورهای مغزی مانند مننژیوم در زنان شایعتر هستند.
عوامل موجود در خانه و محل کار
قرار گرفتن در معرض حلالها، آفت کش ها، محصولات نفتی، لاستیک و یا وینیل کلراید ممکن است خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهد. با این حال، شواهد علمی دال بر تأیید این فرضیه وجود ندارند.
سابقه خانوادگی
حدود 5 درصد از تومورهای مغزی ممکن است به عوامل ژنتیکی ارثی یا شرایطی از قبیل سندرم لی فرامنی، نوروفیبروماتوز، سندرم کارسینوم سلولهای بازال نووید، اسکلروز توبرکلوز، سندرم تورکوت و بیماری فون هیپال لیندائو مرتبط باشند. دانشمندان همچنین "خوشه" تومورهای مغزی را در برخی از خانوادهها یافتند که ارتباطی با این شرایط ارثی شناخته شده ندارند. مطالعات برای تلاش برای پیدا کردن علت بروز این خوشهها در دست انجام هستند.
قرار گرفتن در معرض عفونت، ویروسها و آلرژن ها
عفونت با ویروس اپشتاین بار خطر ابتلا به لنفوم مایع مغزی نخاعی را افزایش میدهد. اپشتاین بار بیشتر به عنوان ویروسی شناخته میشود که منونوکلئوز یا مونو را ایجاد میکند. در تحقیقات دیگر، سطوح بالای ویروس معروف سیتومگالوویروس در بافت تومور مغزی یافت شده است. معنای این یافته در حال بررسی است. تحقیقات نشان دادهاند که چندین نوع از ویروسهای دیگر نیز تومورهای مغزی در حیوانات ایجاد میکنند. اطلاعات بیشتر برای پیدا کردن اینکه آیا قرار گرفتن در معرض عفونت، سایر ویروسها یا آلرژن ها باعث افزایش خطر ابتلا به تومور مغزی در افراد میشود، مورد نیاز است. توجه داشته باشید، مطالعات نشان دادهاند که در بیماران مبتلا به سابقه آلرژی یا مشکلات پوستی خطر ابتلا به گلیوما کمتر است.
میدانهای الکترومغناطیسی
اکثر مطالعاتی که نقش میدانهای الکترومغناطیسی، مانند انرژی حاصل از خطوط برق یا استفاده از تلفن همراه را ارزیابی میکنند، هیچ ارتباطی در خصوص افزایش خطر ابتلا به تومور مغزی در بزرگسالان را نشان نمیدهند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) به دلیل اطلاعات متناقض در مورد خطر این وسایل، در کودکان توصیه میکند که استفاده از تلفن همراه محدود شود و استفاده از یک هدست هم برای بزرگسالان و هم کودکان را روشی مناسب اعلام کرده است.
اشعه یونیزه کننده
درمان قبلی مغز یا سر با اشعه یونیزه کننده، از جمله اشعه ایکس، یک عامل خطر برای بروز تومور مغزی است.
آسیب سر و تشنج
ارتباط آسیب جدی به سر با بروز تومورهای مغزی برای مدت طولانی مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی مطالعات ارتباط بین ترومای سر و مننژیوما را نشان دادهاند، اما بین ترومای سر و گلیوما ارتباطی یافت نشده است. داشتن سابقه تشنج با تومورهای مغزی از مدتها قبل مرتبط تشخیص داده شده است، اما به دلیل این که تومور مغزی میتواند باعث تشنج شود، دقیقاً مشخص نیست که آیا تشنج خطر تومور مغزی را افزایش میدهد یا این که تشنج ناشی از تومور است یا مصرف داروی ضد تشنج خطر را افزایش میدهد.
ترکیبات N-nitroso
به نظر میرسد برخی مطالعات مربوط به رژیم غذایی و مکملهای ویتامین نشان میدهند که ترکیبات N-nitroso در رژیم غذایی ممکن است خطر ابتلا به تومورهای دوران کودکی و بزرگسالان را افزایش دهد. ترکیبات N-nitros در بدن از نیتریت یا نیترات در برخی از گوشتهای فرآوری شده، دود سیگار و لوازم آرایشی به وجود میآید. با این حال، قبل از اینکه ارتباط قطعی این دو مشخص شود، تحقیقات اضافی لازم است.